Nową i jednocześnie zdobywającą coraz większą popularność formą zarobkowania jest proptrading. Wychodząc zatem naprzeciw potrzebom podatników, w poniższym artykule postaramy się wyjaśnić, w jaki sposób dokonać podatkowego rozliczenia przychodów z proptradingu zarówno w przypadku działalności wykonywanej osobiście, jak i prowadzenia działalności gospodarczej.
Czym jest proptrading?
Model proptradingu opiera się na współpracy pomiędzy firmą tradingową a osobą fizyczną (traderem). Trader dokonuje transakcji giełdowych (kupno/sprzedaż), korzystając z kapitału oraz infrastruktury firmy tradingowej. Trader, dokonując obrotu nie swoim kapitałem, lecz kapitałem firmy, generuje dla niej określony zysk, natomiast sam otrzymuje z tego tytułu wynagrodzenie prowizyjne.
Na gruncie przepisów prawa polskiego nie ma regulacji, które wprost odnosiłyby się do tego rodzaju umowy pomiędzy firmą a traderem. Najbardziej zbliżona jest w tym zakresie umowa zlecenia z wynagrodzeniem prowizyjnym. Zgodnie z art. 734 Kodeksu cywilnego (kc) przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.
Jeżeli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie (art. 735 kc).
Natomiast w zakresie obrotu kapitałem firmy tradingowej wskażmy, że w myśl art. 741 kc przyjmującemu zlecenie nie wolno używać we własnym interesie rzeczy i pieniędzy dającego zlecenie. Od sum pieniężnych zatrzymanych ponad potrzebę wynikającą z wykonywania zlecenia powinien płacić dającemu zlecenie odsetki ustawowe.
Przychody z proptradingu poza działalnością gospodarczą
Przyporządkowując uzyskane przez tradera przychody do odpowiedniego źródła, należy wskazać, że jeżeli jest to przychód uzyskany poza działalnością gospodarczą, to będziemy mieli do czynienia z działalnością wykonywaną osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy PIT.
Zgodnie z art. 13 pkt 8 lit. a ustawy PIT do przychodów z działalności wykonywanej osobiście zalicza się przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej – z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej.
W tym miejscu warto też dodać, że zgodnie z art. 5b ust. 1 ustawy PIT za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
- odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności;
- są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności;
- wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.
W konsekwencji, jeżeli to firma tradingowa określa miejsce oraz czas wykonywania usług przez tradera oraz to ona przejmuje na siebie ryzyko gospodarcze działalności tradera, a także odpowiedzialność za działania tradera wobec osób trzecich, to taka działalność tradera w ramach proptradingu nie jest działalnością gospodarczą.
Gdy firma proptradingowa ma siedzibę w Polsce, to pełniąc rolę płatnika – na mocy art. 41 ust. 1 ustawy PIT – powinna pobierać zaliczkę na podatek i po zakończeniu roku wystawić traderowi informację PIT-11.
Jeżeli jednak osoba fizyczna z Polski zawarła umowę z zagraniczną firmą tradingową, to samodzielnie oblicza i wpłaca zaliczki na podatek w trakcie roku podatkowego. Taki obowiązek obciąża osoby fizyczne uzyskujące z zagranicy i bez pośrednictwa płatników przychody z działalności wykonywanej osobiście (art. 44 ust. 1a pkt 3 ustawy PIT).
Zaliczki z tego tytułu osoby fizyczne są zobowiązane wpłacać w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dochód był uzyskany, a za grudzień – przed upływem terminu określonego na złożenie zeznania wpłacać zaliczki miesięczne, stosując do uzyskanego dochodu najniższą stawkę podatkową określoną w skali, o której mowa w art. 27 ust. 1 ustawy PIT. Do przychodów ze źródła określonego w art. 13 pkt 8 ustawy PIT będą mieć zastosowanie 20-procentowe koszty uzyskania przychodów.
Przykład 1.
Pan Patryk zawarł umowę z czeską firmą proptradingową. Nie prowadzi on działalności gospodarczej. Od czeskiej firmy otrzymuje wynagrodzenie w formie miesięcznej prowizji za zysk wygenerowany na giełdzie.
W jaki sposób pan Patryk powinien rozliczyć przychód z proptradingu?
Uzyskane wynagrodzenie stanowi przychód z działalności wykonywanej osobiście i jest opodatkowane według skali podatkowej. Pan Patryk musi samodzielnie obliczać zaliczki na podatek i wpłacać je na swój mikrorachunek w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu otrzymania prowizji, stosując w tym zakresie 20-procentowe koszty uzyskania przychodu. Pan Patryk nie otrzyma od zagranicznej firmy informacji PIT-11, jednak musi samodzielnie rozliczyć podatek w rocznym zeznaniu PIT-36.
Przychody z proptradingu w ramach działalności gospodarczej
Jednocześnie nic nie stoi na przeszkodzie, aby przychody z proptradingu były uzyskiwane w ramach źródła, jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza (art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT).
W tym zakresie podatnik jako formę opodatkowania może wybrać skalę podatkową, podatek liniowy lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
W tym ostatnim przypadku ustalenie odpowiedniej stawki podatkowej warunkowane jest przyporządkowaniem usługi proptradingowej do odpowiedniego kodu PKWiU. Przykładowo można wskazać na PKWiU 64.99 Usługi finansowe gdzie indziej niesklasyfikowane lub PKWiU 66.19 Pozostałe usługi wspomagające usługi finansowe, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych.
Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 lit. j ustawy o zryczałtowany podatku dla usług finansowych i ubezpieczeniowych (PKWiU sekcja K) innych niż świadczone w ramach wolnych zawodów, stawka podatku wynosi 15% przychodu. Przypomnijmy, że w tym przypadku brakuje możliwości rozliczania kosztów, gdyż ryczałt jest płatny tylko od przychodu.
Podsumowując, przychody z proptradingu – jako w swej konstrukcji zbliżone do umowy zlecenia – są kwalifikowane na gruncie ustawy PIT albo jako działalność wykonywana osobiście, albo jako pozarolnicza działalność gospodarcza.
