Split payment, określany również jako mechanizm podzielonej płatności, wprowadzony został w Polsce 1 lipca 2018 r. jako dobrowolna forma płatności. Ponad rok później, czyli od 1 listopada 2019 r. split payment stał się obowiązkowy w odniesieniu do części działalności. Co to oznacza dla przedsiębiorców? Czy osoby prowadzące działalność gospodarczą i dokonujący dostaw wrażliwych towarów i usług w dalszym ciągu mogą używać prywatnych rachunków bankowych? Czy można dokonać płatności z prywatnego rachunku bankowego stosując przelew split payment? Sprawdźmy!
W jakich sytuacjach należy zastosować mechanizm podzielonej płatności?
Split payment polega na realizowaniu płatności za zakupione towary bądź usługi z podziałem na dwie części, kwota netto trafia wówczas na zwykły rachunek sprzedawcy, a kwota VAT na specjalne subkonto VAT. Środki zgromadzone na koncie VAT są zamrożone i mogą zostać przeznaczone jedynie na ściśle określone cele, takie jak np. zapłata za zobowiązania z tytułu VAT, PIT i CIT do urzędu skarbowego czy za zobowiązania wobec dostawców przy zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności.
Zapłata poprzez split payment od 1 listopada 2019 r. jest obowiązkowa w odniesieniu do transakcji o równowartości 15 000 zł brutto lub przekraczających tę kwotę, dotyczących dostaw tzw. wrażliwych towarów oraz świadczenia usług, wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o podatku od towarów i usług. Są to m.in.:
- komputery i pozostałe maszyny do automatycznego przetwarzania danych;
- elektroniczne układy scalone – wyłącznie procesory;
- jednostki pamięci – wyłącznie dyski twarde (HDD);
- półprzewodnikowe urządzenia pamięci trwałej – wyłącznie dyski SSD;
- aparaty fotograficzne cyfrowe i kamery cyfrowe;
- części i akcesoria do pojazdów silnikowych (z wyłączeniem motocykli), gdzie indziej niesklasyfikowane;
- roboty malarskie;
- roboty szklarskie.
Jakie są skutki wprowadzonych zmian dla przedsiębiorców korzystających z prywatnych rachunków bankowych w działalności?
Zapłata przy zastosowaniu split payment jest możliwa wyłącznie na rachunek rozliczeniowy kontrahenta lub rachunek imienny w SKOK otwarty w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Przedsiębiorcy dokonujący dostaw towarów bądź świadczący usługi wyszczególnione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT muszą zatem umożliwić swoim nabywcom realizację płatności z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności. W tym celu konieczne jest posiadanie firmowego konta bankowego, gdyż tylko do takich rachunków banki otwierają subkonto VAT. Oznacza to, że osoby prowadzące działalność gospodarczą w zakresie objętym załącznikiem nr 15 do ustawy o VAT i używające prywatnego rachunku bankowego typu ROR muszą założyć konto firmowe.
„Podatnicy, którzy dokonują dostawy towarów lub świadczą usługi, o których mowa w załączniku nr 15 do ustawy, oraz podatnicy nabywający te towary lub usługi są obowiązani posiadać rachunek rozliczeniowy, o którym mowa w art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe, lub imienny rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej otwarty w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, prowadzone w walucie polskiej”.
W przypadku, gdy podzielona płatność trafi do przedsiębiorcy używającego w działalności prywatnego konta bankowego typu ROR, do którego nie utworzono subkonta VAT, pieniądze w całości wrócą do nadawcy, płatność nie zostanie zrealizowana. Konieczność ponownego zlecenia przelewu wiąże się zatem z otrzymaniem należności za sprzedany produkt bądź wykonaną usługę z opóźnieniem. Jeśli nabywca nie zauważy zwrotu pieniędzy, sprzedawca będzie musiał zwrócić się do niego z prośbą o dokonanie kolejnej zapłaty bez użycia mechanizmu split payment (w razie gdy jest to rozwiązanie dobrowolne) lub na rachunek firmowy.
A jaki wpływ ma obowiązkowy split payment na przedsiębiorców występujących w roli nabywcy i nabywających produkty bądź usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT?
Rachunek osobisty nabywcy a przelew split payment
Regulacje prawne dotyczące split payment zmuszają także nabywców do otwarcia firmowych rachunków bankowych, a wszystko dlatego że posiadacze rachunku bankowego typu ROR nie mają możliwości wykonania przelewu przy użyciu mechanizmu podzielonej płatności. Zastosowanie split payment przeznaczone jest tylko dla użytkowników kont firmowych, ponieważ z założenia ten sposób płatności odnosi się wyłącznie do transakcji zawieranych pomiędzy firmami.
Jak widzimy, możliwość używania jednego rachunku bankowego typu ROR zarówno do celów prywatnych, jak i firmowych staje się pozorna, ponieważ z biegiem czasu każdy przedsiębiorca może zostać zmuszony do otwarcia firmowego rachunku bankowego, aby móc zapłacić w mechanizmie podzielonej płatności np. za części do samochodu czy sprzęt elektroniczny.
Przykład 1.
Pan Marek kupił części komputerowe o łącznej wartości 4000 zł. Sprzedawca wystawił fakturę z adnotacją „Mechanizm podzielonej płatności". Pan Marek z uwagi na brak konta firmowego umożliwiającego realizację płatności przy zastosowaniu split payment zapłacił zwykłym przelewem. Czy postąpił prawidłowo?
Część firm dokonująca dostaw towarów lub świadcząca usługi zawarte w załączniku nr 15 do ustawy o VAT umieszcza adnotację „Mechanizm podzielonej płatności" na każdej fakturze VAT, pomimo braku takiego obowiązku. Przedsiębiorcy stosują takie rozwiązanie z różnych powodów – ostrożność, łatwiejsze wystawianie faktur bez konieczności zastanawiania się, czy split payment odnosi się do danej transakcji lub brak kompleksowej wiedzy. W przypadku, gdy na fakturze widnieje kwota mniejsza niż 15 000 zł, a zawarto adnotację „Mechanizm podzielonej płatności", przedsiębiorca ma prawo zapłacić zwykłym przelewem. Trzeba jednak mieć na uwadze, że w razie, gdyby całkowita wartość danej transakcji była równa co najmniej 15 000 zł, a sprzedawca wystawił więcej faktur, to zapłata w mechanizmie podzielonej płatności jest wówczas obowiązkowa. Jeżeli zatem wartość całej transakcji nie przekracza kwoty 15 000 zł, pan Marek może dokonać płatności w tradycyjny sposób i nie musi zakładać w tym celu firmowego rachunku bankowego.
Podsumowując, możemy stwierdzić że przedsiębiorcy używający prywatnego rachunku bankowego w swojej działalności gospodarczej nie otrzymają płatności przy zastosowaniu split payment, gdyż bank nie otworzy do ich rachunku subkonta VAT. Nie ma także możliwości zrealizowania płatności w systemie split payment, co w praktyce oznacza, że kwestią czasu jest założenie kont firmowych przez wszystkich przedsiębiorców.
