Prowadząc działalność gospodarczą przedsiębiorcy wykorzystują różnego rodzaju składniki majątku. Prawie każde przedsiębiorstwo posiada tzw. aktywa trwałe. Jednak co wchodzi w ich skład i jak należy klasyfikować posiadany majątek firmy? Sprawdźmy!
Aktywa trwałe - co to jest?
Aktywa trwałe to istotne składniki majątku przedsiębiorstwa - są to zasoby, które pozostają w jednostce przez dłuższy okres, czyli powyżej 12 miesięcy, licząc od dnia bilansowego. Charakteryzują się niskim stopniem płynności.
Aktywa trwałe dzieli się na następujące kategorie:
wartości niematerialne i prawne,
rzeczowe aktywa trwałe,
należności długoterminowe,
inwestycje długoterminowe,
długoterminowe rozliczenia międzyokresowe.
Wartości niematerialne i prawne jako aktywa trwałe
Ustawa o rachunkowości wskazuje, że wartości niematerialne i prawne to nabyte przez jednostkę i zaliczane do aktywów trwałych prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki.
Jak można wywnioskować z przytoczonej wyżej definicji, ustawa dopuszcza zaliczanie do wartości materialnych i prawnych jedynie takich wartości, które zostały nabyte, czyli między innymi zakupione, wniesione do przedsiębiorstwa w formie aportu lub otrzymane jako darowizna. Wartości niematerialne i prawne wytworzone w przedsiębiorstwie nie mogą być zaliczane do tej grupy aktywów; wyjątkiem są koszty zakończonych prac rozwojowych.
Ta sama ustawa określa, co w szczególności zalicza się do wartości niematerialnych i prawnych. Są to:
autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje;
prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych;
nabytą wartość firmy, czyli różnicę między ceną nabycia określonej jednostki lub zorganizowanej jej części a niższą od niej wartością godziwą przejętych aktywów netto. Jeżeli cena nabycia jednostki lub zorganizowanej jej części jest niższa od wartości godziwej przejętych aktywów netto, różnica stanowi ujemną wartość firmy;
koszty zakończonych prac rozwojowych prowadzonych przez jednostkę na własne potrzeby, poniesione przed podjęciem produkcji lub zastosowaniem technologii, jeżeli spełnią jednocześnie wszystkie poniższe warunki:
produkt lub technologia wytwarzania są ściśle ustalone, a dotyczące ich koszty prac rozwojowych wiarygodnie określone;
techniczna przydatność produktu lub technologii została stwierdzona i odpowiednio udokumentowana i na tej podstawie jednostka podjęła decyzję o wytwarzaniu tych produktów lub stosowaniu technologii;
koszty prac rozwojowych zostaną pokryte, według przewidywań, przychodami ze sprzedaży tych produktów lub zastosowania technologii.
Rzeczowe aktywa trwałe
Do tej grupy aktywów trwałych zalicza się środki trwałe oraz środki trwałe w budowie.
Art. 3 ust. 1 Ilekroć w ustawie jest mowa o: (...) 15) środkach trwałych – rozumie się przez to, z zastrzeżeniem pkt 17, rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Zalicza się do nich w szczególności:
|
Natomiast do środków trwałych w budowie zalicza się środki trwałe w okresie ich:
budowy,
montażu lub
ulepszenia już istniejącego środka trwałego.
Należności i inwestycje długoterminowe stanowiące aktywa trwałe
Do należności długoterminowych zaliczają się wszystkie należności jednostki wynikające z innych tytułów niż dostawa towarów i usług, których termin płatności jest dłuższy niż 12 miesięcy, licząc od dnia bilansowego.
Art. 3 ust. 1 ustawy o rachunkowości Ilekroć w ustawie jest mowa o: (...) 17) inwestycjach – rozumie się przez to aktywa posiadane przez jednostkę w celu osiągnięcia z nich korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych aktywów, uzyskania przychodów w formie odsetek, dywidend (udziałów w zyskach) lub innych pożytków, w tym również z transakcji handlowej, a w szczególności aktywa finansowe oraz te nieruchomości i wartości niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez jednostkę, lecz są posiadane przez nią w celu osiągnięcia tych korzyści. W przypadku zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji przez inwestycje rozumie się lokaty (...). |
Do inwestycji długoterminowych zaliczać należy takie inwestycje, które są kontrolowane przez jednostkę, a z których będzie ona czerpać korzyści finansowe przez okres dłuższy niż 12 miesięcy. Jako że nie obejmują one jedynie inwestycji pieniężnych, to do tej grupy zaliczane są również prawa majątkowe do gruntów, budynków, metali szlachetnych itp.
Posiadając tę wiedzę, można zauważyć, że zakup przez przedsiębiorstwo nieruchomości nie zawsze zaliczany będzie do nabywania środków trwałych - nieruchomość może stanowić również inwestycję długoterminową.
Aktywa trwałe w przedsiębiorstwie odgrywają bardzo istotną rolę - wydaje się bowiem, że bez nich żadne przedsiębiorstwo nie może funkcjonować. Dlatego tak ważne jest, aby wszystkie aktywa były przyporządkowane prawidłowo do swojego rodzaju i odpowiednio ujęte w bilansie.
