Wypłata dywidendy w księgach rachunkowych

Różnica pomiędzy wynikiem finansowym brutto a obowiązkowymi obciążeniami wyniku finansowego stanowi wynik finansowy netto, który podlega podziałowi lub pokryciu. Jeżeli jest on dodatni, wypracowany zysk netto można przeznaczyć w szczególności na wypłatę dywidendy dla wspólników. Wyjaśniamy, w jaki sposób powinna przebiegać wypłata dywidendy w księgach rachunkowych.

Czym jest wynik finansowy?

Wynik finansowy z działalności firmy kształtują osiągnięte przychody i koszty poniesione dla ich uzyskania w danym okresie sprawozdawczym. W sytuacji gdy przychody są wyższe od kosztów, wynik jest nazywany zyskiem, natomiast w razie gdy koszty przewyższają przychody, wynik określany jest jako strata.

Ze względu na to, że przychody i koszty dotyczą różnych sfer działalności jednostki, wynik finansowy obliczony jest wielostopniowo. Najważniejszym jego segmentem jest wynik ze sprzedaży, odzwierciedlający efektywność zasadniczej działalności operacyjnej przedsiębiorstwa. Reszta działalności operacyjnej jednostki obejmuje natomiast sporadyczne operacje gospodarcze: są to pozostałe przychody operacyjne i pozostałe koszty operacyjne, które nie są związane bezpośrednio ze zwykłą działalnością jednostki. Wynik ze sprzedaży, powiększony o resztę przychodów operacyjnych i pomniejszony o pozostałe koszty operacyjne, stanowi rezultat działalności operacyjnej. Wynik z działalności operacyjnej, powiększony o przychody finansowe i pomniejszony o koszty finansowe, jest natomiast określany jako wynik z działalności gospodarczej. W związku z prowadzoną działalnością gospodarczą mogą wystąpić także zyski i straty nadzwyczajne – są to skutki finansowe zdarzeń trudnych do przewidzenia, powstające poza działalnością operacyjną jednostki i niezwiązane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia. Wynik z działalności gospodarczej powiększony o ewentualne zyski nadzwyczajne i pomniejszony ewentualnymi stratami nadzwyczajnymi stanowi wynik brutto.

Na jednostkach gospodarczych będących osobami prawnymi ciąży obowiązek podatkowy z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych. Przedmiotem opodatkowania jest dochód. Wynik finansowy brutto w celu ustalenia dochodu / straty podatkowej wymaga stosownych korekt:

• zysk finansowy brutto, po odpowiednim przekształceniu zgodnie z przepisami prawa o podatku dochodowym, staje się podstawą opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych;
• strata brutto, po odpowiednim przekształceniu zgodnie z przepisami prawa podatkowego, staje się stratą podatkową.

Wynik brutto po pomniejszeniu o obowiązkowe obciążenia stanowi wynik netto, a więc zysk netto lub stratę netto.

Rozliczenie wyniku finansowego

Zapisów księgowych dotyczących rozliczenia wyniku finansowego dokonuje się w księgach roku obrotowego następującego po roku, za który sporządzono sprawozdanie finansowe. Na mocy art. 53 ust. 1 ustawy o rachunkowości, roczne sprawozdanie finansowe jednostki co do zasady podlega zatwierdzeniu przez organ zatwierdzający, nie później niż 6 miesięcy od dnia bilansowego.

Wynik finansowy netto, ujmowany na koncie 860 „Wynik finansowy” i ujawniany w bilansie w rachunku zysków i strat, przenoszony jest na konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego” z chwilą zatwierdzenia sprawozdania finansowego przez organ zatwierdzający.
Jeżeli jednostka osiągnęła w poprzednim roku obrotowym stratę, zapis przebiega następująco:

• Wn konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”;
• Ma konto 860 „Wynik finansowy”.

W sytuacji natomiast gdy przedsiębiorstwo wypracowało w poprzednim roku obrotowym zysk, zapis wygląda tak:

• Wn konto 860 „Wynik finansowy”;
• Ma konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”.

Konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego” może wykazywać saldo debetowe oznaczające niepokrytą stratę lub saldo kredytowe będące odzwierciedleniem niepodzielonego zysku. Saldo na tym koncie pozostaje zatem jako niepokryta strata lub niepodzielony zysk do momentu podjęcia decyzji o pokryciu poniesionej straty netto lub podziale wypracowanego zysku netto. Następnie wynik ujęty na koncie 820 „Rozliczenie wyniku finansowego” na podstawie podjętej uchwały (decyzji) o podziale zysku lub pokryciu straty podlega przeksięgowaniu.

Podział wyniku finansowego

Wypracowany przez przedsiębiorstwo wynik finansowy brutto po uwzględnieniu odpisów obowiązkowych jest określany jako wynik finansowy netto. Stanowi on ostateczny rezultat będący przedmiotem decyzji o jego rozdysponowaniu i rozliczeniu. Osiągnięty przez przedsiębiorstwo wynik finansowy netto może stanowić zysk netto lub stratę netto – zysk wymaga odpowiedniego podziału, a strata pokrycia.

