Roszczenia majątkowe, co do zasady ulegają przedawnieniu. Oznacza to, że osoba wobec której można żądać spełnienia świadczenia pieniężnego, do którego była zobowiązana, może powołać się na przedawnienie zobowiązania. Czy zawezwanie do próby ugodowej lub mediacja przerywa bieg terminu przedawnienia? Przedawniają się zarówno roszczenia o świadczenia główne jak i świadczenia uboczne. Niewątpliwie bezpośrednim skutkiem przedawnienia jest brak możliwości sądowego dochodzenia spełnienia świadczenia.
W jakim terminie ma miejsce przedawnienie zobowiązania?
Termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń ze świadczeń okresowych oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Inne są terminy przedawnienia dla poszczególnych roszczeń z tytuł konkretnych umów. Terminy przedawnienia uregulowane są wówczas odrębnie dla każdej z tych umów w części szczególnej kodeksu cywilnego.
Zawieszenie terminu przedawnienia
Zgodnie z Kodeksem cywilnym, art. 121 bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu w przypadku roszczeń które przysługują:
- dzieciom przeciwko rodzicom - przez czas trwania władzy rodzicielskiej,
- osobom niemającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę - przez czas w którym sprawowana jest ta opieka lub kuratela,
- jednemu małżonkowi przeciwko drugiemu - przez czas trwania małżeństwa,
- gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić prze sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju - przez czas trwania przeszkody,
- co do roszczeń wynikających z umowy o mediację lub wobec których złożono wniosek o zawezwanie do próby ugodowej - przez czas trwania mediacji.
Przedawnienie zobowiązania a przerwanie biegu terminu
Do przerwania biegu terminu przedawnienia dochodzi na skutek każdej czynności podjętej przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym podjętą celem dochodzenia lub zabezpieczenia roszczenia oraz przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje. Bezpośrednim skutkiem przerwania przedawnienia jest to, że biegnie on na nowo.
Zawezwanie do próby ugodowej
Zawezwanie do próby ugodowej ma na celu dochodzenie roszczenia, zmierza do zawarcia ugody z dłużnikiem, który zobowiązuje się do uregulowania zobowiązania. Wniosek o zawezwanie do próby ugodowej był bardzo częstym narzędziem służącym do przerwania biegu przedawnienia składnym przez wierzycieli. Wierzyciele występując z wnioskiem o zawezwanie do zawarcia ugody przed sąd, zyskiwali na czasie, gdyż bieg terminu przedawnienia zostawało przerwane. Wniosek o zawezwanie do próby ugodowej musiał zwięźle określać sprawę, rodzaje roszczeń i przedstawiać propozycje ugodowe. W trakcie posiedzenia wywołanego zawarciem ugody, sąd nie przeprowadza postępowania dowodowego. W razie zawarcia ugody jej osnowę wpisuje się do protokołu podpisanego przez strony.
Zmiana przepisów dotyczących zawezwania do próby ugodowej
Nowelizacja przepisów Kodeksu cywilnego dokonana w dniu 2 grudnia 2021 r. wprowadza zmiany dotyczące regulacji prawnych związanych z instytucją zawezwania do próby ugodowej. Do czasu nowelizacji przepisów kodeksowych, instytucja zawezwania do próby ugodowej była wykorzystywana jako możliwość przerwania biegu terminu przedawnienia.
Wniosek zawezwanie do zawarcia ugody był składany przez wierzycieli bardzo często, występując nawet kilka razy o to samo roszczenie. Celem tego było przerwanie biegu terminu przedawnienia, a nie faktyczne porozumienie. Koszt takiego wniosku był znaczenie niższy niż koszt pozwu o zapłatę, a wierzyciele zyskiwali na czasie gdyż dług się nigdy nie przedawniał. Obecnie koszt opłaty sądowej od wniosku o zawezwanie do próby ugodowej wynosi 1/5 części opłaty sądowej właściwej dla całego roszczenia wynikającego ze złożonego wniosku.
