Właściciel firmy, prowadząc jednoosobową działalność gospodarczą, tak jak pracownik narażony jest na różnego rodzaju nieszczęśliwe wypadki. Dlatego też wydaje się, że polisa na życie przedsiębiorcy, stanowiąca swoiste zabezpieczenie finansowe źródła przychodów, jakim jest jego praca własna, mogłaby zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów. Organy skarbowe mają jednak odmienne zdanie na ten temat.
Polisa na życie przedsiębiorcy - co mówią przepisy
Posiłkując się przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, można wskazać, iż kosztem uzyskania przychodu są te wydatki, które służą zdobyciu przychodu albo zabezpieczeniu lub utrzymaniu źródła przychodu. Wyjątkami są tylko wydatki, które wymienione zostały w artykule 23 tej ustawy i które - nawet jeśli spełniają wcześniejszy warunek - kosztami uzyskania przychodów stać się nie mogą.
Polisa na życie przedsiębiorcy nie została uwzględniona w art. 23 ustawy. Uznanie jej zakupu za firmowy koszt mogłoby być uzasadnionym działaniem. Można bowiem założyć, że w sytuacji nieszczęśliwego wypadku środki uzyskane z ubezpieczenia będą mogły zostać przeznaczone na utrzymanie firmy mimo nieobecności właściciela - np. jako wynagrodzenie dla zatrudnionego na ten czas pracownika.
Polisa na życie przedsiębiorcy - co na to fiskus?
Jednakże, zgodnie z opinią organów skarbowych, takie rozdysponowanie środków z polisy na cele firmowe jest oczywiście możliwe, ale nie całkowicie pewne. Trudno jest z góry orzec, co w sytuacji nieszczęśliwego wypadku będzie wymagało największych nakładów pieniężnych. Można jednak przypuszczać, że działalność gospodarcza będzie mniej istotna niż np. rehabilitacja, na którą przedsiębiorca i jego rodzina mogą przeznaczyć pieniądze. W takiej sytuacji wydatek na polisę ubezpieczeniową straci cechy predysponujące go do miana kosztu firmowego i będzie traktowany jako wydatek o charakterze osobistym.
Przykładem powyższej opinii może być interpretacja indywidualna wydana 10 września 2010 r. przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu (nr ILPB1/415-699/10-5/KŁ), zgodnie z którą wydatek na ubezpieczenie osoby prowadzącej działalność gospodarczą nosi znamiona wydatku osobistego i w związku z tym nie może być kosztem firmowym. Podobne zdanie wyraził w swojej opinii Urząd Skarbowy w Bielsku Podlaskim (US-I-1A-415-1/05, z 24 lutego 2005 r.):
“W odniesieniu do kosztów uzyskania przychodu ustawa (...) o PIT podaje ich ogólną definicję oraz wyliczenie wydatków, które nie stanowią kosztów uzyskania. Aby można uznać jakiś wydatek za koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione dwie przesłanki:
wydatek powinien być poniesiony w celu uzyskania przychodu,
wydatek nie może znajdować się na liście zawartej w art. 23 ustawy, stanowiącej katalog wydatków i odpisów, które nie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Łączne spełnienie tych dwóch przesłanek (pozytywnej i negatywnej) pozwala dany wydatek uznać za koszt uzyskania przychodów. Stanowisko zaprezentowane przez Pana (...) uznające dany wydatek za koszt uzyskania przychodu nie znajduje uzasadnienia w obowiązujących przepisach.(...)
Ustawodawca (...) na zasadzie wyjątku uznał za koszty uzyskania przychodu ściśle określone typy ubezpieczeń pracowników z jednoczesnym spełnieniem wszystkich ograniczeń. Skoro zatem ustawodawca nie pozwala zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu składek na ubezpieczenie pracowników, to w drodze rozumowania a contrario należy wyprowadzić wniosek, że brak jest podstaw do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu wydatków na składki na ubezpieczenie płacone przez pracodawcę z tytułu umów ubezpieczenia pracodawcy.
W związku z powyższym stwierdzam, że kwota (...), którą zapłacono za wykup polisy ubezpieczeniowej (...) nie stanowi podatkowego kosztu uzyskania przychodu”.
Polisa na życie przedsiębiorcy nie może zatem zostać uznana za zasadny wydatek firmowy i tym samym nie może stanowić kosztów podatkowych. Również najnowsze orzecznictwo podtrzymuje ukształtowaną wcześniej linię (np. interpretacja indywidualna nr sygn. akt IPPB1/415-805/13-2/JB z 25.10.2013 r.).
