Wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mają prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników. Wypłata dywidend odbywa się na podstawie zysku netto osiągniętego w poprzednim roku obrotowym. Co do zasady dywidendy wypłaca się wspólnikom proporcjonalnie do posiadanych udziałów, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Uprawnionymi do dywidendy za dany rok obrotowy są wspólnicy, którym udziały przysługiwały w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku. Jak wygląda ewidencja wypłaty dywidendy wspólnikom?
Ewidencja wypłaty dywidendy – kiedy powstaje przychód w CIT po stronie spółki wypłacającej dywidendę?
Dywidendy najczęściej wypłacane są w formie świadczenia pieniężnego, jednak powszechnie stosowanym rozwiązaniem w spółkach jest również wypłata dywidendy rzeczowej, czyli np. przekazanie nieodpłatnie wspólnikom środków trwałych czy towarów. Dywidenda niepieniężna może zostać przekazana wspólnikom pod warunkiem, że umowa spółki przewiduje takie rozwiązanie.
Trzeba mieć na uwadze, że skutkiem wypłaty dywidendy rzeczowej jest powstanie przychodu w CIT po stronie spółki ją wypłacającej. W związku z wypłatą dywidendy rzeczowej spółka otrzymuje przysporzenie majątkowe. Wynika to bezpośrednio z art. 14a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W przypadku gdy podatnik przez wykonanie świadczenia niepieniężnego reguluje w całości albo w części zobowiązanie, w tym z tytułu zaciągniętej pożyczki (kredytu), dywidendy, umorzenia albo zbycia w celu umorzenia udziałów (akcji), podziału pomiędzy wspólników (akcjonariuszy) majątku likwidowanej spółki albo spółdzielni, przychodem podatnika jest wysokość zobowiązania uregulowanego w następstwie takiego świadczenia. Jeżeli jednak wartość rynkowa świadczenia niepieniężnego jest wyższa niż wysokość zobowiązania uregulowanego tym świadczeniem, przychód ten określa się w wysokości wartości rynkowej świadczenia niepieniężnego.
Należy podkreślić, że regulacje te odnoszą się wyłącznie do dywidendy rzeczowej. Wypłata dywidendy w tradycyjnej formie, czyli w postaci świadczenia pieniężnego, nie implikuje natomiast powstania przychodu w podatku dochodowym od osób prawnych po stronie spółki wypłacającej dywidendę. Z punktu widzenia podatku CIT w spółce wypłacającej dywidendę, wypłata dywidendy pieniężnej jest więc bardziej opłacalna niż wypłata dywidendy rzeczowej.
Ewidencja wypłaty dywidendy - otrzymanie dywidendy a przychód wspólników
W przypadku wspólników będących osobami fizycznymi wypłacona dywidenda powoduje powstanie przychodu z kapitałów pieniężnych. Wynika to bezpośrednio z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się dywidendy i inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych faktycznie uzyskane z tego udziału. Przepis ten odnosi się zarówno do dywidend w formie świadczenia pieniężnego, jak i dywidend rzeczowych.
Na mocy art. 30a ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych od uzyskanych dochodów (przychodów) z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych pobiera się 19% zryczałtowany podatek dochodowy. Dywidenda podlega opodatkowaniu PIT z chwilą faktycznego otrzymania jej przez wspólnika. Należy podkreślić, że opodatkowaniu PIT podlega także wypłacona zaliczka na poczet dywidendy. Płatnikiem podatku jest spółka wypłacająca dywidendę. Obowiązek poboru i wpłaty podatku do urzędu skarbowego spoczywa na spółce, a wspólnik otrzymuje dywidendę w kwocie pomniejszonej o ten podatek.
W przypadku wspólników będących osobami prawnymi zgodnie z art. 7b ust. 1 pkt 1 i art. 22 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych dochody z dywidendy stanowią przychody z zysków kapitałowych, a stawkę zryczałtowanego podatku ustala się w wysokości 19% uzyskanego przychodu (dochodu). W art. 22 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych określono natomiast, kiedy podatnicy mogą zastosować zwolnienie z tego podatku przy spełnieniu ustawowych przesłanek.
Ewidencja wypłaty dywidendy - wypłata dywidend dla wspólników uwzględniająca wypłacone zaliczki na dywidendy
Przy wypłacie dywidend na rzecz wspólników należy pamiętać również o ewentualnych zaliczkach wypłaconych na poczet tych dywidend. Podstawę do wypłaty zaliczek stanowi odpowiednia uchwała. Zaliczki na poczet przewidywanych dywidend mogą być wypłacone przy równoczesnym spełnieniu następujących warunków:
- zawarcie odpowiednich zapisów w umowie spółki,
- spółka ma środki wystarczające na wypłatę tych zaliczek,
- zatwierdzone sprawozdanie finansowe spółki za poprzedni rok obrotowy wykazuje zysk.
Zaliczka może stanowić najwyżej połowę zysku osiągniętego od końca poprzedniego roku obrotowego, powiększonego o kapitały rezerwowe utworzone z zysku, którymi w celu wypłaty zaliczek może dysponować zarząd, oraz pomniejszonego o niepokryte straty i udziały własne.
Uchwałę zarządu określającą kwotę zaliczki i termin jej wypłaty ewidencjonuje się w księgach rachunkowych w następujący sposób:
- Wn konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”,
- Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce imienne konto wspólnika).
