Dywidenda jest podstawową formą partycypowania przez poszczególnych wspólników w zyskach spółki. Zazwyczaj przybiera ona postać świadczenia pieniężnego, ale nie ma przeciwwskazań, by wypłacić dywidendę w formie rzeczowej. Decydując się na wypłatę dywidendy w formie rzeczowej, należy szczegółowo przeanalizować przepisy pod kątem skutków na gruncie podatku dochodowego czy podatku od towarów i usług. W dzisiejszym artykule omówimy, jakie skutki podatkowe wywołuje dywidenda rzeczowa po stronie spółki ją wypłacającej.
Wypłata dywidendy rzeczowej
Zgodnie z art. 191 ust. 1 Kodeksu spółek handlowych wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników. Dywidenda stanowi zatem uprawnienie wspólników spółki. W praktyce obrotu gospodarczego najpopularniejszą formą wypłaty dywidendy jest świadczenie pieniężne, jednak w ksh nie określono ściśle formy wypłaty dywidendy, dozwolona jest zatem jej wypłata w naturze, np. w formie rzeczy oznaczonych co do gatunku lub w towarze. Dywidenda polegająca na przeniesieniu na wspólników innych wartości majątkowych niż pieniądze jest określana jako dywidenda niepieniężna lub dywidenda rzeczowa. Trzeba jednak mieć na uwadze, że wypłata dywidendy rzeczowej jest możliwa tylko wówczas, gdy umowa spółki na to pozwala.
Dywidenda rzeczowa – skutki podatkowe w CIT po stronie spółki wypłacającej dywidendę
Wypłata dywidendy rzeczowej powoduje powstanie przychodu na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) po stronie spółki ją wypłacającej. Stosownie bowiem do art. 14a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w przypadku gdy podatnik przez wykonanie świadczenia niepieniężnego reguluje w całości albo w części zobowiązanie, w tym z tytułu zaciągniętej pożyczki (kredytu), dywidendy, umorzenia albo zbycia w celu umorzenia udziałów (akcji), podziału pomiędzy wspólników (akcjonariuszy) majątku likwidowanej spółki albo spółdzielni, przychodem podatnika jest wysokość zobowiązania uregulowanego w następstwie takiego świadczenia. Jeżeli jednak wartość rynkowa świadczenia niepieniężnego jest wyższa niż wysokość zobowiązania uregulowanego tym świadczeniem, przychód ten określa się w wysokości wartości rynkowej świadczenia niepieniężnego.
Do zastosowania przepisu dochodzi w sytuacji kumulatywnego spełnienia 2 przesłanek. Pomiędzy stronami musi istnieć stosunek zobowiązaniowy, na podstawie którego podatnik-dłużnik obowiązany jest do zapłaty na rzecz wierzyciela określonej kwoty pieniędzy oraz zobowiązanie musi być uregulowane przez wykonanie świadczenia niepieniężnego.
Z tego przepisu wynika, że w razie wypłaty dywidendy rzeczowej w celu uregulowania zobowiązania spółki wobec wspólnika w zakresie wypłaty dywidendy po stronie spółki ją wypłacającej powstaje przychód podatkowy w CIT. Przychodem tym jest co do zasady wysokość uregulowanego w ten sposób zobowiązania, chyba że wartość rynkowa przedmiotu dywidendy jest wyższa niż wysokość uregulowanego zobowiązania, wówczas przychód określa się w wysokości wartości rynkowej przedmiotu dywidendy.
Przykład 1.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością za 2022 rok osiągnęła zysk netto. Po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego nastąpił podział wyniku finansowego netto. Zysk netto ma zostać przeznaczony na wypłatę dywidendy dla wspólników. Zamiast wypłaty dywidendy w formie pieniężnej, spółka zamierza dokonać dywidendy rzeczowej dla 1 wspólnika w postaci środka trwałego. Treść umowy spółki przewiduje możliwość wypłaty dywidendy rzeczowej. Jakie są skutki podatkowe w CIT po stronie spółki wypłacającej dywidendę rzeczową? W jaki sposób przebiega ewidencja wypłaty dywidendy rzeczowej w księgach rachunkowych?
