Nowa kwota wolna od potrąceń z zasiłków

Pracownik obowiązkowo podlega ubezpieczeniu chorobowemu i w razie wystąpienia choroby, urodzenia dziecka lub konieczności sprawowania osobistej opieki nad nim, przysługuje mu wynagrodzenie chorobowe, zasiłek chorobowy lub po wyczerpaniu okresu zasiłkowego – świadczenie rehabilitacyjne. Wynagrodzenie chorobowe, przez określoną ilość dni, wypłaca pracodawca do czasu, kiedy należny będzie zasiłek chorobowy wypłacany przez ZUS.

Zasiłek chorobowy jest wypłacany:

• po 33 dniach choroby,

• po 14 dniach  choroby w przypadku pracowników powyżej 50 lat.

Kto zajmuje się wypłacaniem zasiłków?

Wypłatą zasiłków zajmuje się ZUS, lecz w przypadku pracodawców zatrudniających powyżej 20 osób, to oni stają się jego płatnikami i dokonują ich wypłaty. Liczbę ubezpieczonych ustala się według stanu na dzień 30 listopada poprzedniego roku kalendarzowego, albo w pierwszym miesiącu, w którym płatnik składek dokonał zgłoszenia do ubezpieczenia chorobowego, jeżeli na dzień 30 listopada roku poprzedniego nie zgłaszał nikogo do tego ubezpieczenia.

Pracodawca będący płatnikiem ma obowiązek ustalenia prawa do świadczenia oraz jego wysokości, a także dokonania wypłaty należnego świadczenia. Terminem obowiązującym przy wypłacie zasiłków, jest termin wypłaty wynagrodzenia, jednak nie może on przekroczyć 30 dni od złożenia przez pracownika koniecznych dokumentów, uzasadniających przyznanie świadczenia. Natomiast w przypadku pracodawców, którzy zatrudniają mniej niż 20 osób i którzy przekazują wypłatę zasiłków do ZUS, termin wypłaty wynosi 30 dni od dnia złożenia kompletu dokumentów, niezbędnych do stwierdzenia prawa do świadczeń. Oprócz zwolnienia lekarskiego, które pracownik musi dostarczyć w terminie 7 dni do pracodawcy, przekazuje on druk Z-3, a w przypadku zasiłku opiekuńczego – wypełniony przez pracownika druk Z-15a (w przypadku chorego dziecka lub Z-15 b, a w przypadku innego chorego członka rodziny).

Wypłata zasiłków ma zrekompensować pracownikom utracone wynagrodzenie z powodu choroby, czy opieki nad dzieckiem i w większości przypadków ich wysokość jest niższa niż otrzymywane wynagrodzenie za pracę – większości przypadków wynosi 80% podstawy wymiaru, ustalanej na podstawie ostatnich 12 miesięcy zatrudnienia pracownika. Inna jest również wysokość dokonywania potrąceń egzekucyjnych, gdyż inna jest wysokość kwoty wolnej od potrąceń.

Jaka jest nowa kwota wolna od potrąceń z zasiłków?

Dnia 1 lipca 2018 roku weszła w życie ustawa z dnia 10 maja 2018 roku o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych i niektórych innych ustaw, która między innymi wprowadza nowe kwoty wolne od potrąceń z zasiłków.

Warto pamiętać, że w przypadku zasiłków: macierzyńskiego, chorobowego, opiekuńczego, czy świadczenia rehabilitacyjnego potrąceń dokonuje się nie w oparciu o przepisy kodeksu pracy, ale ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 roku.

Podstawową zmianą jaka obowiązuje od 1 lipca 2018 roku, jest brak powiązania kwoty wolnej od potrąceń z najniższą emeryturą, która do 30 czerwca 2018 roku wynosiła:

• 50 % kwoty najniższej emerytury – od 1 marca 2018 roku to 1029,80 brutto – przy potrącaniu sum na zaspokojenie należności alimentacyjnych wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi;

• 75 % najniższej emerytury – przy potrącaniu sum egzekwowanych, na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi.

