Stworzenie aplikacji mobilnej wymaga nie tylko wiedzy i doświadczenia informatycznego, ale także znajomości właściwych przepisów. Każda aplikacja mobilna musi bowiem działać na podstawie obowiązujących regulacji prawnych. Jakie wymogi trzeba spełnić w tym zakresie, aby można było rozpowszechnić własną aplikację mobilną?
Czym jest aplikacja mobilna?
Aplikacja mobilna to nic innego jak oprogramowanie działające na urządzeniach przenośnych takich jak telefony komórkowe, tablety, smartfony lub palmtopy. Co ciekawe, definicję aplikacji mobilnej znajdziemy również w polskim prawie, a dokładniej w art. 4 pkt 1 Ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 roku o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Zgodnie z treścią tego przepisu aplikacja mobilna to publicznie dostępne oprogramowanie z interfejsem dotykowym zaprojektowane do wykorzystania na przenośnych urządzeniach elektronicznych, z wyłączeniem aplikacji przeznaczonych do użytku na przenośnych komputerach osobistych.
Aplikacja mobilna jest również utworem w rozumieniu prawa autorskiego, co oznacza, że podlega ochronie prawnej pod warunkiem, że ma indywidualny charakter niezależnie od swojej wartości i przeznaczenia, tj. jest oryginalna. Pamiętajmy jednak, że idee i zasady tworzące jakikolwiek element aplikacji mobilnej nie są chronione przez prawo autorskie, dotyczy to także podstaw łączy oprogramowania.
Aplikacja mobilna i RODO
Decydując się na stworzenie aplikacji mobilnej, musimy pamiętać na samym początku o ochronie danych osobowych jej przyszłych użytkowników. Dotyczy to zarówno aplikacji odpłatnych, jak i tych o darmowym charakterze. Pierwszym obowiązkiem każdego twórcy aplikacji mobilnej jest stworzenie polityki prywatności, w której umieszczone zostaną zasady przetwarzania danych osobowych użytkowników aplikacji. Taki dokument ma oczywiście związek z powszechnie znanym Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 roku w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) – RODO.
Twórca aplikacji mobilnej może samodzielnie przygotować politykę prywatności swojej aplikacji, może też skorzystać w tym zakresie ze wsparcia kancelarii prawnej. W internecie zamieszczane są oferty gotowych szablonów odnoszących się do polityki prywatności lub skrojonych według indywidualnych potrzeb kupującego.
Czy aplikacja mobilna może obejść się bez polityki prywatności? Teoretycznie tak, ponieważ nie istnieje konkretny przepis nakazujący stworzenie tego rodzaju dokumentu dla żadnej aplikacji mobilnej. Z drugiej strony brak polityki prywatności stanowi poważne zagrożenie dla twórcy aplikacji, jeżeli którykolwiek z jej użytkowników zakwestionuje prawidłowość przetwarzania danych osobowych w ramach korzystania z takiego oprogramowania. Polityka prywatności jest więc dokumentem, który ma za zadanie chronić twórcę aplikacji przed ewentualną odpowiedzialnością odszkodowawczą z tytułu naruszenia danych osobowych użytkowników, a jak wiadomo, ta jest na gruncie RODO bardzo wysoka.
W kwestii RODO polityka prywatności odgrywa bardzo ważną rolę, jednak równie istotne jest zabezpieczenie danych użytkowników aplikacji. Twórca oprogramowania musi bowiem zadbać, aby dane osobowe takich osób nie zostały przejęte przez nieuprawnione podmioty. W tym celu może posłużyć się odpowiednim programem antywirusowym lub podobnymi rozwiązaniami.
Aplikacja mobilna i regulamin
Kolejnym dokumentem, który powinien być powiązany z aplikacją mobilną, jest regulamin wykorzystywania takiego oprogramowania. Podobnie jak polityka prywatności nie jest on obowiązkowy, jednak warto, aby użytkownicy aplikacji mieli do niego dostęp, zwłaszcza gdy ma ona charakter odpłatny. Regulamin może być stworzony przez twórcę aplikacji samodzielnie, jak również przy pomocy doświadczonych prawników. W każdym przypadku regulamin musi być zgodny z przepisami ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną.
Co powinno znaleźć się w regulaminie korzystania z aplikacji mobilnej? Jak wskazuje na to nazwa – dokładne zasady działania oprogramowania. Regulaminy mogą zastępować umowy indywidualne pomiędzy twórcą aplikacji a jej użytkownikami, co jest bardzo przydatne w odniesieniu do powszechnie dostępnych aplikacji. W takim przypadku twórca oprogramowania nie musi zawierać odrębnych umów z osobami, które chcą korzystać z jego aplikacji bez względu na to, czy jest ona darmowa, czy też odpłatna. Oczywiście regulamin korzystania z oprogramowania może istnieć niezależnie od umów podpisywanych z użytkownikami. W praktyce takie rozwiązania pojawiają się dosyć często przy odpłatnych aplikacjach – regulamin zawiera wówczas ogólne zasady korzystania z oprogramowania mobilnego, umowa doprecyzowuje zaś indywidualne kwestie.
