JPK, czyli Jednolity Plik Kontrolny, to jeden z elementów uszczelniania systemu podatkowego, którego celem jest skuteczna walka z wyłudzeniami podatkowymi. Część JPK obowiązuje już od 2016 roku - JPK 2016, część od 2017 - JPK 2017, a jeszcze inne zaczęły obowiązywać od 2018 roku - JPK 2018.
Co to jest JPK?
JPK to zestaw informacji o transakcjach gospodarczych przesyłanych urzędowi co miesiąc (JPK_VAT) lub na żądanie organu skarbowego (pozostałe JPK).
Celem JPK, czyli Jednolitego Pliku Kontrolnego jest sprawniejsza kontrola, przede wszystkim szybsza, ponieważ na podstawie JPK odpowiednie systemy informatyczne Ministerstwa Finansów, w parę minut są w stanie zweryfikować wiarygodność informacji przesyłanych przez firmy - czy np. wydatek danego przedsiębiorcy zgadza się z przychodem kontrahenta ujętego w ewidencji.
JPK dotyczy wielu obszarów - każdy JPK ma określoną przez Ministerstwo Finansów strukturę, budowę - pola, które muszą być obowiązkowo wypełnione oraz pola dodatkowe.
Dane do utworzenia JPK są pobierane bezpośrednio z systemów finansowo-księgowych przedsiębiorstwa (wlicza się w to również program Excel czy inne podobne programy komputerowe). Dane te są wysyłane wyłącznie elektronicznie do urzędu.
Struktury JPK
Struktury JPK przygotowane przez Ministerstwo Finansów są wersją wstępną - będą one sukcesywnie rozbudowywane.
Każda ze struktur posiada elementy:
- nagłówek - dane identyfikacyjne firmy,
- część merytoryczną - informacje dotyczące zdarzeń gospodarczych,
- część weryfikacyjną - kontrolną, sprawdzającą formalną zawartość dokumentu (liczba wierszy, obowiązkowe wypełnione pola itp).
Wyróżniamy następujące JPK:
JPK_KR - jednolity plik kontrolny ksiąg rachunkowych,
JPK_WB - jednolity plik kontrolny wyciągów bankowych,
JPK_MAG - jednolity plik kontrolny magazynu (stanów magazynowych),
JPK_VAT - jednolity plik kontrolny ewidencji VAT;
Pola obowiązkowe:
- lp. wiersza ewidencji sprzedaży/zakupu VAT,
- numer, za pomocą którego kontrahent jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej,
- imię i nazwisko lub nazwa kontrahenta,
- adres kontrahenta,
- numer dowodu sprzedaży/zakupu,
- data wystawienia dowodu sprzedaży/zakupu,
- data sprzedaży, o ile jest określona i różni się od daty wystawienia dowodu sprzedaży/data wpływu dowodu zakupu (obowiązkowa, gdy został odliczony VAT z faktury; nie będzie przy odwrotnym obciążeniu),
- po stronie zakupu nie pokazuje się dokumentów zbiorczych jednym wpisem, np paragonów za autostradę;
Pola planowane:
- data obowiązku podatkowego
- pogrupowanie na wydatki wg rodzaju, np. związane z samochodem itp.
JPK_FA - jednolity plik kontrolny faktur,
JPK_PKPIR - jednolity plik kontrolny podatkowej księgi przychodów i rozchodów,
JPK_EWP - jednolity plik kontrolny ewidencji przychodów.
Podmioty zobowiązane do stosowania JPK 2018
Od 1 stycznia 2018 roku do zobligowanych podmiotów przesyłających pliki JPK_VAT dołączyli mikroprzedsiębiorcy (dotychczas zadanie to należało do małych, średnich i dużych firm).
Natomiast od 1 lipca 2018 roku obowiązek mikro-, małych i średnich firm zostanie rozszerzony o pozostałe struktury JPK przekazywane urzędom nie do miesiąc, a na żądanie.
Mikro, mali i średni przedsiębiorcy w kontekście JPK 2018
Mikroprzedsiębiorca: zatrudnia mniej niż 10 pracowników oraz jego roczny obrót jest niższy od 2 mln euro (równowartość w złotych) lub suma aktywów w bilansie jest niższa od 2 mln euro - w jednym z dwóch poprzednich lat obrotowych.
Oznacza to, że jeżeli w jednym roku średnioroczne zatrudnienie wynosi mniej niż 10, a w drugim roku jest wyższe – przedsiębiorca może być uznany za mikroprzedsiębiorcę, przy założeniu, że w pierwszym roku nie przekracza 2 mln euro obrotu. W konsekwencji, przekroczenie stanu zatrudnienia lub przekroczenie parametrów finansowych tylko w jednym roku obrotowym nie powoduje utraty ww. statusu przedsiębiorcy.