Jeżeli spółka wypłaciła zaliczki na poczet dywidend, wypłata dywidend dla wspólników powinna zatem uwzględniać wypłacone zaliczki na dywidendy. Ich wartość powinna figurować po stronie Wn konta 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”.
Ewidencja wypłaty dywidendy a ewidencja zysku wypracowanego przez spółkę
Konto 860 „Wynik finansowy” służy do ustalania wyniku finansowego spółki. Wynik finansowy netto za poprzedni rok obrotowy figuruje jako saldo na koncie 860 „Wynik finansowy” do momentu zatwierdzenia sprawozdania finansowego przez organ zatwierdzający. Wówczas wynik finansowy netto przenoszony jest na konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”.
Przeksięgowanie zysku netto z konta 860 „Wynik finansowy” na konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego” przedstawia się następująco:
- Wn konto 86 „Wynik finansowy”,
- Ma konto 82 „Rozliczenie wyniku finansowego”.
Następnie zysk netto figurujący jako saldo konta 820 „Rozliczenie wyniku finansowego” podlega przeksięgowaniu na podstawie podjętej uchwały o podziale zysku.
Ewidencja wypłaty dywidendy - przeznaczenie zysku na dywidendy w księgach rachunkowych
Wypłacając dywidendy dla wspólników, należy mieć na uwadze art. 192 Kodeksu spółek handlowych, ponieważ kwota przeznaczona do podziału między wspólników nie może przekraczać zysku za ostatni rok obrotowy, powiększonego o niepodzielone zyski z lat ubiegłych oraz o kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone do podziału. Kwotę tę należy pomniejszyć o niepokryte straty, udziały własne oraz o kwoty, które zgodnie z ustawą lub umową spółki powinny być przekazane z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitał zapasowy lub rezerwowy. Zgodnie z art. 193 ksh umowa spółki może upoważniać zgromadzenie wspólników do określenia dnia, według którego ustala się listę wspólników uprawnionych do dywidendy za dany rok obrotowy (dzień dywidendy). Dzień dywidendy wyznacza się w ciągu 2 miesięcy od dnia powzięcia uchwały o podziale zysku. Natomiast, jeżeli uchwała wspólników nie określa dnia dywidendy, to dniem tym jest dzień powzięcia uchwały o podziale zysku.
Uchwałę zarządu o przeznaczeniu osiągniętego przez spółkę zysku na wypłatę dywidend określającą kwoty dywidend i termin ich wypłaty ewidencjonuje się w księgach rachunkowych w następujący sposób:
- Wn 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”,
- Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: imienne konto wspólnika).
Ewidencja wypłaty dywidendy wspólnikom w spółce z o.o.
Przykład 1.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ma zatwierdzone sprawozdanie finansowe za 2022 rok. Zysk netto wypracowany przez spółkę wynosi 200 000 zł i figuruje jako saldo konta 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”. Podjęto uchwałę o wypłacie wypracowanego zysku w postaci dywidend dla wspólników. Cały zysk ma zostać przeznaczony na wypłatę dywidend. Wspólnikami w spółce są 2 osoby fizyczne – pan Adam ma otrzymać 150 000 zł, a pan Jan 50 000 zł w ramach wypłaty dywidendy. W jaki sposób powinna przebiegać ewidencja wypłaty dywidendy zgodnie z uchwałą o przeznaczeniu zysku na wypłatę dywidend, naliczenia podatku PIT od dywidend, wypłaty dywidend i zapłaty podatku do urzędu skarbowego?
1. Uchwałę zarządu o przeznaczeniu zysku na wypłatę dywidend dla wspólników księgujemy następująco:
a) dywidenda dla pierwszego wspólnika – pana Adama w kwocie 150 000 zł
- Wn 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”,
- Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce imienne konta wspólnika – pana Adama);
b) dywidenda dla drugiego wspólnika – pana Jana w kwocie 50 000 zł
- Wn 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”,
- Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce imienne konta wspólnika – pana Jana);
2. Zarachowanie naliczonego podatku PIT od dywidendy ewidencjonujemy w księgach rachunkowych następująco:
a) podatek PIT od dywidendy dla pana Adana kwota 28 500 zł (150 000 zł × 19% = 28 500 zł)
- Wn konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce imienne konta wspólnika – pana Adama),
- Ma konto 220 „Rozrachunki publicznoprawne”;
b) podatek PIT od dywidendy dla pana Jana kwota 9500 zł (50 000 zł × 19% = 9500 zł)
- Wn konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce imienne konta wspólnika – pana Jana),
- Ma konto 220 „Rozrachunki publicznoprawne”;
3. Wypłata dywidendy w kwocie pomniejszonej o zryczałtowany podatek dochodowy ewidencjonowana jest w następujący sposób:
a) wypłata dla pana Adama w kwocie 121 500 zł (150 000 zł − 28 500 zł = 121 500 zł)
- Wn konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce imienne konta wspólnika – pana Adama),
- Ma konto 130 „Rachunek bieżący”;
b) wypłata dla pana Jana w kwocie 40 500 zł (50 000 zł − 9500 zł = 40 500 zł)
- Wn konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce imienne konta wspólnika – pana Jana),
- Ma konto 130 „Rachunek bieżący”;
4. Zapłata zryczałtowanego podatku od dywidend wypłaconych dla wspólników w kwocie 38 000 zł (28 500 zł + 9 500 zł = 38 000 zł)
- Wn konto 220 „Rozrachunki publicznoprawne”,
- Ma konto 130 „Rachunek bieżący”.
