W sytuacji, gdy przedsiębiorca nabywa grunt rolny, pojawia się pytanie o sposób opodatkowania posiadanego majątku. Podatnicy mogą mieć uzasadnione wątpliwości, jak zatem wygląda opodatkowanie gruntu rolnego? Czy w takim przypadku należy opłacać podatek rolny, czy też podatek od nieruchomości. W naszym dzisiejszym artykule postaramy się odpowiedzieć na tak postawione pytanie.
Rozróżnienie pomiędzy podatkiem rolnym a podatkiem od nieruchomości
Oba wspomniane zobowiązania podatkowe dotyczą posiadanego majątku.
Zgodnie z art. 1 ustawy o podatku rolnym opodatkowaniu podlegają grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza.
Natomiast w myśl art. 2 ust. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają użytki rolne lub lasy, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej.
Z przedstawionych regulacji wynika, że podstawową kwestią determinującą odpowiednie zobowiązanie podatkowe jest zajęcie lub brak zajęcia gruntu na prowadzenie działalności gospodarczej.
W tym miejscu warto także wskazać, że zgodnie z art. 1a ust. 1 pkt 3 ww. ustawy grunty, budynki i budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej to grunty, budynki i budowle, które posiada przedsiębiorca lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą.
W konsekwencji w ustawie mamy do czynienia z 2 pojęciami: „związane z działalnością gospodarczą” oraz „zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej”.
Opodatkowanie gruntu rolnego a wyjaśnienie pojęcia „zajęcie na prowadzenie działalności gospodarczej”
Istotne staje się prawidłowe rozróżnienie oraz dokładne wyjaśnienie, kiedy możemy mówić o zajęciu gruntu rolnego na prowadzenie działalności gospodarczej.
Trzeba podkreślić, że określenie „związane z prowadzeniem działalności gospodarczej” należy uznać za pojęcie o szerszym zakresie znaczeniowym niż „zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej”.
W przypadku gruntów związanych z działalnością gospodarczą obowiązek uiszczania podatku od nieruchomości w najwyższej stawce wiąże się co do zasady już tylko z samym faktem posiadania gruntu przez przedsiębiorcę, a sposób wykorzystania gruntu nie ma tu znaczenia. W rezultacie nawet w przypadku gruntów niewykorzystywanych w działalności gospodarczej mamy do czynienia ze związaniem z działalnością gospodarczą, co implikuje konieczność opłacania podatku od nieruchomości.
Natomiast w przypadku gruntów związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą chodzi o ich rzeczywiste wykorzystywanie na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej.
Sam fakt posiadania gruntu przez przedsiębiorcę, co skutkuje uznaniem go za związany z prowadzeniem działalności gospodarczej, nie stanowi podstawy do twierdzenia, że jest to grunt zajęty na prowadzenie działalności gospodarczej. Przez grunty zajęte należy rozumieć grunty faktycznie wykorzystywane do czynności składających się na prowadzenie działalności gospodarczej.
Jak podkreślił NSA w wyroku z 12 kwietnia 2012 roku (sygn. akt II FSK 1771/10), o ile obowiązek uiszczania podatku od nieruchomości w najwyższej stawce wiąże się co do zasady już tylko z samym faktem posiadania gruntu przez przedsiębiorcę, o tyle w przypadku gruntów sklasyfikowanych m.in. jako grunty rolne, do objęcia ich podatkiem od nieruchomości wymagane będzie spełnienie dodatkowej przesłanki, tj. zajęcia (wykorzystania) tychże gruntów na prowadzenie działalności gospodarczej.
Sformułowanie „grunty zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej” oznacza, że na gruncie muszą być wykonywane rzeczywiste czynności składające się na prowadzenie działalności gospodarczej.
Z gruntami zajętymi na prowadzenie działalności gospodarczej mamy do czynienia w przypadku podjęcia przez przedsiębiorcę na tych gruntach działań zmierzających do osiągnięcia przychodu, w tym także czynności przygotowawczych m.in. polegających na budowie inwestycji przeznaczonej do tej działalności. Chodzi tutaj o działania faktyczne na gruncie polegające na ingerencji w grunt w taki sposób, aby powodowały one zmiany uniemożliwiające jego wykorzystanie jako grunt rolny, tj. rozpoczęcie działań na gruncie lub jego wyłączenie z produkcji rolnej.
W piśmie Urzędu Miasta w Łodzi z 27 grudnia 2013 roku (nr DFP-Fn-I.310.1.2013) czytamy, że skoro grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne nie są faktycznie zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej (nie znajdują się na nich żadne obiekty związane z prowadzeniem tej działalności), należy uznać, że są one wyłączone z opodatkowania podatkiem od nieruchomości.
Problematyczne ustalenie, co jest faktycznym zajęciem na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej
Okazuje się jednak, że poprzez faktyczne zajęcie na prowadzenie działalności gospodarczej należy rozumieć nie tylko czynności stricte faktyczne (jak np. rozpoczęcie inwestycji budowlane), ale również działania prawne.
Takie stanowisko odnajdujemy w nowszych orzeczeniach, czego przykładem może być treść wyroku NSA z 5 stycznia 2022 roku (III FSK 4450/21), gdzie możemy przeczytać, że o tym, że sklasyfikowane jako użytki rolne lub grunty spełniają przesłankę faktycznego zajęcia na prowadzenie działalności gospodarczej, mogą świadczyć podjęte wobec tych gruntów działania o charakterze prawnym (uzyskanie pozwolenia na budowę osiedla domów jednorodzinnych i geodezyjny podział działek), a przede wszystkim działania faktyczne obejmujące cały kompleks nieruchomości np. wykonanie sieci (przyłączy) energetycznych i wodno-kanalizacyjnych.
Kryterium faktyczne „zajęcia na prowadzenie działalności gospodarczej” należy więc uznać za dość precyzyjne dla ustalenia sposobu opodatkowana gruntu i decydujące, nawet w sytuacji odmiennych zapisów w ewidencji gruntów.
W rezultacie trzeba pamiętać, że nie tylko działania typowo faktyczne, ale również działania prawne mogą zostać potraktowane jako wskazujące na zajęcie gruntu na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej.
Podobnie wypowiedział się WSA w Szczecinie w wyroku z 22 września 2016 roku (I SA/Sz 648/16).
Przykład 1.
Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą zakupiła w 2021 roku grunt rolny. W styczniu 2022 roku wpisała grunt do ewidencji środków trwałych oraz wystąpiła o wyłączenie gruntu z produkcji rolnej i wydanie pozwolenia na budowę. Budowę rozpoczęto w maju 2022 roku. Organ podatkowy może przyjąć, że zajęcie gruntu na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej miało miejsce już w styczniu 2022 roku, co uzasadnia opodatkowanie gruntu podatkiem od nieruchomości, a nie podatkiem rolnym.
Przechodząc do podsumowania, możemy zatem wskazać, że jeżeli w posiadaniu przedsiębiorcy są grunty rolne, to co do zasady podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości, chyba że nie są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej. Natomiast przez zajęcie na prowadzenie działalności gospodarczej należy rozumieć zarówno podejmowane czynności faktyczne, jak i czynności o charakterze prawnym.
