Poznaj obowiązki przedsiębiorców w zakresie spraw w sądzie z innym przedsiębiorcą w dobie nowych przepisów prawa. Jak się przygotować do sprawy? Co należy mieć na uwadze podczas postępowania? Artykuł odpowiada na najważniejsze pytania przedsiębiorców w tym zakresie.
Celem nowego postępowania w sprawach gospodarczych jest to, aby tego typu sprawy były rozpoznawane jak najszybciej. W związku z tym został na powoda nałożony obowiązek powołania wszystkich twierdzeń i dowodów w pozwie, zaś na pozwanego w odpowiedzi na pozew. Od tej zasady wyjątek zachodził będzie tylko w sytuacji, gdy strona uprawdopodobni, że ich powołanie nie było możliwe albo, że potrzeba ich powołania wynikła później. Termin, w którym należy to uczynić to 2 tygodnie od kiedy stało się to możliwe albo pojawiła się taka potrzeba.
Nowym obowiązkiem powoda w sprawie gospodarczej jest ponadto wskazanie w pozwie adresu poczty elektronicznej albo złożenie oświadczenia, że nie posiada się takiego adresu. Pozwany również musi spełnić taki obowiązek w pierwszym piśmie procesowym, które kieruje do sądu.
Jak się przygotować do sprawy - jakie dowody są najważniejsze?
Należy mieć na uwadze to, że w postępowaniu prymat nad innymi będą miały dowody z dokumentów. Czynność strony powinna być wykazywana dokumentem, a pod tym pojęciem rozumie się nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią. Mowa tu o dokumentach sporządzonych w formie tradycyjnej (na papierze), jak i o dokumentach elektronicznych.
Przykład 1
Dwóch przedsiębiorców negocjowało warunki umowy. Po zakończonym spotkaniu wysłano e-maile ustalające przebieg spotkania i podstawowe warunki, jakie na nim uzgodniono. Formalnej umowy nigdy nie podpisano. Kiedy przyszło do rozliczeń pomiędzy stronami, jedna pomniejszyła wynagrodzenie powołując się na nieoddanie przedmiotu umowy w terminie za co została naliczona kara umowna. Druga strona nie zgodziła się na tego rodzaju rozliczenia, twierdząc, że ze swojej strony dochowała terminu, a ponadto strony nigdy nie ustalały kar umownych, a tym bardziej jej wysokości. Przedsiębiorca ten wezwał zatem do zapłaty drugiego przedsiębiorcy brakującej kwoty. Brak wpłaty, spowodował, że przedsiębiorca uznał, że w tych okolicznościach jedyną możliwością odzyskania pieniędzy będzie pozwanie swojego kontrahenta. Czy z uwagi na brak posiadanej umowy spisanej formalnie, przedsiębiorca będzie mógł dowodzić wykonania prac a także oddania przedmiotu umowy w terminie? Jakie środki dowodowe powinien zawnioskować przedsiębiorca?
Jeżeli do czynności prawnej nie zastrzeżono formy umowy pisemnej pod rygorem nieważności, strona ma szanse w procesie. Powinna jednak zweryfikować cały proces dowodowy, brak umowy nie jest przeszkodą, gdyż jak wskazano powyżej, strony posumowały w wiadomościach e-mailowych cały proces ustaleń co do współpracy. Jeśli zatem uzgodniono termin oddania przedmiotu umowy, strony powinny go przestrzegać, jeśli z kolei zastrzeżono karę umowną druga strona może ją naliczyć pod warunkiem ziszczenia się przesłanek do jej naliczenia. Jednak w przypadku, gdy zastrzeżono termin oddania przedmiotu, ale nie zastrzeżono kary umownej, to druga strona może żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych, jeśli ją poniosła i wykaże związek przyczynowo- skutkowy. W tym przypadku dowód ze świadków np. będących również obecnych na negocjacjach, sąd będzie mógł dopuścić, jeśli uzna, że po wyczerpaniu innych środków dowodowych lub w ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Dlatego strona powinna już w pozwie zawnioskować takie osoby - świadków, pomimo że rozstrzygniecie sąd może wydać w późniejszym toku sprawy.
Jaka sprawa jest sprawą gospodarczą wg nowych przepisów?
