Ulga na złe długi w PIT i CIT - wszystko co warto wiedzieć

Jedna ze zmian jak weszła od 1 stycznia 2020 to ulga na złe długi w PIT i CIT. Wprowadzenie ulgi ma wpłynąć na poprawę płynności finansowej przedsiębiorstw, zahamowaną często przez kontrahentów, którzy nabywają usługi/towary i za nie nie płacą. Sposób funkcjonowania ulgi oraz zasady jej stosowania, zarówno po stronie sprzedawcy, jak i nabywcy, przedstawia poniższy artykuł.

Ulga na złe długi w podatku dochodowym – istota działania

Zgodnie z Ustawą o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych, od 1 stycznia 2020 r. podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) i podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT), są zobowiązani do stosowania ulgi na złe długi. Zgodnie z przepisami przejściowymi regulacje dotyczące ulgi na złe długi będą miały zastosowanie do transakcji handlowych, w przypadku których termin zapłaty upływa po dniu 31 grudnia 2019 r.

Mechanizm działania ulgi w PIT i CIT będzie zbliżony do tego, jaki funkcjonuje obecnie na gruncie podatku VAT. W myśl nowych przepisów ustawy o PIT (art. 26i ust. 1) oraz ustawy o CIT (art. 18f ust. 1), podstawa obliczenia podatku dochodowego będzie mogła zostać:

• zmniejszona o zaliczaną do przychodów wartość należności, która nie została opłacona w terminie 90 dni, licząc od dnia upływu daty płatności wskazanej na fakturze (rachunku) lub umowie – w przypadku sprzedawcy,
• zwiększona o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów wartość zobowiązania, które nie zostało uregulowane w terminie 90 dni, licząc od dnia upływu daty płatności wskazanej na fakturze (rachunku) lub umowie – w przypadku nabywcy.

Zwiększenia i zmniejszenia podstawy opodatkowania w związku z nieopłaceniem faktury, będzie się dokonywało w zeznaniu rocznym, składanym w rozliczeniu za ten rok, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu płatności wskazanej na fakturze (rachunku) lub umowie. Zastosowanie ulgi będzie możliwe także w zaliczce na podatek dochodowy wyliczanej za okres, w którym upłynął termin 90 dni, licząc od terminu płatności wskazanego na fakturze, rachunku lub umowie.Reasumując, w przypadku braku płatności we wskazanym terminie 90 dni, w roku, za które składane jest zeznanie roczne lub w okresie wyliczenia zaliczki, nabywca będzie musiał zwiększyć podstawę opodatkowania (o wartość wydatku ujętego w kosztach, faktycznie nieopłaconego), natomiast sprzedawca zobowiązany będzie do zmniejszenia podstawy opodatkowania o wartość przychodu, którego nabywca nie uregulował.

Przykład 1.

Firma ABC wystawi firmie XYZ 1 lutego 2020 r. fakturę na kwotę 1230 zł (VAT 230 zł), z terminem płatności na 14 lutego 2020 r. Firma XYZ nie ureguluje zobowiązania do 14 maja 2020 r. Zgodnie z powyższym Firma ABC w zaliczce za maj może dokonać pomniejszenia podstawy opodatkowania o wartość nieuregulowanej należności. Jeśli płatność nie zostanie uregulowana do dnia złożenia zeznania za 2020 r., firma ABC w zeznaniu rocznym dokona pomniejszenia podstawy opodatkowania o kwotę 1000 zł.

Ulga na złe długi w PIT i CIT – warunki stosowania

Zastosowanie ulgi na złe długi w podatku dochodowym ma miejsce tylko wtedy, gdy łącznie spełnione zostaną określone warunki:

• nabywca będący dłużnikiem na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania podatkowego, nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji,
• od daty wystawienia faktury (rachunku) lub zawarcia umowy, która może być przedmiotem zastosowanej ulgi (nieopłacenie w terminie), nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura (rachunek) lub została zawarta umowa (licząc od czynności, która wystąpiła jako ostatnia),
• wystawiona faktura (rachunek) lub umowa dokumentują transakcję handlową zawartą w ramach prowadzonej działalności gospodarczej podatników (stron transakcji), dla których przychody są opodatkowane na terytorium Polski.

