Celem artykułu jest między innymi wykazanie, jaki jest termin załatwienia sprawy administracyjnej. Udzielona zostanie również odpowiedź na pytanie, czym jest bezczynność i przewlekłość w postępowaniu administracyjnym, jakie są ich definicje i jak zarzucić je organowi. W jaki sposób odwołać się od nieuwzględnienia zarzutu bezczynności lub przewlekłości przez organ?
Termin załatwienia sprawy administracyjnej
Zasadą jest, zgodnie z art. 12 Ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego (dalej: kpa), że organy powinny działać wnikliwe i szybko, posługując się, jeśli to możliwe, najprostszymi środkami do załatwienia sprawy.
Jeżeli załatwienie sprawy wymaga przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, to jej rozwiązanie powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca. Jeżeli zaś sprawa jest szczególnie skomplikowana – nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Jeżeli dotyczy to postępowania odwoławczego – w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania przez organ.
Sprawy rozpoznawane w postępowaniu uproszczonym powinny być załatwione niezwłocznie, nie później niż w terminie miesiąca od dnia wszczęcia postępowania.
Do wskazanych powyżej terminów nie wlicza się:
- terminów przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności,
- okresów zawieszenia postępowania,
- okresu trwania mediacji;
- okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo przyczyn niezależnych od organu.
Czym jest bezczynność?
Bezczynność to niezałatwienie sprawy w określonym terminie, tj. bez zbędnej zwłoki lub w określonych przypadkach – niezwłocznie bądź w ciągu miesiąca, jeżeli wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego, lub dwóch – jeżeli jest to szczególnie skomplikowana materia.
Jeżeli organ zawiadomi stronę o tym, że nie załatwi jej w terminie i wyznaczy nowy termin, który upłynie bezskutecznie, również jest to uznawane za bezczynność organu.
Czym jest przewlekłość?
Jeżeli postępowanie jest prowadzone dłużej niż jest to niezbędne do załatwienia sprawy, określane jest to mianem przewlekłości postępowania.
Pojęcie przewlekłości jest szersze niż bezczynność, ponieważ przewlekłość to nie tylko długotrwała bezczynność, lecz także sytuacja, w której organ na przykład mnoży czynności w celu wyjaśnienia sprawy ponad potrzeby wynikające z jej istoty.
W jaki sposób zarzucić organowi bezczynność lub przewlekłość?
Na bezczynność lub przewlekłość stronie służy prawo do wniesienia ponaglenia. Wymaga ono uzasadnienia.
Ponaglenie wnosi się:
- do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie;
- do organu prowadzącego postępowanie – jeżeli nie ma organu wyższego stopnia – dotyczy to prowadzenia sprawy przez organ II instancji.
Organ rozpatruje ponaglenie w terminie siedmiu dni od dnia jego otrzymania, co również wskazuje, że nie ma on dowolności w tym zakresie, nie może przedłużać tego czy „zamrażać” kierowanych do niego ponagleń.
Organ, który rozpatruje ponaglenie, wydaje postanowienie, w którym może zawrzeć następujące rozstrzygnięcia:
- wskazać, czy organ rozpatrujący sprawę dopuścił się bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania, stwierdzając jednocześnie, czy miało ono miejsce z rażącym naruszeniem prawa;
- zobowiązać organ rozpatrujący sprawę do załatwienia sprawy, wyznaczając termin do jej załatwienia, jeżeli postępowanie nie jest zakończone,
- zarządzić wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych bezczynności lub przewlekłości, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających bezczynności lub przewlekłości w przyszłości.
Organ, który rozpatruje ponaglenie, może z urzędu zmienić termin zakończenia postępowania, przedłużając go, jeżeli wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody, wymagające dłuższego postępowania, nieznane w momencie wyznaczania terminu. Dotyczy to spraw, które cechują się większym skomplikowaniem i które wymagają przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego i dowodów.
Niestwierdzona bezczynność i przewlekłość w postępowaniu administracyjnym
Jeżeli organ nie uwzględni wniesionego ponaglenia, uznając, że nie doszło do ponaglenia lub bezczynności organu, stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Można ją wnieść w każdym czasie, jednak niezbędne jest uprzednie wniesienie ponaglenia do właściwego organu.
-
zobowiązać organ do wydania w określonym terminie aktu, interpretacji albo do dokonania czynności;
-
zobowiązać organ do stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa;
-
stwierdzić, że organ dopuścił się bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania.
Jednocześnie sąd stwierdza, czy bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa.
Sąd, uwzględniając skargę, może ponadto orzec z urzędu albo na wniosek strony o wymierzeniu organowi grzywny lub przyznać od organu na rzecz skarżącego sumę pieniężną. Maksymalna suma grzywny może wynosić do dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów. Suma pieniężna zasądzana na rzecz skarżącego może wynieść połowę tej kwoty.