Zgodnie z treścią nowelizacji zawezwanie do zawarcia ugody może jedynie zawiesić bieg terminu przedawnienia-art. 121 pkt 6 kc. Wprowadzona zmiana powoduje sytuację, w której zawezwanie do zawarcia ugody nie przerwie biegu terminu przedawnienia, spowoduje jedynie sytuację w której nastąpi zawieszenie terminu przedawnienia na czas trwania postepowania pojednawczego.
Jaka jest różnica pomiędzy zawieszeniem przedawnienia a przerwaniem terminu przedawnienia?
Zawieszenie biegu przedawnienia, wywołuje taki skutek, iż bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia ma ten skutek, iż następuje wstrzymanie rozpoczęcia lub biegu terminu przedawnienia na czas występowania okoliczności utrudniających uprawnionemu dochodzenie roszczenia.
Czas trwania tych okoliczności nie będzie uwzględniony przy obliczaniu terminu. Czas przed okresem zawieszenia terminu przedawnienia dolicza się do czasu po upływie terminu przedawnienia. Wniesienie wniosku przez wierzyciela o zawezwanie do próby ugodowej ma skutek w postaci zawieszenia biegu terminu przedawnienia. Bardzo częstą praktyką korzystania z instytucji wniosku o zawezwanie do zawarcia próby ugodowej były sprawy związane z dochodzeniem odszkodowania z tytułu roszczeń poszkodowanych
z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. Poprzez złożenie wniosku
o zawezwanie do próby pozasądowego rozwiązania sporu, poszkodowany zyskiwał na czasie w dochodzeniu swojego roszczenia. Efektem tego było przerwanie biegu terminu przedawnienia.
Przerwanie biegu przedawnienia
Przerwanie biegu przedawnienia powoduje, że biegnie ono na nowo. Przez czas od rozpoczęcia biegu przedawnienia do momentu jego przerwania nie wlicza się do okresu przedawnienia. Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się odnowa po zakończeniu czynności, która przerywała bieg terminu przedawnienia. Przerwanie biegu terminu przedawnienia powodują czynności, które podjęte są bezpośrednio celem dochodzenia ustalenia czy zaspokojenia roszczenia.
Przed nowelizacją z 2021 r. Sąd Najwyższy z dnia 17 czerwca 2021 r. , sygn. akt II CSKP 104/21, uznawał, że zawezwanie do próby będzie czynnością, która przerwie bieg przedawnienia. Sąd wskazał, iż zawezwanie do zawarcia ugody jest czynnością podjętą przed sądem, w związku z art. 123§ 1 kc następuje przerwanie biegu terminu przedawnienia. Po zmianie przepisów jest rzeczą oczywistą, że wniosek o zawezwanie do próby zawarcia ugody zawiesza bieg terminu przedawnienia. Momentem inicjującym zawieszenie biegu terminu przedawnienia będzie skuteczne wniesienia pisma procesowego. Momentem zakończenia zawieszenia terminu biegu przedawnienia będzie dzień, w którym doszło do przeprowadzenia posiedzenia pojednawczego. Czas zawieszenia biegu terminu przedawnienia będzie uzależniony od czasu prowadzenia postępowania przez sąd.
Skutek zawarcia ugody w wyniku przedawnienia
Jeżeli na skutek zawarcia ugody w wyniku złożonego wniosku o zawezwanie do zawarcia ugody, dłużnik zobowiąże się do spłaty zobowiązania dojdzie do sytuacji, w której termin płatności za zobowiązanie będzie liczony od momentu zawarcia sądowej ugody. Zawarcie ugody będzie więc przerwaniem przedawnienia roszczenia, natomiast jeżeli w wyniku postępowania sądowego do zawarcia ugody nie dojdzie nie dojdzie do przerwania biegu przedawnienia roszczenia.
Podstawa prawna:
- Kodeks cywilny z 23 kwietnia 1964 r. (Dz.U. 2022.1360 z 2022.06.29),
- Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2021 r. , sygn. akt II CSKP 104/21.
Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.
Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.
