Wynik finansowy netto stanowi rezultat prowadzonej przez jednostkę w danym okresie sprawozdawczym działalności gospodarczej. Osiągnięty przez przedsiębiorstwo wynik finansowy netto, czyli zysk netto lub strata netto wymaga odpowiednio podziału lub pokrycia. Wypracowany przez jednostkę zysk netto może być w szczególności przeznaczony na wypłatę dywidendy. Dywidenda może mieć formę pieniężną lub niepieniężną. Wypłatę dywidendy w formie niepieniężnej należy rozpatrywać nie tylko na gruncie podatku dochodowego, ale także na gruncie podatku VAT. Wyjaśniamy, czy dywidenda rzeczowa podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Zasady opodatkowania VAT
Zgodnie z art. 5 ust 1 ustawy o podatku od towarów i usług opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:
- odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
- eksport towarów,
- import towarów na terytorium kraju,
- wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,
- wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
Stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy o VAT przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast na mocy art. 8 ust. 1 tej ustawy przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.
Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega dostawa towarów i świadczenie usług dokonywanych odpłatnie. Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu VAT, warunkiem, jaki musi zostać spełniony, jest odpłatność. Od tej zasady istnieją jednak wyjątki, a jednym z nich jest przepis mówiący o tym, że nieodpłatna dostawa towarów i usług jest opodatkowana podatkiem VAT, jeżeli przy nabyciu przekazywanego składnika majątku podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia tego podatku.
Nieodpłatna dostawa towarów a podatek VAT
Stosownie bowiem do art. 7 ust, 2 ustawy o podatku od towarów i usług przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
- przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia;
- wszelkie inne darowizny
– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Przy kwalifikacji nieodpłatnego przekazania przez podatnika towarów należących do przedsiębiorstwa jako dostawy towarów opodatkowanej VAT w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, bez znaczenia pozostaje przyczyna przekazania składnika majątku. Oznacza to, że niezależnie, czy nieodpłatne przekazanie składnika majątku następuje w ramach darowizny, czy w związku z wypłatą dywidendy z zysku spółki, konsekwencje na gruncie podatku VAT są niezmienne, czyli przekazanie składnika majątku w obu przypadkach jest opodatkowane podatkiem od towarów i usług.
Przekazanie dywidendy na gruncie podatku VAT
Wypłata przez spółkę dywidendy niepieniężnej w formie przeniesienia na wspólnika prawa własności składnika majątkowego stanowi w świetle ustawy o VAT nieodpłatną dostawę towarów. Na mocy art. 7 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług nieodpłatna dostawa towarów jest dostawą towarów w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, a w konsekwencji podlega opodatkowaniu VAT, jeżeli w odniesieniu do przekazywanego nieodpłatnie składnika majątku należącego do przedsiębiorstwa podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Przykład 1.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością przekazała nieruchomość wspólnikowi w ramach wypłaty dywidendy niepieniężnej. Przy zakupie nieruchomości został odliczony podatek VAT. Czy przekazanie dywidendy rzeczowej jest w tym przypadku opodatkowane VAT?
Wypłata dywidendy, poprzez przeniesienie prawa własności składnika majątku, w świetle ustawy o podatku od towarów i usług, stanowi nieodpłatną dostawę towarów, która na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług podlega opodatkowaniu tym podatkiem. Spółka powinna zatem opodatkować VAT przekazanie nieruchomości wspólnikowi w ramach wypłaty dywidendy niepieniężnej.
Wyrok NSA z 7 grudnia 2016 roku (sygn. I FSK 1728/16) dotyczący opodatkowania podatkiem od towarów i usług z tytułu nieodpłatnego przekazania towaru (nieruchomości) w związku z wypłatą dywidendy niepieniężnej potwierdza, że taka czynność co do zasady podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.
