Nieprawidłowe zastosowanie 9% stawki CIT

Nieprawidłowe zastosowanie 9% stawki CIT wymaga odpowiedniej korekty w księgach rachunkowych za lata ubiegłe. Korekta polega na wprowadzeniu odpowiednich zmian w księgach, które zapewnią zgodność z obowiązującymi przepisami i rzetelność sprawozdań finansowych. Przy czym sposób ujęcia korekty błędów w księgach rachunkowych po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego zależy od tego, czy jednostka uzna błąd za istotny, czy nieistotny.

Korekta podatku za lata ubiegłe w związku z utratą prawa do 9% stawki CIT

Preferencyjna 9% stawka podatku CIT przysługuje podatnikom rozpoczynającym działalność w pierwszym roku podatkowym oraz małym podatnikom, których przychody osiągnięte w roku podatkowym nie przekroczyły kwoty odpowiadającej równowartości 2 000 000 euro przeliczonej według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1 zł. Ze względu na to, że decydującym kryterium o możliwości stosowania 9% stawki podatku CIT jest limit przychodów, może się zdarzyć, że jednostka po przekroczeniu wspomnianego limitu w dalszym ciągu stosuje obniżoną stawkę CIT, do której nie jest już uprawniona. Co więcej, zdarza się także, że jednostka nawet przy zamykaniu roku i sporządzeniu sprawozdania nie zauważy, że za dany rok nie ma prawa do stosowania obniżonej stawki podatku CIT. Błąd w stawce podatku CIT wykryty po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego wymaga złożenia korekty zeznania rocznego i zapłaty odsetek od zaległości podatkowych oraz dokonania stosownej korekty za lata ubiegłe w księgach rachunkowych.

Szczegółowe instrukcje dotyczące czynności, jakie powinna wykonać jednostka po przekroczeniu limitu uprawniającego do zastosowania 9% stawki podatku oraz zasady korekty podatku w związku z utratą prawa do 9% stawki CIT po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego i wyliczenia odsetek w związku z nieprawidłowym zastosowaniem tej stawki, zostały omówione w artykule: Utrata prawa do preferencyjnej stawki CIT – korekta. Jeżeli natomiast chodzi korektę w księgach rachunkowych w związku z nieprawidłowym zastosowaniem 9% stawki podatku po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego analizowaną w tym artykule, to przede wszystkim należy mieć na uwadze, że sposób ujęcia w księgach rachunkowych korekty błędów jest uzależniony od tego, czy jednostka uzna błąd za istotny, czy też nieistotny.

W pierwszej kolejności w celu dokonania korekty za lata ubiegłe w księgach rachunkowych w związku z nieprawidłowym zastosowaniem 9% stawki podatku CIT jednostka musi rozpoznać wielkość zniekształcenia w księgach rachunkowych i sprawozdaniu finansowym, aby stwierdzić, że mamy do czynienia z błędem, który istotnie zniekształcił obraz jednostki. Przy czym poziom istotności błędu powinien zostać określony w zasadach (polityce) rachunkowości jednostki. Szczegółowe zasady ustalania poziomu istotności błędu zostały opisane w artykule: Poziom istotności w księgach rachunkowych – jak go ustalić?

Zobacz też:

Nieprawidłowe zastosowanie 9% stawki CIT a ujęcie w księgach rachunkowych korekty za lata ubiegłe – błąd istotny

W sytuacji, gdy jednostka wykryje błąd w związku z nieprawidłowym zastosowaniem 9% stawki podatku CIT dopiero po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego, jednostka dokonuje stosownej korekty w księgach rachunkowych roku obrotowego, w którym wykryto błąd, przy czym sam sposób ujęcia tej korekty w księgach rachunkowych jednostki zależy od poziomu istotności błędu. Zgodnie z art. 54 ust. 3 ustawy o rachunkowości, jeżeli w danym roku obrotowym lub przed zatwierdzeniem sprawozdania finansowego za ten rok obrotowy jednostka stwierdziła popełnienie w poprzednich latach obrotowych błędu, w którego następstwie nie można uznać sprawozdania finansowego za rok lub lata poprzednie za spełniające wymagania określone w art. 4 ust. 1, to kwotę korekty spowodowanej usunięciem tego błędu odnosi się na kapitał (fundusz) własny i wykazuje jako „zysk (strata)” z lat ubiegłych. Oznacza to, że jeżeli jednostka uzna, że błąd w związku z zastosowaniem nieprawidłowej stawki podatku CIT za lata ubiegłe jest istotny i przez to zatwierdzonego już sprawozdania finansowego nie można uznać za rzetelnie i jasno przedstawiające sytuację majątkową, finansową i wynik finansowy jednostki, to korektę za lata ubiegłe ujmuje się wówczas w bieżącym roku na koncie 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”, jako zysk (stratę) z lat ubiegłych i wykazuje w sprawozdaniu finansowym jako „zysk (strata)” z lat ubiegłych. Dzięki takiemu ujęciu w księgach rachunkowych korekty za lata ubiegłe w sytuacji uznania błędu za istotny nie dochodzi do zniekształcenia wyniku finansowego w bieżącym roku.

