Przepisy dotyczące obowiązku opłacania podatku minimalnego weszły w życie od 1 stycznia 2024 roku i choć rozliczenie nastąpi dopiero po zakończeniu roku podatkowego – czyli w 2025 roku – już teraz warto przeanalizować, kogo będzie dotyczył podatek minimalny w CIT. Najważniejsze założenia konstrukcyjne podatku minimalnego prezentujemy w poniższym artykule.
Kogo będzie dotyczył podatek minimalny w CIT?
Jak wynika z art. 24ca ust. 1 ustawy o CIT, minimalny podatek dotyczy spółek będących podatnikami podatku CIT (spółki handlowe mające osobowość prawną, spółka kapitałowa w organizacji, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna oraz niektóre spółki jawne), podatnika prowadzącego działalność poprzez położony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zagraniczny zakład oraz podatkowych grup kapitałowych.
Dodatkowo ustawa zawiera obszerny katalog (określony w art. 24ca ust. 14 ustawy o CIT) podmiotów, do których minimalny podatek nie ma zastosowania. Wśród tych podmiotów można wskazać np. podatników:
- którzy rozpoczęli działalność w roku podatkowym oraz w kolejno następujących po sobie 2 latach podatkowych, następujących bezpośrednio po tym roku podatkowym;
- którzy w roku podatkowym uzyskali przychody niższe o co najmniej 30% w stosunku do przychodów uzyskanych w roku podatkowym bezpośrednio poprzedzającym ten rok podatkowy;
- będących małymi podatnikami;
- postawionych w stan upadłości, likwidacji lub objętych postępowaniem restrukturyzacyjnym;
- będących stroną umowy o współdziałanie;
- których udziałowcami, akcjonariuszami albo wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne i jeżeli podatnik nie posiada bezpośrednio lub pośrednio więcej niż 5% udziałów (akcji) w kapitale innej spółki lub ogółu praw i obowiązków w spółce niebędącej osobą prawną lub innych praw majątkowych związanych z prawem do otrzymania świadczenia jako założyciel (fundator) lub beneficjent fundacji, trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym.
Dalej wskażmy, że opodatkowaniu 10% minimalnym podatkiem podlegają wyłącznie te spółki, które w roku podatkowym:
- poniosły stratę ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych, albo
- osiągnęły udział dochodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych w przychodach innych niż z zysków kapitałowych w wysokości nie większej niż 2%.
W konsekwencji minimalny podatek nie obejmuje wszystkich podatników podatku CIT, lecz jedynie te podmioty, które nie zostały wymienione w negatywnym katalogu określonym w art. 24ca ust. 14 ustawy o CIT oraz osiągnęły stratę ze źródeł przychodów innych niż zyski kapitałowe lub odsetek dochodów w przychodzie z tego źródła nie jest większy niż 2%.
W tym miejscu przypomnijmy, że na gruncie podatku CIT wyróżniamy dwa źródła przychodów, tj. zyski kapitałowe oraz inne źródła przychodów. W obu przypadkach podstawą opodatkowania jest dochód, czyli różnica pomiędzy przychodami a kosztami ustalonymi w obrębie danego źródła. Natomiast na potrzeby ustalenia podatku minimalnego należy brać pod uwagę wysokość dochodów oraz przychodów wyłącznie w ramach źródła innego niż zyski kapitałowe.
Zgodnie z założeniem ustawodawcy celem wprowadzenia minimalnego podatku dochodowego jest zapobieganie sytuacjom, w których podatnicy w każdym roku wykazują stratę lub bardzo niski dochód z podstawowej działalności operacyjnej. Co do zasady bowiem taki podmiot w dłuższej perspektywie nie powinien utrzymać się w warunkach rynkowych, co może świadczyć o sztucznym utrzymywaniu takiego podmiotu czy też wykorzystywaniu go do działań optymalizacyjnych.
