W bieżącym roku w życie weszła nowelizacja ustawy Ordynacja podatkowa, która wprowadza klauzulę obejścia opodatkowania. Wraz z klauzulą wprowadzono również szereg innych nowych pojęć, które mają wpływ na poprawne stosowanie tych przepisów (m.in. korzyść podatkowa, sztuczny sposób działania, czynność odpowiednia itp.). Czym jest unikanie opodatkowania i jakie skutki wywołuje tzw. klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania?
Unikanie opodatkowania - definicja przed i po zmianach
Ordynacja podatkowa wprowadza oficjalną definicję unikania opodatkowania. Wcześniej pojęcie to nie było zdefiniowane wprost i należało je rozumieć jako optymalizację podatkową, czyli legalne działanie, a czasem szereg kolejno następujących po sobie czynności, które miały na celu minimalizację obciążeń podatkowych. Należy tu podkreślić, że każda taka próba podejmowana miała być dozwolonymi przez prawo środkami.
| Uwaga! Unikanie opodatkowania należy odróżnić od uchylania się od opodatkowania. Uchylanie się od podatku jest niedozwolone przez przepisy prawa podatkowego i traktowane jako przestępstwo. Ściślej jest to wprowadzenie państwa w błąd, celowe działanie na szkodę Skarbu Państwa i w efekcie nielegalne zmniejszanie obciążeń podatkowych (np. wystawianie pustych faktur). Podatnik, który uchyla się od opodatkowania, narażony jest na odpowiedzialność karną bądź karnoskarbową w związku z niezapłaceniem podatku, który w danych okoliczność powinien był uiścić. |
Zgodnie z art. 119a ust. 1 Ordynacji podatkowej, unikanie opodatkowania to czynność (lub szereg różnych czynności pomiędzy różnymi podmiotami) dokonana przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, sprzecznej w danych okolicznościach z przedmiotem i celem przepisu ustawy. Jeżeli sposób działania podatnika był sztuczny, to czynność ta nie skutkuje osiągnięciem korzyści.
| Uwaga! Korzyścią podatkową jest:
|
Czynność uznaje się za podjętą przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, gdy jej pozostałe cele ekonomiczne lub gospodarcze, wskazane przez podatnika, należy uznać za mało istotne.
Co należy zatem rozumieć przez “sztuczny sposób działania”? Pojęcie to wyjaśnia art. 119c ust. 1. Jest to taki sposób działania podatnika, który nie zostałby zastosowany, gdyby działał on rozsądnie, kierując się zgodnymi z prawem celami - innymi niż osiągnięcie korzyści podatkowej. W szczególności, jak podaje ustawa, za takie działania zostanie uznane:
-
nieuzasadnione dzielenie operacji,
-
angażowanie podmiotów pośredniczących bez uzasadnienia ekonomicznego lub gospodarczego,
-
elementy prowadzące do uzyskania stanu identycznego lub zbliżonego do stanu istniejącego przed dokonaniem czynności,
-
elementy wzajemnie się znoszące lub kompensujące,
-
podejmowanie czynności, których ryzyko gospodarcze lub ekonomiczne przewyższa spodziewane korzyści.
Podatkowe skutki unikania opodatkowania po zmianach
Jeżeli dana czynność zostanie uznana za unikanie opodatkowania, skutki podatkowe zostaną określone tak, jakby podatnik dokonał tzw. czynności odpowiedniej. Przez czynność odpowiednią uznaje się natomiast czynność, którą podmiot dokonałby, gdyby działał rozsądnie i kierował się celami zgodnymi z prawem, lecz innymi niż osiągnięciem korzyści.
Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania a nowy organ i kompetencje ministra finansów
Zasadność wydania decyzji w sprawie unikania opodatkowania w indywidualnych sprawach podatników ocenia nowo powołana Rada do Spraw Unikania Opodatkowania jako niezależny organ. Nowością jest także kompetencja ministra finansów do wydania tzw. opinii zabezpieczającej, która umożliwia podatnikom uzyskanie stanowiska odnośnie planowanych lub podjętych już transakcji, do których potencjalnie może mieć zastosowanie wprowadzona klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania.
Opinię zabezpieczającą wydaje się na wniosek podatnika. W efekcie zostanie wydana opinia zabezpieczająca, w której zostanie stwierdzone, czy czynność nie prowadzi do unikania opodatkowania.
| Ważne! Wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej ma podlegać opłacie w wysokości 20 000 zł, którą należy wpłacić w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku. |
Kiedy nie stosuje się klauzuli obejścia prawa podatkowego?
Klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania nie stosuje się:
-
jeżeli korzyść podatkowa lub suma korzyści podatkowych osiągniętych przez podmiot z tytułu czynności nie przekracza w okresie rozliczeniowym 100 000 zł, a w przypadku podatków, które nie są rozliczane okresowo – jeżeli korzyść podatkowa z tytułu czynności nie przekracza 100 000 zł;
-
do podmiotu, który uzyskał opinię zabezpieczającą – w zakresie objętym opinią, do dnia doręczenia uchylenia lub zmiany opinii zabezpieczającej;
-
do podmiotu, którego wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej nie został załatwiony w terminie, o którym mowa w art. 119zb (tj. w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania wniosku przez ministra finansów) – w zakresie objętym wnioskiem, do dnia doręczenia zmiany opinii zabezpieczającej;
-
do podatku od towarów i usług oraz do opłat i niepodatkowych należności budżetowych;
-
jeżeli zastosowanie innych przepisów prawa podatkowego pozwala na przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania.
| Uwaga! Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania zgodnie z Ordynacją podatkową ma zastosowanie w stosunku do podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych. |