Trzeba mieć na uwadze, że zgodnie z art. 53 ust. 3 i 4 ustawy o rachunkowości podział lub pokrycie wyniku finansowego netto może nastąpić po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego przez organ zatwierdzający. Dodatkowo w przypadku jednostek zobowiązanych do poddania badaniu rocznego sprawozdania finansowego podział lub pokrycie wyniku finansowego netto może nastąpić po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego przez organ zatwierdzający, poprzedzonego wyrażeniem przez biegłego rewidenta opinii o tym sprawozdaniu bez zastrzeżeń lub z zastrzeżeniami. Podział lub pokrycie wyniku finansowego netto, dokonany bez spełnienia tego warunku, jest nieważny z mocy prawa.

W spółkach kapitałowych sposób podziału wyniku finansowego netto powinien być zawarty w pisemnej uchwale zwyczajnego zgromadzenia wspólników / walnego zgromadzenia akcjonariuszy. Z uchwały musi wynikać sposób podziału zysku netto wraz z kwotami i ich przeznaczeniem lub pokrycia straty wraz ze wskazaniem źródeł jej pokrycia.

Decyzja o podziale wyniku finansowego netto jednostki gospodarczej powinna uwzględniać aktualne i przyszłe cele przedsiębiorstwa oraz zasadę ostrożnego rozdysponowania zysku, biorąc pod uwagę ryzyko gospodarcze i inflację.

Wypłata dywidendy, a podatek dochodowy

Wynik finansowych netto (zysk netto) może być przeznaczony w szczególności jako wypłata dywidendy dla udziałowców / akcjonariuszy. Trzeba mieć na uwadze, że wiąże się ona z koniecznością rozpoznania obowiązku podatkowego określanego w zależności od formy prawnej otrzymującego dywidendę – na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) lub podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, mających siedzibę lub zarząd na terytorium Polski, w tym wypłacone dywidendy, podlegają opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym, którego stawka wynosi 19%.

Spółka wypłacająca dywidendę jest płatnikiem podatku: ma obowiązek obliczyć, pobrać i przekazać go w odpowiednim terminie na rachunek bankowy właściwego urzędu skarbowego. Z uwagi na to, że płatnikiem podatku jest spółka wypłacająca dywidendę, podatnik uzyskujący dywidendę otrzymuje ją w obniżonej wysokości, czyli po potrąceniu i odprowadzeniu podatku. W konsekwencji nie ciąży na nim obowiązek wpłaty podatku w związku z jej uzyskaniem.

Wypłata dywidendy w księgach rachunkowych

Saldo debetowe lub kredytowe na koncie 820 „Rozliczenie wyniku finansowego” pozostaje do momentu podjęcia uchwały (decyzji) o pokryciu poniesionej straty netto lub podziale wypracowanego zysku netto. Następnie wynik ujęty na wspomnianym koncie na podstawie podjętej uchwały podlega przeksięgowaniu.

Przykład 1.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wypracowała za 2022 rok zysk netto o wartości 150 000 zł. Po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego została podjęta pisemna uchwała zwyczajnego zgromadzenia wspólników, z której wynika sposób podziału zysku netto wraz z kwotami i ich przeznaczeniem. Na mocy podjętej uchwały wypracowany zysk przeznaczono jako wypłata dywidendy dla dwóch wspólników będących osobami fizycznymi, po 75 000 zł dla każdego z nich. W jaki sposób należy wykazać w księgach rachunkowych wypłatę dywidendy dla tych osób?

W pierwszej kolejności wynik finansowy netto, ujmowany na koncie 860 „Wynik finansowy”, z chwilą zatwierdzenia sprawozdania finansowego przez organ zatwierdzający powinien zostać przeniesiony na konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego” (PK):

• Wn konto 860 „Wynik finansowy”;
• Ma konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”.

Potem na podstawie uchwały podjętej przez organ zatwierdzający o sposobie podziału zysku wykazanej w zatwierdzonym sprawozdaniu finansowym następuje rozliczenie salda konta 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”. Ujęcie w księgach rachunkowych przeznaczenia zysku jako wypłata dywidendy dla wspólników przebiega następująco (PK):

• Wn konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”;
• Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Imienne konto wspólnika).

Od wypłaconej dywidendy spółka jako płatnik powinna obliczyć, potrącić i odprowadzić do właściwego urzędu skarbowego zryczałtowany podatek dochodowy w łącznej wysokości 28 500 zł.

19% x 150 000 zł = 28 500 zł

Potrącenie zryczałtowanego podatku dochodowego od dywidendy (PK) księgujemy następująco:

• Wn konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Imienne konto wspólnika);
• Ma konto 220 „Rozrachunki publicznoprawne” (w analityce: Zryczałtowany podatek dochodowy).

Wypłatę należnej dywidendy, pomniejszonej o pobrany i odprowadzony do właściwego urzędu skarbowego zryczałtowany podatek dochodowy, ujmujemy w księgach rachunkowych zapisem:

• Wn konto 240 „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: Imienne konto wspólnika);
• Ma konto 130 „Rachunek bieżący”.