Naczelny Sąd Administracyjny w uzasadnieniu prawnym wyjaśnił, że opodatkowanie dywidendy rzeczowej jest zgodne z zasadą powszechności opodatkowania podatkiem VAT wyrażającej się tym, że określone transakcje podlegają temu podatkowi niezależnie od formy, w której zostały dokonane, również zbycie nieruchomości czy też innych towarów w formie wypłaty dywidendy. Jeżeli w ramach wypłaty dywidendy, zamiast wypłaty pieniędzy strona będzie przekazywać prawo własności nieruchomości, to mamy do czynienia z czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług z tytułu nieodpłatnego przekazania towaru – w przypadku spełnienia warunków określonych w art. 7 ust. 2 ustawy. Aby doszło do uznania czynności nieodpłatnego przekazania towarów za czynność zrównaną z odpłatną dostawą towarów, muszą być spełnione łącznie następujące warunki:
- dokonującym nieodpłatnego przekazania jest podatnik podatku od towarów i usług;
- przekazane przez podatnika towary należą do jego przedsiębiorstwa;
- przedmiotem nieodpłatnego przekazania jest towar, w stosunku do którego podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy jego nabyciu.
W przedmiotowej sprawie wszystkie wymienione powyżej warunki zostały spełnione, a więc:
- skarżąca była zarejestrowanym, czynnym podatnikiem podatku VAT;
- nieruchomości będące przedmiotem dywidendy należały do przedsiębiorstwa strony;
- skarżącej przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu nieruchomości.
W związku z tym NSA orzekł, że wypłata przez spółkę dywidendy w formie niepieniężnej poprzez przeniesienie na rzecz wspólników prawa własności nieruchomości jest nieodpłatnym przeniesieniem towarów w rozumieniu art. 7 ust. 2 ustawy o VAT.
Dywidenda rzeczowa – zwolnienie z VAT
Obowiązujące przepisy podatkowe dopuszczają korzystanie przez firmy ze zwolnienia z VAT, oczywiście o ile zostaną spełnione określone warunki. Zwolnienie podmiotowe z VAT przysługuje ze względu na wysokość obrotów osiąganych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług zwalnia się od podatku sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200 000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.
Korzystanie ze zwolnienia jest dopuszczalne do momentu, gdy wartość sprzedaży przekroczy kwotę wskazaną w ustawie. Aktualnie obowiązujący limit zwolnienia podmiotowego z podatku od towarów i usług wynosi 200 000 zł. Jeżeli wartość sprzedaży zwolnionej podmiotowo z VAT przekroczy kwotę 200 000 zł, zwolnienie traci moc, począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę.
Zwolnienie przedmiotowe z VAT uzależnione jest natomiast do rodzaju wykonywanej działalności, a korzystanie z tego zwolnienia jest możliwe wyłącznie w odniesieniu do czynności wyszczególnionych w ustawie o podatku od towarów i usług jako czynności zwolnione z VAT (art. 43 ustawy o VAT).
Przekazanie dywidendy niepieniężnej w spółce korzystającej ze zwolnienia z VAT (zarówno zwolnienia podmiotowego, jak i przedmiotowego) co do zasady nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Nieodpłatna dostawa towarów i usług jest bowiem opodatkowana podatkiem VAT, jeżeli przy nabyciu przekazywanego składnika majątku podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia tego podatku. Podatnik korzystający ze zwolnienia z VAT, któremu nie przysługiwało prawo do odliczenia podatku VAT przy nabyciu danego składnika majątku, nie ma zatem obowiązku opodatkowywania przekazania tego składnika majątku wspólnikowi w ramach dywidendy niepieniężnej.
Dywidenda rzeczowa w księgach rachunkowych
W przypadku gdy spółka wypłacająca dywidendę niepieniężną poprzez przekazanie wspólnikowi składnika majątku jest zobowiązana do opodatkowania VAT przekazania dywidendy rzeczowej, można dokonać następującego zapisu w księgach rachunkowych:
Wn konto 761 „Pozostałe koszty operacyjne”.
Ma konto 222 „Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego”.
Kwota podatku VAT powstała w związku z przekazaniem dywidendy niepieniężnej nie podlega zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów.
