Coraz częściej zdarza się, że firmy przekazują swoim klientom vouchery na wybrane usługi lub towary. Jednak duża część przedsiębiorców ma problem z ich rozliczaniem. Sprawdźmy zatem, czy nieodpłatne przekazanie vouchera jest opodatkowane i kiedy należy rozpoznać przychód z wystawienia takiego dokumentu.
Czym jest voucher?
Ustalenie tego, czym w istocie jest voucher, ma istotne znaczenie z punktu widzenia opodatkowania samej czynności jego przekazania.
Voucher, zgodnie ze słownikową definicją, to:
-
dowód na piśmie,
-
dokument stwierdzający zawartą transakcję,
-
pisemne oświadczenie,
-
upoważnienie,
-
certyfikat,
-
list uwierzytelniający.
Z powyższej definicji wynika, że voucher nie jest rzeczą w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, nie mieści się także w pojęciu usługi. Voucher nie stanowi również prawa majątkowego. Jest to jedynie dokument, który poświadcza przysługujące jego posiadaczowi uprawnienia, np. do nabycia w oznaczonym terminie pewnego świadczenia (lub zakupu towaru). Jest to szczególny rodzaj środka płatniczego, na podstawie którego można nabyć określony towar lub usługę.
Nieodpłatne przekazanie vouchera – czy jest opodatkowane?
Na gruncie podatku od towarów i usług opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, o czym stanowi treść art. 5 ust. 1 ww. ustawy. Z kolei, zgodnie z brzmieniem art. 2 pkt 6 powołanego powyżej aktu prawnego, przez towar rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.
Nieodpłatne przekazanie vouchera nie można uznać za świadczenie usług za odpłatnością, gdyż voucher uprawnia do nabycia wybranej usługi przez podmiot go posiadający.
Podobne stanowisko prezentowane jest przez organy podatkowe. W interpretacji wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 13 października 2017 roku (0111-KDIB3-1.4012.384.2017.1.ICz) czytamy, że przepisy w zakresie podatku od towarów i usług nie definiują pojęcia "vouchera". Zdaniem tut. organu, voucher jest dokumentem o określonej wartości pieniężnej uprawniającym do nabycia wskazanego świadczenia. Innymi słowy jest to tak naprawdę jedynie znak legitymacyjny/dowód uprawniający jego nabywcę do odbioru określonego świadczenia, tj. nabycia wybranego towaru lub skorzystania z usługi. Voucher sam w sobie nie zaspokaja żadnych potrzeb, nie stanowi więc on autonomicznego świadczenia. Dlatego też zdaniem tut. organu, voucher nie mieści się w definicji towaru, jak i w definicji usługi w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, a jedynie jest dokumentem uprawniającym do uzyskania określonego towaru lub usługi za kwotę wskazaną na tym dokumencie. W konsekwencji zatem, sama czynność wydania vouchera, jeżeli voucher zastępuje środki pieniężne, tj. jego posiadacz "płaci nim" w momencie nabycia towarów czy usług, nie powinna być utożsamiana z dostawą towaru i świadczeniem usług, podlegającym opodatkowaniu podatkiem VAT.
Przykład 1.
Podatnik zorganizował spotkanie dla swoich klientów. Podczas spotkania Spółka chce rozdać uczestnikom vouchery turystyczne o wartości 50 euro. Ich posiadacz otrzymuje rabat na usługi w wybranych hotelach. Spółka nabywa vouchery od podmiotu z Niemiec. Jak w tej sytuacji rozliczyć zakup i przekazanie voucherów?
W związku z tym, iż czynność przekazania vouchera, nie stanowi dostawy towarów ani świadczenia usługi, ich przekazanie nie stanowi czynności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług. Bezprzedmiotowe jest zatem również analizowanie tego, czy zaistniało wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów lub import usług.
Czy wpłata określonej sumy w zamian za otrzymanie vouchera jest opodatkowana?
Co do zasady wpłata określonej sumy w zamian za otrzymanie vouchera, nie stanowi zaliczki. W niektórych jednak sytuacjach może być inaczej.
Przykład 2.
Podatnik będący instytucją kultury świadczy w ramach działalności statutowej usługi publiczne z zakresu kultury i oświaty. Podatnik dokonuje sprzedaży biletów wstępu na wystawę interaktywną i opodatkowuje sprzedaż stawką 8% zgodnie z pozycją 182 załącznika nr 3 do ustawy o podatku od towarów i usług (usługi kulturalne i rozrywkowe) wyłącznie w zakresie wstępu do obiektów kulturalnych. Ponadto sprzedaje vouchery (voucher ulgowy wymienny na ulgowy bilet wstępu na wystawę, voucher normalny wymienny na normalny bilet wstępu na wystawę). Na okoliczność sprzedaży voucherów każdorazowo podpisywana jest umowa z kontrahentem, w której określona jest konkretna ilość oraz rodzaj przekazywanych voucherów, a także termin ich wykorzystania.
Co do zasady, nieodpłatne przekazanie vouchera nie można utożsamiać ani z dostawą towaru, ani ze świadczeniem usług. Jeśli jednak w momencie dokonania przedpłaty, towary czy usługi są szczegółowo określone – przyszłe świadczenie jest określone w sposób jednoznaczny co do rodzaju towaru bądź usługi, a strony stosunku prawnego w momencie wpłaty zaliczki, nie mają woli dokonywania jego zmian w przyszłości – otrzymaną kwotę pieniężną należy traktować jako zaliczkę czy przedpłatę na poczet konkretnego świadczenia.
W związku z tym otrzymane kwoty pieniężne na poczet wykonania konkretnych usług stanowią obrót podlegający opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, a obowiązek podatkowy powstaje z chwilą ich otrzymania.
Skoro przychód podatkowy powinien być rozpoznany w momencie wykonania usługi, to otrzymaną zapłatę za voucher należy traktować jako zaliczkę na poczet późniejszego wykonania usługi. Tego rodzaju przysporzenia są wyłączone z przychodów na podstawie art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w myśl którego do przychodów, o których mowa w ust. 1 i 2, nie zalicza się pobranych wpłat lub zarachowanych należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych (...).
Natomiast w sytuacji, gdy w oznaczonym terminie klient nie zrealizuje uprawnień wynikających z vouchera, podatnik ma obowiązek rozpoznania przychodu w wysokości niewykorzystanej przez klienta, na ostatni dzień okresu rozliczeniowego.
Podsumowując, jak wynika z pisma wydanego 22 października 2014 roku przez Izbę Skarbową w Bydgoszczy (ITPB1/415-886/14/MW), w przypadku wystawienia vouchera, przychód należy rozpoznać dopiero w momencie wykonania usługi lub w przypadku niewykorzystania vouchera w wyznaczonym terminie - w momencie upływu terminu jego ważności.
