Nieodpłatne szkolenia pracowników a podatek PIT

Pracownicy mogą w ramach stosunku pracy uzyskiwać różnego rodzaju przysporzenia, które niekoniecznie muszą mieć postać materialną. W związku z tym zastanowimy się, czy nieodpłatne szkolenia pracowników są traktowane jako przychód podgalający opodatkowaniu, a pracodawca jest wówczas zobowiązany do wystawienia informacji PIT-11. Zapraszamy do lektury.

Zakres przychodu ze stosunku pracy

Jak wskazaliśmy na wstępie, przychody ze stosunku pracy obejmują bardzo wiele różnego rodzaju świadczeń.

W tym zakresie wskażmy na treść art. 12 ust. 1 ustawy o PIT, który podaje, że za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

W kontekście analizowanego problemu należy zwrócić uwagę na fragment odnoszący się do nieodpłatnych świadczeń.

Na podstawie art. 11 ust. 2a ustawy o PIT wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się:

1. jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia – według cen stosowanych wobec innych odbiorców;
2. jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione – według cen zakupu;
3. jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku – według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku;
4. w pozostałych przypadkach – na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy bądź praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

Definicja nieodpłatnego świadczenia

W kontekście powyższego musimy mieć świadomość, że za przychód ze stosunku pracy należy uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną, jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawierają przy tym definicji innych nieodpłatnych świadczeń, jednakże możemy posiłkować się bogatym orzecznictwem i wyrokami sądów w celu wyjaśnienia tego pojęcia.

Z wyroków sądowych wynika, że termin „nieodpłatne świadczenie” ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Nie ulega zatem wątpliwości, że ewentualne szkolenie sfinansowane pracownikowi przez pracodawcę mieści się w zakresie nieodpłatnego świadczenia.

Pojawia się jednak pytanie, czy w tym przypadku można mówić o przychodzie podatkowym podlegającym opodatkowaniu podatkiem PIT.

W tym miejscu kluczowe jest wskazanie na treść wyroku TK z 8 lipca 2014 roku (K 7/13). Trybunał wskazał, że nie każde świadczenie spełnione przez pracodawcę na rzecz pracownika bez ustalonej za nie zapłaty jest świadczeniem podlegającym podatkowi dochodowemu, podobnie jak nie każde tego rodzaju świadczenie jest wyłączone spod regulacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z ww. wyrokiem TK za przychód pracownika z tytułu „innych nieodpłatnych świadczeń”, o których mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, mogą być uznane takie świadczenia, które:

1. po pierwsze, zostały spełnione za zgodą pracownika (skorzystał z nich w pełni dobrowolnie);
2. po drugie, zostały spełnione w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść;
3. po trzecie, korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).

Co bardzo ważne, wszystkie 3 powyższe przesłanki muszą być spełnione łącznie.

Uwagi zawarte w wyroku TK co do zasady odnoszą się do umowy o pracę, ale ze względu na to, że zasadnicza część rozważań TK została oparta na art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który definiuje pojęcie przychodu nie tylko ze stosunku pracy, ale także z innych tytułów, to wnioski płynące z wyroku TK należy odnieść także do przychodów innych niż pracownicy osób, w tym do zleceniobiorców.

Nieodpłatne szkolenia pracowników jako niepodlegające opodatkowaniu PIT

W świetle powyższego wyroku TK możemy wskazać, że wystąpienie po stronie pracownika przysporzenia majątkowego nie jest spełnione bez elementu realnej korzyści ekonomicznej. W tym zakresie istotne znaczenie ma zbadanie, czy dane świadczenie jest ponoszone w interesie pracownika, czy też w interesie pracodawcy.

Jeżeli pracownik został skierowany na nieodpłatne szkolenie, które ma za zadanie nabycie przez niego umiejętności potrzebnych w prowadzonej firmie, to korzyść w takim przypadku uzyskuje pracodawca, a nie pracownik. To zaś oznacza, że pracownik nie rozpoznaje z tego tytułu przychodu z nieodpłatnych świadczeń.

Wywołuje to także skutki dla pracodawcy, który nie ma obowiązku sporządzania i przesyłania PIT-11 w tym zakresie.

Przykład 1.

Pracodawca sfinansował pracownikowi szkolenie w zakresie obsługi specjalistycznej maszyny, którą pracodawca zakupił na potrzeby firmowe. W takim przypadku nie powstaje przychód po stronie pracownika ze stosunku pracy. Szkolenie odbywa się bowiem w interesie pracodawcy, a nie pracownika.

Okazuje się, że takie same zasady obowiązują również w przypadku gdy pracodawca sfinansuje szkolenie dla pracowników kontrahenta.

Stanowisko to potwierdził Dyrektor KIS w interpretacji z 29 kwietnia 2019 roku (nr 0113-KDIPT2-3.4011.129.2019.1.GG), gdzie możemy przeczytać, że zorganizowanie przez podatnika oraz przez podmiot zewnętrzny konferencji dla pracowników kontrahentów, osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, a także zapewnienie noclegu w hotelu po spotkaniu biznesowym finansowanym przez podatnika, nie będzie po ich stronie generować przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji na podatniku nie będą ciążyły obowiązki płatnika i obowiązki informacyjne w stosunku do osób fizycznych przedstawicieli kontrahentów wnioskodawcy nieprowadzących działalności gospodarczej biorących udział w ww. konferencjach oraz uczestniczących w spotkaniach biznesowych.

Podsumowując, możemy wskazać, że nieodpłatne szkolenia pracowników nie są przychodem podatkowym, jeżeli nie są spełnione kryteria określone w wyroku TK (K 7/13) z 2014 roku.