W przypadku niespełnienia któregokolwiek ze wskazanych powyżej warunków sprzedawca nie będzie mógł zastosować ulgi na złe długi.

Ulga na złe długi w PIT i CIT – moment ujęcia

Zastosowanie ulgi na złe długi w PIT i CIT będzie możliwe w zaliczce na podatek dochodowy za okres, w którym upłynął termin 90 dni, licząc od terminu płatności wskazanego na fakturze, rachunku lub umowie. Ulga jest wykazywana równocześnie w zeznaniu rocznym składanym za rok, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie, począwszy od pierwszego dnia następującego po tym terminie.
Ulga na złe długi w PIT i CIT może być ujęta w zeznaniu rocznym (zmniejszenie/zwiększenie podstawy opodatkowania lub straty), pod warunkiem, że należność/zobowiązanie nie zostanie uregulowane lub zbyte do dnia złożenia zeznania podatkowego.Analogicznie w przypadku uregulowania płatności lub zbycia wierzytelności podatnicy zobowiązani są do:

• zwiększenia podstawy opodatkowania lub zmniejszenia straty o wartość należności po stronie sprzedawcy,
• zmniejszenia podstawy opodatkowania lub zwiększenia straty o wartość należności po stronie nabywcy.

odpowiednio za rok podatkowy, w którym zobowiązanie/należność zostanie uregulowana lub zbyta.

Przykład 2.

Firma B w zeznaniu rocznym za 2020 r. dokonała zmniejszenia podstawy opodatkowania o wartość nieuregulowanej przez nabywcę wierzytelności z tytułu ulgi na złe długi w PIT. W marcu 2021 r. nabywca ureguluje całą należność. Czy sprzedawca musi zwiększyć podstawę opodatkowania o wartość uregulowaną?

W związku z uregulowaniem płatności sprzedawca zobowiązany będzie do zwiększenia podstawy opodatkowania w zaliczce za marzec (okres, w którym wierzytelność zostanie uregulowana).W przypadku, gdy kwota o którą podatnik zobowiązany jest pomniejszyć podstawę opodatkowania jest wyższa od tej podstawy, podatnik ma możliwość zmniejszyć podstawę opodatkowania o wartość nieodliczoną w latach kolejnych, nie dłużej jednak niż przez okres 3 lat, licząc od końca roku podatkowego, za który powstało prawo do zastosowania ulgi. Jeśli wartość straty jest mniejsza od kwoty zmniejszającej ulgi, nieskompensowana wartość zwiększa podstawę opodatkowania.Należy pamiętać, że wartość wierzytelności, odliczane od podstawy opodatkowania lub zwiększające stratę, nie podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów.

W przypadku, gdy obowiązek zastosowania ulgi na złe długi w PIT i CIT powstanie po likwidacji działalności, zmianie zasad ustalania dochodu w odniesieniu do działów specjalnych produkcji rolnej lub po zmianie formy opodatkowania, to zmniejszenia/zmniejszenia podstawy opodatkowania/straty, dokonuje się w:

• zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym miała miejsce likwidacja,
• zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy poprzedzający rok, w którym nastąpiła zmiana formy opodatkowania lub zmiana zasad ustalania dochodu w odniesieniu do działów specjalnych produkcji rolnej.

Ulga na złe długi w PIT i CIT nie jest stosowana w odniesieniu do transakcji handlowych dokonywanych pomiędzy podmiotami powiązanymi.Reasumując, od 1 stycznia 2020 r. podatnicy podatku dochodowego PIT i CIT mogą zastosować ulgę na złe długi w odniesieniu do wierzytelności nieuregulowanych. Zastosowanie ulgi po stronie nabywcy, który nie ureguluje należności, będzie natomiast obowiązkowe. Ulga będzie miała zastosowanie tylko do transakcji handlowych udokumentowanych fakturą, rachunkiem lub umową z terminem płatności po 31 grudnia 2019 r.