Wypłata zysku wspólnikowi spółki z o.o. w formie dywidendy rzeczowej powoduje powstanie po stronie spółki ją wypłacającej powstanie przychodu podatkowego w CIT. Księgowanie uchwały o przeznaczeniu osiągniętego zysku na wypłatę dywidendy wygląda następująco:
- Wn 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”,
- Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce imienne konto wspólnika).
Wydanie wspólnikowi środka trwałego w ramach wypłaty dywidendy rzeczowej i tym samym uregulowanie zobowiązania z tytułu dywidendy:
- Wn 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce imienne konto wspólnika),
- Ma konto 760 „Pozostałe przychody operacyjne”.
Wyksięgowanie środka trwałego przekazanego wspólnikowi z tytułu wypłaty dywidendy z ewidencji:
- Wn konto 070 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych” – wartość dotychczasowego umorzenia,
- Wn konto 761 „Pozostałe koszty operacyjne” – nieumorzona wartość środka trwałego,
- Ma konto 010 „Środki trwałe” – wartość początkowa środka trwałego.
W jaki sposób należy ustalić wysokość przychodu w CIT przy wypłacie dywidendy rzeczowej?
Na mocy art. 14a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przychód podatkowy trzeba rozpoznać w wartości zobowiązania pierwotnego, chyba że świadczenie niepieniężne ma wyższą wartość rynkową, aniżeli wynosi wartość zobowiązania pierwotnego. W tym ostatnim przypadku jako wartość przychodu należy rozpoznać wartość rynkową świadczenia niepieniężnego.
Wypłata dywidendy rzeczowej wiąże się zatem z powstaniem przychodu podatkowego w CIT po stronie spółki ją wypłacającej. Przychodem tym jest wysokość uregulowanego w ten sposób zobowiązania spółki wobec wspólnika w zakresie wypłaty dywidendy, jednak tylko wtedy, gdy wartość rynkowa przedmiotu dywidendy jest równa lub niższa od kwoty należnej dywidendy.
Przykład 2.
Wspólnik z ograniczoną odpowiedzialnością w ramach podziału wypracowanych zysków ma otrzymać dywidendę o wartości 90 000 zł. Spółka z o.o. w celu uregulowania zobowiązania wobec wspólnika zamierza nieodpłatnie przekazać mu samochód ciężarowy, dokonując w ten sposób wypłaty dywidendy rzeczowej. Wartość pojazdu wynosi 80 000 zł. W jakiej wysokości powstanie przychód w podatku dochodowym od osób prawnych z tytułu wypłaty dywidendy rzeczowej?
Ze względu na to, że wartość rynkowa przedmiotu dywidendy jest niższa od kwoty należnej dywidendy, przychodem jest wysokość uregulowanego zobowiązania spółki wobec wspólnika w zakresie wypłaty dywidendy, czyli 90 000 zł. W razie, gdy wartość rynkowa przedmiotu dywidendy jest wyższa od kwoty należnej dywidendy, to po stronie spółki wypłacającej dywidendę rzeczową powstaje przychód podatkowy w CIT w wartości rynkowej rzeczy stanowiącej przedmiot dywidendy.
Przykład 3.
W jakiej wysokości powstanie przychód w podatku dochodowym od osób prawnych z tytułu wypłaty dywidendy rzeczowej, jeżeli wartość pojazdu wynosi 100 000 zł i przy pozostałych założeniach z przykładu 2?
Ze względu na to, że wartość rynkowa przedmiotu dywidendy jest wyższa od kwoty należnej dywidendy, to po stronie spółki wypłacającej dywidendę rzeczową powstaje przychód w podatku dochodowym od osób prawnych w wartości rynkowej pojazdu stanowiącego przedmiot wypłaty dywidendy, czyli 100 000 zł.
