Egzekucja z rachunku bankowego

Najgorszą konsekwencją niespłacania własnych zobowiązań jest egzekucja komornicza z rachunku bankowego. Znalezienie się w takiej sytuacji jest nieprzyjemne nie tylko dla samego dłużnika, ale także wierzyciela, który dochodzi swoich należności. Na mocy prawomocnego wyroku sądu wierzyciel może zwrócić się do komornika, aby zlecić ściągnięcie zaległości z majątku dłużnika. Jednak co w przypadku, gdy nie posiada on żadnych informacji na temat jego rachunku bankowego bądź wartości majątku?

Zasady przeprowadzania egzekucji komorniczej

Na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego (art. 7971) wierzyciel ma prawo zlecić komornikowi poszukiwanie za wynagrodzeniem majątku należącego do dłużnika. W pierwszej kolejności, jeżeli wierzyciel posiada jakiekolwiek informacje na temat posiadanego majątku lub rachunku bankowego dłużnika powinien je przekazać do wiadomości komornika. W przeciwnym razie komornik musi takie informacje zdobyć osobiście, na przykład poprzez wysyłanie zapytań do różnych instytucji państwowych lub finansowych. Na podstawie uzyskanych danych możliwe jest rozpoznanie, czy w majątku dłużnika zawierają się możliwe do zajęcia nieruchomości, składniki ruchome (np. pojazdy, maszyny). Zainteresowaniem komorników cieszą się również świadczenia otrzymywane z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych.

Pomocnym rozwiązaniem przy poszukiwaniu rachunków bankowych dłużników jest baza danych dostępna w systemie Ognivo, który jest wspierany przez Krajową Izbę Rozliczeniową S.A. Rozwiązanie to ma na celu wsparcie różnych instytucji, tj. banków, urzędów skarbowych, izb celnych, urzędów miast, a także komorników w efektywnej i szybkiej wymianie informacji. Za pośrednictwem serwisu komornicy mogą wysyłać zapytania do banków w celu uzyskania informacji, czy dana osoba posiada własny rachunek bankowy. Jednak, aby dane zostały udostępnione konieczne jest uiszczenie odpowiedniej kwoty, której   wartość zależy od liczby wysłanych zapytań - z tego powodu komornik może wystąpić o wypłatę zaliczki na pokrycie tych kosztów.

Kolejnym krokiem po zidentyfikowaniu instytucji finansowej, w której dłużnik posiada konto bankowe jest zajęcie zgromadzonych na nim środków pieniężnych. Zgodnie z art. 889§ 1 Kodeksu postępowania cywilnego w celu dokonania egzekucji komornik musi przesłać do odpowiedniego banku zawiadomienie o zajęciu wierzytelności pieniężnej dłużnika, wynikającej z posiadania rachunku bankowego. Wysokość zajęcia dotyczy środków zgromadzonych również na rachunku obejmującym wkład oszczędnościowy do wysokości należności będącej przedmiotem egzekucji wraz z kosztami egzekucyjnymi. Jednocześnie komornik wzywa bank, aby nie dokonywał bez jego zgody wypłat z rachunku bankowego do kwoty zajętej wierzytelności, tylko przelał należną kwotę na jego konto. Jeżeli istnieją okoliczności uniemożliwiające wypłatę zadłużenia, bank zobowiązany jest w ciągu siedmiu dni poinformować o tym komornika.

Co istotne, komornik zobowiązany jest również powiadomić dłużnika o zajęciu jego wierzytelności z rachunku bankowego (w tym obejmującego wkład oszczędnościowy), na podstawie  doręczonego odpisu zawiadomienia skierowanego do banku o zakazie wypłat.

Mogą natomiast zdarzyć się sytuacje, w których nastąpi zbieg tytułów egzekucyjnych z rachunku bankowego tego samego dłużnika. Jeżeli kwota zgromadzona na rachunku pozwala na pokrycie wszystkich wierzytelności, wówczas bank dokonuje przekazania środków pieniężnych. Jednak w przypadku, gdy suma zadłużeń przewyższa posiadane przez dłużnika środki na rachunku bankowym, bank zobowiązany jest wstrzymać wypłaty z konta do wysokości zajętych należności oraz niezwłocznie zawiadomić o tym właściwe organy egzekucyjne. Dalsze postępowanie oraz wypłata wierzytelności następuje po rozstrzygnięciu, który komornik jest właściwy do dalszego prowadzenia sprawy w oparciu na art. 7731 ww. ustawy.

Wyłączenia z egzekucji komorniczej

Warto wiedzieć, że nie zawsze wszystkie środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym dłużnika podlegają egzekucji. Kodeks postępowania cywilnego przewiduje dwie sytuacje, których nie obowiązuje zakaz wypłat z rachunku w momencie jego zajęcia:

• dłużnik w prowadzonej działalności zatrudnia pracowników, w stosunku do których zobowiązany jest do wypłaty wynagrodzeń wraz z podatkami i innymi ciężarami ustawowymi lub
• jest zobowiązany do zapłaty alimentów bądź renty o charakterze alimentacyjnym do wysokości przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

Co istotne, wypłata powyższych świadczeń nie następuje bezpośrednio do rąk dłużnika. Jest on bowiem zobowiązany do przedstawienia komornikowi odpisu listy płac lub innego wiarygodnego dowodu - w przypadku wynagrodzeń lub tytułu wykonawczego stwierdzającego obowiązek dłużnika do płacenia alimentów lub renty. Natomiast bank dokonuje wypłat na podstawie pozwolenia komornika, do rąk osób uprawnionych do tych świadczeń, czyli m.in pracowników.

Odmienne ograniczenie w przypadku egzekucji komorniczej środków zgromadzonych na rachunkach bankowych dłużnika przewiduje Prawo bankowe, a konkretnie art. 54 ust. 1. Zgodnie z ww. przepisami środki pieniężne znajdujące się na:

• rachunkach oszczędnościowych,
• rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych,
• rachunkach terminowych lokat oszczędnościowych,

- są wolne od zajęcia na podstawie sądowego (lub administracyjnego) tytułu wykonawczego do wysokości wynoszącej trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. Podstawą do określenia tej wartości, jest wynagrodzenie ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za okres bezpośrednio poprzedzający dzień wystawienia tytułu wykonawczego.

Z powyższych rozważań można wywnioskować, że niełatwo jest uniknąć egzekucji komorniczej, jeżeli na podstawie prawomocnego wyroku wierzyciel zlecił ściągnięcie należnego długu. W praktyce sprawy komornicze potrafią przeciągać się w czasie w nieskończoność, jednak egzekucji w efekcie żaden dłużnik nie uniknie.