Potrącenia z wynagrodzeń – umowy cywilnoprawne 2019

Od 1 stycznia 2019 roku obowiązują nowe przepisy dotyczące ochrony przed potrąceniami należności z umów cywilnoprawnych. Nowy art. 833 § 21 Kodeksu postępowania cywilnego (kpc) mówi, że potrącenia z wynagrodzeń należności z umów zlecenia powinny podlegać takim samym regulacjom, jak potrącenia z umów o pracę. Dłużnik świadczący usługi w oparciu o umowę zlecenia będzie mógł zakwestionować zajęte przez komornika wynagrodzenie, jeśli wykaże, że część zajętych środków stanowi jego jedyne źródło dochodu.

Zgodnie z art. 833 § 21 kpc, przepisy art. 87 i art. 871 Kodeksu pracy (kp) stosuje się odpowiednio do wszystkich świadczeń powtarzających się, których celem jest zapewnienie utrzymania albo stanowiących jedyne źródło dochodu dłużnika będącego osobą fizyczną.

Potrącenia z wynagrodzeń za umowy o pracę a potrącenia należności z umowy cywilnoprawnej

Warto przypomnieć, że zgodnie z art. 87 § 1 kp, z wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, w rozumieniu ustawy z dnia 4 października 2018 roku o pracowniczych planach kapitałowych, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – potrącenia z wynagrodzeń mogą dotyczyć tylko:

• sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych;

• sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;

• zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi;

• kar pieniężnych przewidzianych w kp.

Potrącenia z wynagrodzeń dokonuje się w kolejności podanej powyżej i mogą być one dokonywane w następujących granicach:

• w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych – do wysokości trzech piątych wynagrodzenia;

• w razie egzekucji innych należności lub potrącania z wynagrodzeń zaliczek pieniężnych – do wysokości połowy wynagrodzenia.

Natomiast zgodnie z art. 871 § 1 kp, wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:

• minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;

• 75% wynagrodzenia określonego powyżej – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi;

• 90% wynagrodzenia określonego powyżej – przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w Kodeksie pracy.

Dotychczas należności wynikające z umowy o pracę były zajmowane przez komorników do pewnej wysokości wskazanej w przepisach powyżej, natomiast potrącenia z wynagrodzeń z umów cywilnoprawnych były zajmowane w całości. Obecnie zgodnie z nowymi przepisami komornicy mogą w dalszym ciągu zająć całość wynagrodzenia z umowy zlecenia, jednak dłużnik-zleceniobiorca będzie mógł podważyć zajęcie całej kwoty, jeśli wykaże, że są to na przykład środki niezbędne do życia lub jedyne źródło dochodu. 

Warto pamiętać, że nowe przepisy dotyczą wyłącznie umów zleceń. Wynika to ze sformułowania przepisu, który odnosi się do środków wypłacanych ze świadczeń powtarzających się, które są mu niezbędne do utrzymania się. Należy zaznaczyć, że przy umowach o dzieło wypłata świadczenia odbywa się po osiągnięciu rezultatu. Zatem komornicy co do zasady nie muszą stosować ograniczenia do kwoty wolnej od potrąceń z umów o dzieło, tak jak wskazują przepisy prawa pracy. 

Co w przypadku zbiegu umowy o pracę i umowy zlecenia? Jak będą wyglądały potrącenia z wynagrodzeń?

Komornicy, którzy będą przygotowywać się do ściągnięcia należności z wynagrodzenia dłużnika, będą zobowiązani dokładnie sprawdzić źródła dochodu zleceniobiorcy. W sytuacji, w której zleceniobiorca będzie posiadał tylko jedno źródło dochodu, np. z umowy zlecenia, komornik powinien zastosować się do przepisów Kodeksu pracy w celu ustalenia granicy możliwości potrącenia z wynagrodzeń należności oraz kwoty wolnej od potrąceń. W przypadku kilku umów zleceń lub zbiegu z umową o pracę, komornik powinien zsumować dochód z tych umów i na tej podstawie ustalić kwotę wolną od potrąceń.

Potrącenia z wynagrodzeń - jaka kwota jest wolna od potrąceń w przypadku umowy cywilnoprawnej?

Podstawą do wyliczenia kwoty wolnej od potrąceń będzie kwota minimalnego wynagrodzenia dla umów zlecenia w danym roku, po odliczeniu podatku i składek na ZUS. W sytuacji, w której zleceniobiorca świadczył pracę przez niepełny miesiąc, kwota ta powinna zostać proporcjonalnie obniżona. Warto zaznaczyć, że w 2019 roku, przy zastosowaniu podstawowych kosztów i kwoty zmniejszającej podatek:

• 100% wynagrodzenia minimalnego po odliczeniach składkowo-podatkowych wynosi 1633,78 zł netto,

• 90% wynagrodzenia minimalnego po odliczeniach składkowo-podatkowych – 1470,40 zł,

• 75% wynagrodzenia minimalnego po odliczeniach składkowo-podatkowych – 1225,34 zł.

Przykład 1.

Pan Jan wykonywał usługi ochroniarskie w oparciu o umowę zlecenia, za które otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 3600 zł netto. Komornik zajął całe jego wynagrodzenie, ponieważ nie zapłacił on raty kredytu za 3 miesiące. Zleceniobiorca zakwestionował komornicze zajęcie należności z umowy zlecenia, wykazując, że jest to jedyne źródło dochodów, z którego utrzymuje żonę i dziecko. Wobec tego komornik złożył pismo w firmie, w której pan Jan realizuje usługi, z informacją o przekazywaniu należności do wskazanej granicy potrącenia i kwotę wolną od potrąceń, obliczoną od pełnej kwoty minimalnego wynagrodzenia. Potrącenia z wynagrodzeń nie mogą przekraczać połowy wynagrodzenia netto, zatem do 1800 zł netto. Przy czym minimalne wynagrodzenie z umowy zlecenia wynosi 2250 zł brutto, co stanowi 1663,78 zł netto. Wobec tego zleceniodawca powinien zostawić minimalne wynagrodzenie i wypłacić zleceniobiorcy kwotę 1663,78 zł netto, natomiast część wynagrodzenia przekazać komornikowi.

Podsumowując, w zależności od rodzaju potrącenia, kwota, jaką można ściągnąć z umowy zlecenia, wynosi 3/5 wynagrodzenia netto w przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych i 1/2 wynagrodzenia netto w przypadku egzekucji innych należności. Dłużnik może zakwestionować zajęcie komornicze na całej kwocie wynagrodzenia z umowy zlecenia, jeżeli wykaże, że jest to jego jedyne źródło dochodu. Komornik nie może zająć wynagrodzenia równego kwocie wolnej od podatku, która zmienia się w zależności od wysokości minimalnego wynagrodzenia za umowę zlecenia.