Podatek węglowy - założenia ogólne
W Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej zostało 16 maja opublikowane Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 ustanawiające mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 – CBAM, czyli Carbon Border Adjustment Mechanism. Oznacza to, że nie ma już odwrotu - regulacja weszła w życie 17 maja 2023 roku, a jej stosowanie rozpocznie się od 1 października 2023 roku.
Docelowo importerzy towarów objętych podatkiem będą zobowiązani do zakupu certyfikatów CBAM w ilości odpowiadającej emisji wbudowanej, tj. emisji uwolnionej w procesie produkcji danego wyrobu, a następnie do ich umorzenia. Należy jednak podkreślić, iż nie nastąpi to od razu. W pierwszej kolejności, importerzy będą zobowiązani do dopełnienia obowiązków sprawozdawczych.
Na podstawie przyjętych przez Komisję Europejska przepisów, poszczególne etapy wejścia w życie tych regulacji można podzielić na dwa okresy:
- w okresie przejściowym od października 2023 r. do 31 grudnia 2025 r. importerzy będą zmuszeni do składania kwartalnych raportów, w których importer będzie zobowiązany do raportowania rzeczywistej łącznej wielkości emisji wbudowanych, rzeczywistej łącznej wielkości pośrednich emisji wbudowanych, należnej opłaty za emisję gazów cieplarnianych w kraju pochodzenia;
- w okresie od 1 stycznia 2026 r. importerzy będą zobowiązani do uzyskania statusu upoważniającego zgłaszającego, nabywania i umarzania certyfikatów jako formy płatności podatku węglowego oraz składania rocznych raportów w tym zakresie.
Rozłożenie w czasie niektórych obowiązków w ramach CBAM ma pozwolić importerom na wdrożenie się w proces zbierania i raportowania danych o emisyjności, a jednocześnie umożliwi Komisji Europejskiej opracowanie ostatecznej metodologii obliczania emisyjności do 2026 r.
CBAM obejmie następujące kategorie towarów:
- żelazo,
- stal,
- cement,
- aluminium,
- nawozy,
- energia elektryczna,
- wodór,
- pośrednie emisje pod pewnymi warunkami.
Przedmiotowa regulacja będzie dotyczyć towarów lub produktów wytworzonych z tych towarów, które zostały zaimportowane do obszaru celnego UE.
W zamyśle unijnych ustawodawców CBAM ma obejmować szeroki zakres produktowy z perspektywą rozszerzenia zakresu mechanizmu na inne produkty zagrożone ucieczką emisji. Komisja Europejska może proponowane przepisy dość łatwo zmienić a przyjęta forma aktu prawnego (jest to rozporządzenie) powoduje, że zacznie ono obowiązywać w państwach członkowskich bez potrzeby dodatkowej implementacji.
Żeby ułatwić identyfikację towarów Komisja Europejska w swoim rozporządzeniu wykorzystała kody CN. Tym samym, aby odpowiedzieć sobie na pytanie czy towary, które importuję są objęte podatkiem węglowym, należy w pierwszej kolejności przeanalizować składane zgłoszenia celne i porównać je z unijnym rozporządzeniem.
Dodatkowo, Komisja opublikowała wytyczne dotyczące praktycznego wdrażania nowych przepisów. Jednocześnie trwają prace nad dedykowanymi narzędziami informatycznymi, które pomogą importerom w raportowaniu danych na potrzeby CBAM oraz szkoleniami, webinarami i innymi materiałami, które pomogą przedsiębiorcom zrozumieć nowe regulacje.
Kary
Importerzy muszą zachować ostrożność, aby uniknąć potencjalnych naruszeń (jak np. import towarów objętych CBAM bez statusu upoważnionego zgłaszającego, składanie nieprawidłowych raportów), które mogą prowadzić do nałożenia sankcji.
Oprócz zwykłych kar i sankcji stosowanych przez organy krajowe, takich jak np. blokada towarów, mogą być również stosowane sankcje ad hoc, takie jak kary finansowe oparte na wielkości przywiezionych emisji lub różnicy między liczbą zwróconych certyfikatów CBAM a ilością należną, możliwość cofnięcia statusu upoważnionego zgłaszającego lub obowiązek zwrotu certyfikatów CBAM.
Rozporządzenie wykonawcze dotyczące okresu przejściowego ustanawia karę w wysokości od 10 do 50 euro za tonę niezadeklarowanych emisji (tj. niezłożenie raportu CBAM lub złożenie niekompletnego lub nieprawidłowego raportu CBAM).
Jakie kroki należy podjąć?
Należy zwrócić na przegląd klasyfikacji taryfowej importowanych produktów i koordynację z zagranicznym eksporterem, który powinien dostarczyć wiarygodnych informacji o emisjach w odpowiednim czasie.
Autor: Krzysztof Wiński, dyrektor PwC