Są to sprawy: ze stosunków cywilnych między przedsiębiorcami w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej, nawet gdy ze stron zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej, ze stosunku spółki oraz dotyczące roszczeń, o których mowa w art. 291-300 i art. 479-490 Kodeksu Spółek Handlowych, przeciwko przedsiębiorcom o zaniechanie naruszania środowiska i przywrócenie do stanu poprzedniego lub o naprawienie szkody z tym związanej oraz o zakazanie albo ograniczenie działalności zagrażającej środowisku, z umów o roboty budowlane oraz ze związanych z procesem budowlanym umów służących wykonaniu robót budowlanych, z umów leasingu, między organami przedsiębiorstwa państwowego, między przedsiębiorstwem państwowym lub jego organami a jego organem założycielskim lub organem sprawującym nadzór, z zakresu prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego, o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu, którym jest orzeczenie sądu gospodarczego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu albo ugoda zawarta przed tym sądem, o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego opartego na prawomocnym lub podlegającym natychmiastowemu wykonaniu orzeczeniu sądu gospodarczego albo ugodzie zawartej przed tym sądem.
Czy można z zrezygnować z postępowania?
Tak, istnieje taka możliwość, jednak nie dotyczy wszystkich. Wniosek taki może złożyć strona, która nie jest przedsiębiorcą lub jest przedsiębiorcą będącym osobą fizyczną. Sąd rozpozna wówczas sprawę z pominięciem przepisów z zakresu postępowania gospodarczego. Warto dodać, że wniosek o rozpoznanie sprawy z pominięciem przepisów o postępowaniu gospodarczym jest wiążący dla sądu oraz strony przeciwnej. Ważny jest termin do złożenia takiego wniosku, bowiem jest on zróżnicowany dla osób, które są reprezentowane przez profesjonalistów i działające samodzielnie. Otóż, jeśli strona jest zastępowana przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego bądź Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej, to może złożyć wniosek skutecznie tylko w pierwszym piśmie procesowym a w wypadku powoda – już w pozwie.
Z kolei strona, która nie jest zastępowana przez fachowego pełnomocnika, jest pouczana o prawie do złożenia wniosku o rozpoznanie sprawy z pominięciem przepisów o postępowaniu gospodarczym. Takie pouczenie musi zostać doręczone stronie, a strona może złożyć stosowany wniosek w terminie tygodnia od doręczenia.
Umowa dowodowa
Ważna zmiana dla przedsiębiorców - tzw. umowa dowodowa. Zgodnie z nową regulacją w Kodeksie Postępowania Cywilnego Strony mogą się umówić o wyłączenie określonych dowodów, np. z określonych dokumentów, z zeznań konkretnych, czyli wymienionych z imienia i nazwiska świadków, w sprawie z określonego stosunku prawnego powstałego na podstawie umowy. Umowę taką zawiera się na piśmie pod rygorem nieważności albo ustnie przed sądem. W przypadku wątpliwości uważa się, że umowa późniejsza utrzymuje w mocy te postanowienia umowy wcześniejszej, które da się z nią pogodzić. Umowa dowodowa ma taki skutek, że sąd nie dopuści z urzędu dowodu wyłączonego umową dowodową.
Przykład 2
[fragment umowy] § 2 Strony zgodnie oświadczają, że w przypadku ewentualnego sporu sądowego, jaki mógłby zaistnieć pomiędzy XX sp. z o. o. a Janem Kowalskim prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą YY Jan Kowalski, w związku z realizacją umowy o współpracy określonej w § 1 powyżej tejże umowy, wyłączają z tego postępowania sądowego dowody w postaci:
-
korespondencji elektronicznej pomiędzy stronami dotyczącej przebiegu negocjacji poprzedzających zawarcie umowy o współpracy,
-
zeznań stron na okoliczność przebiegu negocjacji poprzedzających zawarcie umowy o współpracy oraz przyczyn, dla których umowa ta została zawarta.
Czy można w trakcie postępowania zgłaszać nowe roszczenia?
W toku postępowania nie można występować z nowymi roszczeniami zamiast lub obok dotychczasowych. Jednakże w przypadku zmiany okoliczności powód może żądać zamiast pierwotnego przedmiotu sporu, jego równowartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające się może nadto rozszerzyć powództwo o świadczenia za kolejne okresy.
Powództwo wzajemne
Powództwo wzajemne jest to taki rodzaj powództwa, gdy roszczenie pozwanego pozostaje w związku z roszczeniem powoda lub nadaje się do potrącenia. Niestety zgodnie z KPC w sprawach gospodarczych powództwo takie nie będzie dopuszczalne.
Zmiana w przedmiocie dowodu z zeznań świadków
Dowód z zeznań świadków będzie można przeprowadzić tylko, gdy po wyczerpaniu innych dowodów lub w ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Oznacza to, że będzie to dowód przeprowadzany przez sąd jako ostatni i tylko pomocniczo.
Podstawa prawna:
-
art. 4581 - 45813 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U.2019.1460 t.j.).