Mały przedsiębiorca: zatrudnia mniej niż 50 pracowników oraz jego roczny obrót jest niższy od 10 mln euro (równowartość w złotych) lub suma aktywów w bilansie jest niższa od 10 mln euro - w jednym z dwóch poprzednich lat obrotowych.
Średni przedsiębiorca: zatrudnia mniej niż 250 pracowników oraz jego roczny obrót jest niższy od 50 mln euro (równowartość w złotych) lub suma aktywów w bilansie jest niższa od 43 mln euro - w jednym z dwóch poprzednich lat obrotowych
Duży przedsiębiorca: zatrudnia co najmniej 250 pracowników lub jego roczny obrót wynosi co najmniej 50 mln euro (równowartość w złotych) oraz suma aktywów w bilansie jest wyższa od 43 mln euro - w jednym z dwóch poprzednich lat obrotowych.
| Warunki | mikroprzedsiębiorca | mały przedsiębiorca | średni przedsiębiorca | duży przedsiębiorca |
| zatrudnienie | mniej niż 10 pracowników ORAZ | mniej niż 50 pracowników ORAZ | mniej niż 250 pracowników ORAZ | więcej niż 249 pracowników LUB |
| obroty/aktywa (w euro) | obrót lub aktywa niższe od 2 mln | obrót lub aktywa niższe od 10 mln | obrót mniej niż 50 mln lub aktywa mniej niż 43 mln | obrót wyższy od 49 mln oraz aktywa wyższe od 43 mln |
W większości przypadków lata obrotowe pokrywają się z latami kalendarzowymi. Jeśli lata kalendarzowe i obrotowe pokrywają się, to dla określenia statusu przedsiębiorcy w 2018 r. (jako mikroprzedsiębiorcy, małego lub średniego przedsiębiorcy) bierze się pod uwagę lata 2016 i 2017. Średnioroczne zatrudnienie określa się w przeliczeniu na pełne etaty.
Przedsiębiorstwa powiązane a status przedsiębiorstwa
W przypadku przedsiębiorstw powiązanych w celu ustalenia statusu - do liczby zatrudnionych oraz wielkości obrotów należy zsumować dane z kilku powiązanych przedsiębiorstw, czyli powiązane przedsiębiorstwa traktuje się jako jeden twór - przy ustalaniu statusu.
Terminy wdrożenia poszczególnych JPK
Poniżej tabelaryczne przedstawienie obowiązku w zakresie JPK 2018 oraz pozostałych JPK. W tabeli nie uwzględniono dużych przedsiębiorstw, ponieważ te podmioty są obowiązane do sporządzania każdego rodzaju JPK od 1 lipca 2016 r..
| Struktury JPK | Od kiedy obowiązuje? | Kto wysyła? | Termin wysyłki |
JPK_VAT | 1 stycznia 2018 | mikroprzedsiębiorcy | do 25. dnia miesiąca za miesiąc poprzedni |
| 1 stycznia 2017 - JPK 2017 | małe i średnie przedsiębiorstwa | do 25. dnia miesiąca za miesiąc poprzedni | |
| JPK_KR | 1 lipca 2018 | mikro, małe i średnie firmy | na żądanie urzędu |
| JPK_WB | 1 lipca 2018 | mikro, małe i średnie firmy | na żądanie urzędu |
| JPK_MAG | 1 lipca 2018 | mikro, małe i średnie firmy | na żądanie urzędu |
| JPK_FA | 1 lipca 2018 | mikro, małe i średnie firmy | na żądanie urzędu |
| JPK_PKPiR | 1 lipca 2018 | mikro, małe i średnie firmy | na żądanie urzędu |
| JPK_EWP | 1 lipca 2018 | mikro, małe i średnie firmy | na żądanie urzędu |
JPK_VAT należy wysłać obowiązkowo do 25. dnia miesiąca za miesiąc poprzedni (czyli do 25 lutego należy wysłać JPK_VAT za styczeń). Co istotne, nawet kwartalni podatnicy muszą składać JPK_VAT co miesiąc.
Pozostałe JPK należy wysłać do fikusa na żądanie urzędu skarbowego - w terminie wyznaczonym w wezwaniu, jednak czas ten nie może być krótszy niż 3 dni od dnia doręczenia wezwania. JPK można przekazać np. na pendrivie, karcie pamięci, płycie CD/DVD lub innym nośniku danych. Osoba, która w nieuzasadniony sposób odmawia udostępnienia JPK na wezwanie organu, może otrzymać karę porządkową w wysokości do 2800 zł. W uzasadnionych przypadkach można poprosić o przedłużenie terminu na dostarczenie JPK.
