Zasadniczo zagraniczne emerytury stanowią świadczenie pieniężne podlegające opodatkowaniu w Polsce. W sytuacji gdy środki te wpływają na polski rachunek bankowy, pojawia się pytanie o zasadność potrącania przez bank zaliczki na podatek od emerytury. Czy faktycznie bank pełni rolę płatnika z tytułu wypłaty zagranicznej emerytury?
Opodatkowanie zagranicznych emerytur
Jednym ze źródeł przychodów jest emerytura oraz renta. W przypadku osób fizycznych będących polskimi rezydentami podatkowymi obowiązek zapłaty podatku dotyczy zarówno polskich, jak i zagranicznych emerytur.
Zgodnie z ogólną zasadą zawartą w większości umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska, opodatkowanie emerytur i rent oraz innych podobnych świadczeń pochodzących z zagranicy, ma miejsce wyłącznie w państwie zamieszkania beneficjenta.
Takie też rozwiązanie przyjęte jest w Modelowej Konwencji w sprawie podatku od dochodu i majątku – OECD. Podkreślić należy, że umowy, które zawiera strona polska, w dużej mierze wzorowane są na Modelowej Konwencji.
Przypadki, w których prawo opodatkowania tych świadczeń przysługuje państwu wypłacającemu, stanowią wyjątek od wyżej wskazanej reguły. Odrębne zasady opodatkowania dotyczą głównie świadczeń pochodzących np. z ustawowych systemów zabezpieczeń socjalnych, indywidualnych systemów emerytalnych, świadczeń związanych z wcześniejszą pracą o charakterze publicznym.
Bank jako płatnik z tytułu wypłaty zagranicznej emerytury
Stosownie do art. 8 Ordynacji podatkowej płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacania go we właściwym terminie organowi podatkowemu.
Możemy zatem wskazać, że obowiązek płatnika sprowadza się do trzech materialno-technicznych czynności: obliczeniu należnego od podatnika podatku, pobraniu obliczonego podatku z jego środków i wpłaceniu w wyznaczonym terminie do właściwego organu podatkowego.
Na podstawie art. 35 ust. 1 pkt 1 ustawy PIT osoby prawne i ich jednostki organizacyjne, które dokonują wypłaty zagranicznej emerytury i renty, są – jako płatnicy – obowiązane do poboru miesięcznych zaliczek na podatek od wypłacanych przez nie emerytur i rent.
W myśl art. 35 ust. 3 ww. ustawy płatnik wypłacający emerytury i renty z zagranicy (bank) jest obowiązany stosować postanowienia umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej z państwem, z którego pochodzą te emerytury i renty.
Zaliczki, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 2, 4 i 7, za miesiące od stycznia do grudnia ustala się w sposób określony w art. 32 ust. 1-1c, z tym że w przypadku poboru zaliczek od emerytur i rent z zagranicy stosuje się postanowienia umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, zawartej z państwem, z którego pochodzą te emerytury i renty.
Jeżeli zatem z umowy wynika, że dana emerytura (renta) powinna być w Polsce opodatkowana, płatnik pobierze zaliczki na podatek dochodowy.
Warto także podkreślić, że płatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych nie jest bank pośredniczący w realizacji zlecenia. Płatnikiem jest wyłącznie bank dokonujący wypłaty emerytur i rent z zagranicy, a więc ten, w którym beneficjent posiada swój rachunek.
W myśl art. 39 ust. 1 ustawy PIT w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym płatnicy są obowiązani przekazać podatnikowi i urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania podatnika, imienne informacje sporządzone według ustalonego wzoru (PIT-11).
Z treści wyżej cytowanego przepisu wynika, że informację o dochodach podatnika oraz pobranych zaliczkach na podatek dochodowy, na formularzu PIT-11 sporządza bank, który w trakcie roku podatkowego dokonywał obliczenia i pobierał zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, od wypłaconych świadczeń.
Odpowiedzialność banku za niepobranie zaliczki na podatek
Warto również odnieść się do zagadnienia odpowiedzialności banku za naruszenie obowiązków płatnika.
Treść art. 26a Ordynacji podatkowej uwalnia podatnika od odpowiedzialności za niezapłacony podatek do wysokości zaliczki, do której pobrania zobowiązany był płatnik.
Natomiast zgodnie z art. 30 § 1 ww. ustawy płatnik, który nie wykonał obowiązków określonych w art. 8, odpowiada za podatek niepobrany lub podatek pobrany, a niewpłacony. Zatem za podatek niepobrany przez płatnika od podatnika, mimo takiego obowiązku, odpowiada płatnik, a nie podatnik.
Jednakże zgodnie z art. 30 § 5 ustawy – Ordynacja podatkowa przepisów o odpowiedzialności podatkowej płatnika nie stosuje się, jeżeli odrębne przepisy stanowią inaczej albo jeżeli podatek nie został pobrany z winy podatnika.
W konsekwencji bank nie ponosi odpowiedzialności w tych przypadkach, gdy podatek nie został pobrany z winy podatnika.
Natomiast, jeżeli bank jako płatnik podatku dochodowego od osób fizycznych wykona obowiązki wynikające z ustawy zgodnie z jej wymogami, tj. obliczy, pobierze i odprowadzi należny podatek we właściwym terminie bądź potraktuje świadczenie emerytalno-rentowe z zagranicy jako zwolnione od opodatkowania w Polsce, to nie musi przejąć odpowiedzialności za niedopełnienie obowiązków przez podatnika w zakresie przekazania płatnikowi informacji o danych mających wpływ na sposób i wysokość opodatkowania, ewentualnie zwolnienie z opodatkowania.
Jak wskazał Dyrektor KIS w interpretacji z 10 sierpnia 2018 roku (nr 0114-KDIP3-3.4011.304.2018.1.JK3), w sytuacji, gdy bank podejmie decyzję o sposobie opodatkowania lub decyzję o zwolnieniu z opodatkowania danego świadczenia emerytalno-rentowego pochodzącego z zagranicy, na podstawie stosownego oświadczenia podatnika lub innego dokumentu przesądzającego o charakterze tego świadczenia, wówczas bank nie poniesie odpowiedzialności płatnika wynikającej z przepisów ustawy – Ordynacja podatkowa w przypadku niedopełnienia przez klientów obowiązków informacyjnych w zakresie poinformowania banku o otrzymywaniu świadczenia z tytułu emerytury lub renty zagranicznej lub podania nieaktualnych danych albo niedopełnienia obowiązku ich aktualizacji.
Wobec powyższego bank nie będzie zobowiązany do poboru zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wystawienia informacji PIT-11 za okres, kiedy nie posiadał wiedzy co do charakteru świadczeń, w których wypłacie uczestniczył.
Jak zatem widać z przedstawionych regulacji, bardzo ważne jest złożenie odpowiednich oświadczeń bankowych zgodnie z konkretnym regulaminem danego banku. W oświadczeniu tym osoba fizyczna składa informację co do swojego miejsca zamieszkania (rezydencji podatkowej). Wpływa to zatem na okoliczność poboru zaliczek na podatek.
W konsekwencji powyższych rozważań możemy wskazać, że w stosunku do polskich rezydentów podatkowych bank będzie pełnił rolę płatnika z tytułu wypłacanych zagranicznych emerytur. Warto o tym pamiętać, szczególnie w kontekście regulacji stanowiących o odpowiedzialności banku za niepobranie i niewpłacenie zaliczek na rachunek właściwego urzędu skarbowego.