Zatem przed zmianą przepisów w dniu 1 lipca 2018 roku przy dokonywaniu potrąceń z zasiłków w przypadku alimentów, kwota wolna od potrąceń wynosiła 514,90 zł, a w przypadku pozostałych potrąceń (kredytów itp.) 775,35 zł.

Od 1 lipca kwota wolna od potrąceń wynosi:

• 500 zł – w przypadku potrąceń dotyczących alimentów (sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych, wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi oraz potrącanych na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego);

• 825 zł – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych, na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi (raty kredytów, pożyczek, niezapłaconych faktur za media itp.);

• 660 zł – przy potrącaniu kwot nienależnie pobranych:

1. emerytur, rent i innych świadczeń;

2. zasiłków rodzinnych lub pielęgnacyjnych;

3. świadczeń rodzinnych oraz zasiłków dla opiekunów wraz z odsetkami za zwłokę w ich spłacie;

4. kwot zasiłku pielęgnacyjnego za okres, za który przyznano dodatek pielęgnacyjny;

5. kwot zasiłków i świadczeń wypłaconych na podstawie przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu za okres, za który przyznano prawo do emerytury lub renty;

• 200 zł – przy potrącaniu należności z tytułu odpłatności za pobyt osób uprawnionych do świadczeń w domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych lub zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych – na wniosek dyrektorów tych placówek.

Kwoty wolne od potrąceń wprowadzone ustawą od 1 lipca 2018 roku, będą stosowane nie tylko do potrąceń nowych, ale również do potrąceń już realizowanych.

Kwota ta będzie podlegała waloryzacji od dnia 1 marca każdego roku na takich samych zasadach, jak ma to miejsce w przypadku emerytur i rent, a ich nowa wysokość będzie ogłaszana przez Prezesa ZUS w komunikacie ogłoszonym w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” co najmniej na 7 dni roboczych przed terminem waloryzacji.

Nowe przepisy od 1 lipca 2018 roku wprost określają, że jeżeli po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy, pozostała kwota okaże się niższa niż kwota wolna, potrącenie nie będzie mogło zostać dokonane.

ZUS dokonując potrąceń z emerytur i rent już wcześniej stosował się do tej reguły, jednak wielu komorników miało w tej kwestii odmienne zdanie, co prowadziło często do sporów na linii komornik – ZUS. Od wejścia w życie nowych przepisów, kwestia ta jest już ustawowo unormowana i nie pozostawia już wątpliwości jak należy egzekwować obowiązek egzekucji kwot z świadczeń emerytalnych, rentowych, zasiłków czy świadczenia rehabilitacyjnego.

Potrącenia, o których mowa powyżej, mogą być dokonywane w następujących granicach: 

• świadczeń alimentacyjnych – do wysokości 60% świadczenia;

• należności egzekwowanych związanych z:

a) odpłatnością za pobyt w domach pomocy społecznej,

b) odpłatnością za pobyt w zakładach opiekuńczo-leczniczych,

c) odpłatnością za pobyt w zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych

do wysokości 50% świadczenia;

• innych egzekwowanych należności – do wysokości 25% świadczenia.

Jak obliczyć kwotę wolną w sytuacji, gdy zasiłek przysługuje tylko za część miesiąca?

W sytuacji, gdy zasiłek przysługuje tylko za część miesiąca, kwotę wolną od potrąceń należy wyznaczyć proporcjonalnie do ilości dni, za które przysługuje zasiłek. Obowiązującą kwotę wolną od potrąceń, należy podzielić przez liczbę 30, a następnie otrzymany wynik pomnożyć przez liczbę dni, za które wypłacany jest zasiłek. Takie stanowisko zajęło Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w piśmie z dnia 14 stycznia 2015 roku „(…) przy obliczaniu proporcjonalnej kwoty zasiłku wolnej od potrąceń należy, analogicznie jak przy obliczaniu dziennego zasiłku, podzielić ją przez 30 i pomnożyć przez liczbę dni, za które świadczenie chorobowe jest wypłacane".

Również w przypadku niepełnego etatu, kwota wolna od potrąceń ulega obniżeniu proporcjonalnie do jego wymiaru.