Ujęcie w księgach rachunkowych korekty za lata ubiegłe w związku z nieprawidłowym zastosowaniem 9% stawki podatku, czyli dotyczącej zaniżenia podatku CIT w sytuacji, gdy jednostka uzna błąd za istotny, może przebiegać następująco:

Wn konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego” (w analityce: Skutki błędów z lat ubiegłych) lub konto 751 „Koszty finansowe” (w analityce: Odsetki NKUP) w przypadku odsetek od zaległości podatkowych naliczonych za rok bieżący,
Ma konto 223 „Rozrachunki z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych”.

Przykład 1.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością stosowała 9% stawkę podatku CIT za 2023 rok (zarówno na etapie obliczania wysokości zaliczek na podatek dochodowy, jak i w zeznaniu rocznym składanym za 2023 rok). Po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego za 2023 rok spółka zorientowała się, że w grudniu 2024 roku został przekroczony limit uprawniający do stosowania preferencyjnej 9% stawki podatku CIT. Spółka z o.o. złożyła korektę deklaracji CIT-8, uregulowała zaległy podatek w wysokości 50 000 zł i odsetki od zaległości podatkowych naliczone za 2024 rok w wysokości 1500 zł. Jednostka uznała błąd za istotny. W jaki sposób dokonać korekty w księgach rachunkowych korekty w związku z nieprawidłowym zastosowaniem 9% stawki podatku po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego za 2023 rok?

Ewidencja w księgach rachunkowych w 2024 roku korekty w związku z nieprawidłowym zastosowaniem 9% stawki podatku po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego za 2023 rok uznana przez spółkę za istotną może przebiegać następująco:

1. Niedopłata podatku CIT za 2023 rok (kwota 50 000 zł):

Wn konto 820 „Rozliczenie wyniku finansowego” (w analityce: Skutki błędów z lat ubiegłych).
Ma konto 223 „Rozrachunki z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych”;

2. Odsetki od zaległości podatkowych naliczone za 2024 rok (kwota 1500 zł).

Wn konto 751 „Koszty finansowe” (w analityce: Odsetki NKUP),
Ma konto 223 „Rozrachunki z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych”;

3. Zapłata zaległego podatku CIT i odsetek (kwota 51 500 zł):

Wn konto 223 „Rozrachunki z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych”.
Ma konto 130 „Rachunek bieżący”.

Nieprawidłowe zastosowanie 9% stawki CIT a ujęcie w księgach rachunkowych korekty za lata ubiegłe – błąd nieistotny

Nieprawidłowe zastosowanie 9% stawki CIT, może zostać uznane przez jednostkę za błąd nieistotny. Wówczas korekty błędu dokonuje się w księgach rachunkowych bieżącego roku na zasadach ogólnych. Skutki takiej korekty wpływają wówczas odpowiednio na zysk lub stratę netto roku, w którym został wykryty błąd. Korektę błędu nieistotnego w księgach rachunkowych ujmuje się w bieżącym roku i na tych samych kontach, na których dane zdarzenia powinny być ujęte pierwotnie. W przypadku korekty dotyczącej nieprawidłowo zastosowanej 9% stawki podatku CIT skutki tej korekty należy ująć na koncie 870 „Podatek dochodowy od osób prawnych”.

Przykład 2.

W jaki sposób dokonać korekty w księgach rachunkowych błędu opisanego w przykładzie 1 w sytuacji, gdyby zaległy podatek wyniósł 4000 zł, a odsetki od zaległości podatkowych naliczone za 2024 rok 300 zł i jednostka uznałaby błąd za nieistotny?

1. Niedopłata podatku CIT za 2023 rok (kwota 4000 zł):