Choć pojęcie kontrola zarządcza oraz audyt figuruje w potocznym języku, to można wskazać konkretne przepisy prawne, które je regulują. Chodzi mianowicie o ustawę o finansach publicznych. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej treści tej ustawy.
Kontrola zarządcza
Na początku przeanalizujmy te regulacje, które odnoszą się do kontroli zarządczej. Jak stanowi definicja zawarta w art. 68 ustawy o finansach publicznych, kontrolę zarządczą w jednostkach sektora finansów publicznych stanowi ogół działań podejmowanych dla zapewnienia realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy. Celem kontroli zarządczej jest zapewnienie w szczególności:
-
zgodności działalności z przepisami prawa oraz procedurami wewnętrznymi;
-
skuteczności i efektywności działania;
-
wiarygodności sprawozdań;
-
ochrony zasobów;
-
przestrzegania i promowania zasad etycznego postępowania;
-
efektywności i skuteczności przepływu informacji;
-
zarządzania ryzykiem.
Natomiast art. 69 ww. ustawy wskazuje na organy państwowe właściwe w zakresie kontroli zarządczej. Zgodnie z tym przepisem zapewnienie funkcjonowania adekwatnej, skutecznej i efektywnej kontroli zarządczej należy do obowiązków:
-
ministra w kierowanych przez niego działach administracji rządowej;
-
wójta, burmistrza, prezydenta miasta, przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego;
-
kierownika jednostki.
Warto również zwrócić uwagę na treść art. 71 ustawy o finansach publicznych, który odnosi się do kwestii koordynacji kontroli zarządczej. W przepisie tym czytamy, że do zadań ministra finansów w zakresie koordynacji kontroli zarządczej w jednostkach sektora finansów publicznych należy w szczególności:
-
upowszechnianie standardów,
-
wydawanie wytycznych,
-
współpraca z krajowymi i zagranicznymi organizacjami,
-
współpraca z komitetami audytu.
Audyt
Drugą instytucją, którą poddamy naszym rozważaniom, jest audyt. Także ona jest uregulowana w przepisach ustawy o finansach publicznych, w związku z czym należy przybliżyć najważniejsze przepisy w tej kwestii.
Jak podaje art. 272 ustawy, audyt wewnętrzny jest działalnością niezależną i obiektywną, której celem jest wspieranie ministra kierującego działem lub kierownika jednostki w realizacji celów i zadań przez systematyczną ocenę kontroli zarządczej oraz czynności doradcze. Ocena, o której mowa, dotyczy w szczególności adekwatności, skuteczności i efektywności kontroli zarządczej w dziale administracji rządowej lub jednostce.
Podobnie jak w przypadku kontroli zarządczej również co do audytu określono podmioty prowadzące tego rodzaju czynności. W myśl art. 275 ustawy o finansach publicznych audyt wewnętrzny prowadzi audytor wewnętrzny zatrudniony w jednostce albo usługodawca niezatrudniony w jednostce. Jak zatem widać, audytorem może być zarówno pracownik danej jednostki sektora finansów publicznych, jak i podmiot zewnętrzny, z którym jednostka zawarła stosowną umowę w zakresie przeprowadzenia audytu.
Umowa zawarta przez jednostkę sektora finansów publicznych z usługodawcą powinna zawierać postanowienia gwarantujące prowadzenie audytu wewnętrznego zgodnie z przepisami niniejszej ustawy. Należy w niej także określić sposób postępowania z dokumentami, w tym również w formie elektronicznej, wytworzonymi dla celów prowadzenia audytu wewnętrznego, tak aby zapewnić ich dostępność, ochronę przed nieupoważnionym rozpowszechnianiem, uszkodzeniem lub zniszczeniem. Umowę zawiera się na okres co najmniej roku.
W świetle art. 283 ustawy o finansach publicznych audyt wewnętrzny przeprowadza się na podstawie rocznego planu audytu wewnętrznego, Do końca roku kierownik komórki audytu wewnętrznego w porozumieniu z kierownikiem jednostki przygotowuje na podstawie analizy ryzyka plan audytu na następny rok. Kierownik komórki, przeprowadzając analizę ryzyka, bierze pod uwagę w szczególności zadania wynikające z planu działalności, a także wytyczne ministra kierującego działem, komitetu audytu oraz szczegółowe wytyczne ministra finansów. Do końca stycznia każdego roku kierownik komórki audytu wewnętrznego sporządza sprawozdanie z wykonania planu audytu za rok poprzedni.
-
zlecanie przeprowadzenia audytu wewnętrznego,
-
ocena audytu wewnętrznego,
-
upowszechnianie standardów,
-
wydawanie wytycznych,
-
współpraca z krajowymi i zagranicznymi organizacjami,
-
współpraca z komitetami audytu.
Obszerny katalog podmiotów podlegających audytowi zawarty jest w art. 274 ustawy o finansach publicznych.
Podsumowując powyższe ustalenia, wskazać należy, że kontrola zarządcza oraz audyt to specyficzne konstrukcje prawne przewidziane dla jednostek budżetowych. Obie instytucje mają przede wszystkim na celu sprawdzenie prawidłowości działania danej jednostki oraz zgodności postępowania z przepisami prawa. Warto również pamiętać, że koordynatorem działań w tym zakresie jest minister finansów.
Kontrola celno-skarbowa i kontrola podatkowa - podobieństwa i różnice
Kontrola UOKIK a prawa przedsiębiorcy
Jakie konsekwencje może mieć kontrola Państwowej Inspekcji Pracy?
Jakie organy mogą przeprowadzać kontrole u przedsiębiorcy?