Podatek minimalny w CIT - sposób regulowania
Jak wskazaliśmy, wysokość minimalnego podatku dochodowego wynosi 10% podstawy opodatkowania. W tym przypadku podstawą opodatkowania nie jest jednak dochód w rozumieniu art. 7 ustawy o CIT. Sposób kalkulacji dochodu w wersji podstawowej określa art. 24ca ust. 3 ustawy o CIT i jest to suma wartości wymienionych w tych przepisach.
Dodatkowo w art. 24ca ust. 3a ustawy o CIT przewidziano uproszczoną metodę ustalania podstawy opodatkowania. Zgodnie z tym przepisem podatnik może wybrać uproszczony sposób ustalania podstawy opodatkowania stanowiącej kwotę odpowiadającą 3% wartości osiągniętych przez podatnika w roku podatkowym przychodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych, przy czym o wyborze takiego sposobu ustalania podstawy opodatkowania podatnik informuje w zeznaniu CIT-8 składanym za rok podatkowy, za który dokonał takiego wyboru.
Dalej wskażmy, że podatnicy są obowiązani wpłacić na rachunek urzędu skarbowego należny minimalny podatek dochodowy w terminie, o którym mowa w art. 27 ust. 1 (do końca 3. miesiąca następującego po zakończeniu roku podatkowego), przy czym kwotę minimalnego podatku dochodowego podlegającą wpłacie pomniejsza się o należny za ten sam rok podatkowy podatek obliczony na zasadach ogólnych zgodnie z art. 19 ustawy o CIT.
Oznacza to, że podatek minimalny jest zobowiązaniem rocznym, ponieważ dopiero po zakończeniu roku podatkowego podatnik jest w stanie określić wysokość odpowiednich wskaźników niezbędnych do wyliczenia ewentualnego podatku. Podatek minimalny nie wymaga zatem wpłacania miesięcznych zaliczek na podatek.
Tak uznał też Dyrektor KIS w interpretacji z 29 listopada 2023 roku (nr 0111-KDIB2-1.4010.420.2023.1.AR): „Odnosząc powołane przepisy do powyższej Państwa wątpliwości, wskazać należy, że na podstawie art. 24ca ust. 12 ustawy o CIT, kwotę minimalnego podatku dochodowego podlegającą wpłacie (należnego za rok podatkowy 2024) będziecie Państwo mogli pomniejszyć o należny za ten sam rok podatkowy podatek obliczony zgodnie z art. 19 ww. ustawy.
Jeśli zatem, jak wynika z wniosku, należny podatek za rok 2024 obliczony zgodnie z art. 19 ustawy o CIT będzie w Państwa przypadku wyższy niż podlegająca wpłacie kwota minimalnego podatku dochodowego, to ostatecznie nie będziecie Państwo zobligowani do zapłaty ww. podatku minimalnego wyliczonego za rok 2024”.
Mechanizm odliczenia funkcjonuje również „w drugą” stronę, ponieważ jak wynika z treści art. 24ca ust. 13 ustawy o CIT, kwotę zapłaconego za dany rok podatkowy minimalnego podatku dochodowego odlicza się od podatku obliczonego na zasadach ogólnych. Odliczenia dokonuje się w zeznaniu rocznym za kolejno następujące po sobie 3 lata podatkowe następujące bezpośrednio po roku, za który podatnik wpłacił minimalny podatek dochodowy. Istotne jest również to, że wskazany przepis stanowi o zapłaconym podatku minimalnym. To zatem oznacza, że podatek obliczony – który jednak efektywnie nie został zapłacony z uwagi na zastosowane odliczenie – nie może być w kolejnych latach podatkowych odliczony w CIT-8.
Na zakończenie wskażmy, że przepisy dotyczące obowiązywania minimalnego podatku dochodowego wciąż wywołują wiele kontrowersji i zgodnie z aktualnymi informacjami są one przedmiotem analiz Ministerstwa Finansów. Czas pokaże, czy przepisy w tym kształcie utrzymają się do końca roku i czy podatnicy faktycznie będą objęci minimalnym podatkiem dochodowym w CIT.
