Postępowanie podatkowe ma na celu ustalenie wysokości zobowiązania podatkowego. Procedura jest najczęściej rozpoczynana w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w zakresie wysokości podatku lub nieprawidłowości w rozliczeniach danego podatnika. Postępowanie podatkowe powinno być prowadzone przez organy szybko i wnikliwie, z zastosowaniem najprostszych środków prowadzących do załatwienia sprawy. W celu wyjaśnienia stanu faktycznego powinny zostać podjęte wszelkie niezbędne działania.
Wszczęcie postępowania podatkowego - kto bierze w nim udział?
Postępowanie podatkowe wszczynane jest na żądanie strony lub z urzędu. Wszczęcie postępowania z urzędu następuje w formie postanowienia.
W postępowaniu podatkowym bierze udział:
-
podatnik,
-
płatnik,
-
inkasent,
-
osobowy trzecie, które z uwagi na swój interes prawny żądają czynności organu podatkowego.
Przedsiębiorca nie musi osobiście angażować się w tok postępowania podatkowego, chyba że charakter postępowania wymaga jego osobistego uczestnictwa. Zgodnie z przepisami ordynacji podatkowej może ustanowić pełnomocnika, który będzie działał w jego imieniu.
| Uwaga! Pełnomocnikiem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Warunkiem tego, aby pełnomocnictwo w postępowaniu podatkowym było ważne, jest udzielenie go na piśmie lub ustnie do protokołu. Dodatkowo powinno ono określać w jasny i zrozumiały sposób, jaki jest jego zakres. |
Postępowanie podatkowe - przebieg procedury
Postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne, prowadzone przez organ podatkowy, którym co do zasady jest:
-
organ I instancji - naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celnego, wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta albo marszałek województwa;
-
organ II instancji - dyrektor izby skarbowej, dyrektor izby celnej, samorządowe kolegium odwoławcze.
Postępowanie podatkowe można podzielić na 4 główne etapy:
-
postępowanie wyjaśniające,
-
ustalenie obowiązku podatkowego,
-
wydanie decyzji dotyczącej zobowiązania podatkowego,
-
postępowanie odwoławcze (jeżeli terminowo zostanie zgłoszone odwołanie)
W toku postępowania podatkowego organ wydaje decyzje i postanowienia. Postanowienia dotyczą poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania podatkowego i co do zasady nie rozstrzygają o istocie sprawy (np. postanowienia dotyczące przeprowadzenia dowodu, zawieszenia postępowania). Decyzja rozstrzyga sprawę co do jej istoty albo w inny sposób kończy postępowanie w danej instancji.
Ustalenie stanu faktycznego najczęściej wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego. Przedsiębiorca ma prawo brać czynny udział w tym etapie postępowania, co więcej może:
-
wnioskować o przeprowadzenie dowodów (np. z przesłuchania świadków, oględzin, z dokumentów, opinii biegłego),
-
brać udział w ich przeprowadzaniu,
-
przeprowadzić badanie ksiąg,
-
ma prawo wglądu do akt sprawy na każdym etapie postępowania oraz może sporządzać odpisy tych akt.
| Uwaga! Przed wydaniem decyzji organ jest zobowiązany wyznaczyć podatnikowi 7-dniowy termin na wypowiedzenie się w sprawie zebranego materiału dowodowego. Jeżeli przedsiębiorca nie zdążył wykonać tej czynności w wyznaczonym terminie, organ podatkowy jest zobowiązany go przywrócić pod warunkiem, że:
|
Wyłączenie urzędnika od udziału w postępowaniu podatkowym
Przedsiębiorca może zwrócić się do właściwego organu z wnioskiem o wyłączenie urzędnika od udziału w postępowaniu podatkowym. Powinien jednak uprawdopodobnić istnienie okoliczności, które mogą wywołać wątpliwości co do bezstronności urzędnika. Okolicznościami budzącymi wątpliwości przede wszystkim może być sytuacja, w której:
-
urzędnik jest stroną (podatnikiem);
-
urzędnik pozostaje ze stroną (podatnikiem) w takim stosunku prawnym, że rozstrzygnięcie sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki;
-
podatnikiem, wobec którego toczy się postępowanie podatkowe, jest małżonek urzędnika, jego rodzeństwo, wstępny, zstępny lub powinowaty do drugiego stopnia;
-
podatnikami są osoby związane z urzędnikiem z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;
-
urzędnik był świadkiem lub biegłym, był lub jest przedstawicielem podatnika albo przedstawicielem podatnika jest jedna z osób wymienionych w pkt 3 i 4;
-
urzędnik brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji;
-
zaistniały okoliczności, w związku z którymi wszczęto przeciw urzędnikowi postępowanie służbowe, dyscyplinarne lub karne;
-
podatnikiem jest osoba pozostająca wobec urzędnika w stosunku nadrzędności służbowej.
Zakończenie postępowania podatkowego i postępowanie odwoławcze
Postępowanie podatkowe zostaje zakończone poprzez wydanie przez właściwy organ decyzji. Z uwagi na to, że postępowanie jest dwuinstancyjne, decyzja wydana w pierwszej instancji może zostać zaskarżona. Odwołanie należy złożyć w nieprzekraczalnym terminie 14 dni od doręczenia przedsiębiorcy decyzji.
| Uwaga! Odwołanie od decyzji wydanej w pierwszej instancji powinno spełniać wymogi formalne. Elementy, które powinny się w nim znaleźć to:
Dodatkowo w odwołaniu należałoby:
|
Organ administracji publicznej, który wydał decyzję, obowiązany jest przesłać odwołanie wraz z aktami sprawy organowi odwoławczemu w terminie siedmiu dni od dnia, w którym otrzymał odwołanie.
| Ważne! Jedną z podstawowych zasad rządzących postępowaniem odwoławczym jest zakaz reformationis in peius: organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść podatnika. |
Jeżeli podatnik nie odwoła się od decyzji, to postępowanie podatkowe zostaje zakończone, a wydana decyzja jest ostateczna.
W odniesieniu do decyzji ostatecznej można wnieść skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w terminie 30 dni od jej otrzymania. Takie postępowanie również jest dwuinstancyjne - jeżeli wyrok lub postanowienie wydane przez WSA są także niekorzystne dla podatnika, możliwe jest złożenie skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