Jak powinien wyglądać prawidłowo sporządzony regulamin korzystania z aplikacji mobilnej? Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie, ponieważ jest to uzależnione od rodzaju i przeznaczenia danego oprogramowania. Złożone aplikacje wymagają z reguły dokładniejszych regulaminów, podczas gdy prostsze mogą opierać się nawet na jednostronicowym dokumencie. Zasady korzystania z aplikacji mobilnej ustala twórca oprogramowania, ponieważ sam wie, w jaki sposób powinno ono działać.
Regulaminy korzystania mogą być modyfikowane wraz z rozwojem aplikacji mobilnej i w zasadzie powinny być aktualizowane. Chodzi bowiem o to, aby takie dokumenty zawierały w sobie najświeższe reguły stosowania oprogramowania, które bardzo często jest zastępowane przez nowsze wersje. W przypadku gdy dana aplikacja nie jest aktualizowana, nie ma potrzeby zmieniania regulaminu jej użytkowania.
Prawo do treści i materiałów
Aplikacje mobilne składają się nie tylko z kodów informatycznych, ale przede wszystkim elementów wizualnych i użytkowych. Takie oprogramowanie tworzone jest dla konkretnego celu, np. zamawiania jedzenia, taksówek, rezerwacji miejsca w hotelu, odnajdywania informacji z danej dziedziny lub służą w celach rozrywkowych. Twórca aplikacji musi dokładnie uregulować kwestie prawne związane z dostępem do wszelkich materiałów i treści używanych przez dane oprogramowanie. Jeśli sam tworzy elementy graficzne, muzyczne i treściowe to nie będzie z tym problemu – jest bowiem ich właścicielem i w zasadzie nie musi tutaj podejmować dodatkowych czynności. Inaczej jest, gdy twórcami takich elementów są osoby trzecie (np. graficy komputerowi lub szeroko rozumiani artyści). W tym przypadku konieczne staje się podpisanie umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu. Dotyczy to tak naprawdę każdego elementu wykorzystywanego w aplikacji, który może być uznany za utwór w rozumieniu prawa autorskiego. Im większa liczba elementów tworząca aplikację pochodzi od większej liczby twórców, tym większa będzie liczba takich umów.
Jeśli twórca aplikacji zapomni o sporządzeniu umowy przenoszącej autorskie prawa majątkowe, naraża się na odpowiedzialność odszkodowawczą względem rzeczywistego twórcy choćby najmniejszego elementu wykorzystywanego w danym oprogramowaniu. To z kolei może doprowadzić do czasowego lub całkowitego wyłączenia aplikacji. W przypadku oprogramowania, które było odpłatne, będzie to oznaczało straty finansowe dla jego twórcy. Pamiętajmy, że wykorzystywanie cudzych utworów bez zgody ich twórców jest nielegalne. Jeśli autor dzieła nie chce podpisać umowy o przeniesienie przysługujących mu autorskich praw majątkowych, alternatywnym rozwiązaniem będzie skorzystanie z licencji do danego utworu. Gdy i to okaże się niemożliwe, twórca aplikacji musi niestety poszukać innego rozwiązania, tj. skorzystać z innego dostępnego legalnie elementu, który ma zostać wykorzystany w jego oprogramowaniu.
Każdy twórca aplikacji mobilnej powinien zabezpieczyć kod źródłowy do oprogramowania. Zwyczajowo robi się to przez stworzenie kopii kodu i dokumentacji, która się z nim wiąże. W przypadku korzystania z pomocy programisty warto zadbać o podpisanie odpowiedniej umowy (najczęściej będzie to umowa zlecenia lub umowa o dzieło) i zachowanie jej kopii. Taka umowa powinna odnosić się do kwestii przekazania autorskich praw majątkowych to stworzonego dzieła. Posiadanie kopii ww. dokumentacji zabezpiecza twórcę aplikacji przed ewentualnymi zarzutami plagiatu oraz przed przywłaszczeniem oprogramowania przez inną osobę.
Umowy z użytkownikami aplikacji
Kolejnym ważnym elementem pojawiającym się w kontekście wymogów prawnych dla aplikacji mobilnych jest umowa z użytkownikiem oprogramowania. Nie jest to co prawda element niezbędnie konieczny, jednak warto o niego zadbać, jeżeli aplikacja mobilna będzie miała charakter odpłatny. Umowy z użytkownikami mogą przybierać formę zindywidualizowaną, tj. treść takich kontraktów będzie tworzona każdorazowo dla odrębnego użytkownika. Mogą również mieć charakter ogólny – wykorzystywany będzie jeden wzór umowy, w której zmieniać się będą dane osobowe poszczególnych użytkowników. Trzecim rozwiązaniem jest stosowanie modelu mieszanego – umowa będzie opierała się na ogólnym schemacie, jednak w zależności od potrzeb użytkownika część jej treści może być zindywidualizowana. Pojawia się to najczęściej w przypadku aplikacji oferujących dostęp do różnych pakietów lub poziomów oprogramowania.
Podsumowując, stworzenie i rozpowszechnienie aplikacji mobilnej wymaga od jego twórcy dopełniania kilku formalności prawnych. Oprogramowanie musi być powiązane z polityką prywatności (RODO), regulaminem wykorzystywania, a niekiedy także z umowami zawieranymi z użytkownikami. Ważnym aspektem jest także uregulowanie autorskich praw majątkowych do aplikacji mobilnej i to jeszcze przed oddaniem jej do użytku.
