Jeżeli chodzi o spółki kapitałowe, to spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie ma sobie równych. Jest wybierana zdecydowanie najczęściej. Korzystają z niej nie tylko duże i rozbudowane firmy, lecz także osoby prowadzące jednoosobową działalność. Podmiot ten ma jednak konkurencję. W 2021 roku do życia powołano prostą spółkę akcyjną. Posiada ona wiele uproszczeń, których próżno szukać wśród innych spółek prawa handlowego. Właściwe poznanie różnic między tymi dwoma podmiotami pozwoli świadomie wybrać taką formę prowadzenia działalności, która będzie lepiej dopasowana do konkretnego biznesu przedsiębiorcy. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością a prosta spółka akcyjna - poznaj różnice oraz ich zalety, czytając artykuł!
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – krótka charakteryzacja
Popularna spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest wręcz symbolem spółek kapitałowych. Jest to spółka handlowa, jej funkcjonowanie jest regulowane przez Kodeks spółek handlowych. Aby legalnie funkcjonować, musi zostać zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym. Jest to forma prawna przedsiębiorstwa utworzonego, która może zostać założona przez jedną osobę lub więcej (wspólników).
Posiada ona własną podmiotowość, dzięki czemu jej majątek jest całkowicie odrębny od majątków jej poszczególnych wspólników. Właściciele nie odpowiadają za zobowiązania przedsiębiorstwa. Co do zasady to spółka odpowiada za wszelkie zaciągnięte zobowiązania swoim majątkiem utworzonym z wkładów wspólników. W wyjątkowych sytuacjach za te zobowiązania mogą odpowiadać także członkowie zarządu, jednak tylko w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki stała się niemożliwa oraz gdy są oni winni niewypłacalności przedsiębiorstwa.
Prosta spółka akcyjna – czym jest?
Prosta spółka akcyjna stanowi trzeci i najnowszy rodzaj spółki kapitałowej. Jest to nowoczesna forma prowadzenia działalności gospodarczej przeznaczona dla innowacyjnych projektów, w szczególności start-upów i firm high-tech. Dzięki temu, że jej założenie, prowadzenie i rozwiązanie jest o wiele łatwiejsze i tańsze od pozostałych podmiotów kapitałowych, powinna ona zachęcać do siebie młodych przedsiębiorców, którzy posiadają oryginalne i kreatywne pomysły, lecz nie mają na koncie wystarczającej ilości gotówki do wystartowania z własną firmą.
Mimo że PSA została wprowadzona do porządku prawnego z myślą o start-upach oraz firmach high-tech, nic nie stoi na przeszkodzie, aby zakładały ją również inne osoby, niemające z tymi branżami nic wspólnego. Nie ma tutaj żadnych prawnych ograniczeń.
Tak jak przy spółce z o.o., prostą spółkę akcyjną można założyć samemu lub w gronie innych osób. Nie ma też tutaj znaczenia, czy któryś ze wspólników prowadzi już jednoosobową działalność gospodarczą. Założycielami mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne, czyli spółki. Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, gdy prostą spółkę akcyjną chciałaby zawiązać samodzielnie jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Kodeks spółek handlowych nie pozwala na takie działanie.
PSA jest również spółką kapitałową i tak jak sp. z o.o. ma własną osobowość prawną oraz własny majątek. Jej akcjonariusze są zatem chronieni przed odpowiedzialnością za zadłużenia przedsiębiorstwa. Tak samo również niekiedy za długi spółki mogą odpowiadać członkowie jej organu zarządczego. Warunki są tożsame z tymi podanymi przy spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością a spółka akcyjna – jak założyć?
W tym zakresie prosta spółka akcyjna ma więcej wspólnego ze spółką z o.o. niż z tradycyjną spółką akcyjną. Oba podmioty można bowiem zawiązać, udając się do notariusza i spisując akt notarialny oraz korzystając z wirtualnego portalu Ministerstwa Sprawiedliwości (portal S24 – https://ekrs.ms.gov.pl/s24/). Przy korzystaniu z wariantu online wystarczy wykorzystanie wzorca umowy podpisywanego przez wspólników podpisem kwalifikowanym lub Profilem Zaufanym ePUAP. Trzeba przy tym pamiętać, że w tym trybie pokrycie kapitału początkowego musi nastąpić w formie wkładu pieniężnego.
Mimo że zarówno akt zawiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jak i prostej spółki akcyjnej oferuje duży poziom swobody, w tym relacji między wspólnikami, w spółce z o.o. przepisy Kodeksu spółek handlowych dają znacznie więcej możliwości.
Oba porównywane podmioty mogą zostać zawiązane w każdym prawnie dopuszczalnym celu. Przy czym cel spółki powinien być tożsamy ze wspólnym celem wszystkich wspólników. Nie jest również nigdzie zapisane, że założenie spółek musi być nastawione na zysk. Oba podmioty mogą realizować inne zadania niż prowadzenie działalności gospodarczej, o ile te nie sprzeciwiają się prawu.
Kapitał spółek – jak wygląda ta kwestia?
W tej rywalizacji zwycięzca może być tylko jeden – prosta spółka akcyjna. Jest to zresztą celowe zamierzenie prawodawcy, który chciał sprawić, aby osoby innowacyjne, posiadające nowatorskie pomysły, lecz niemające wystarczających środków, również mogły wystartować z własnym biznesem. Stąd też, podczas gdy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga co najmniej 5 tys. zł kapitału zakładowego, dla PSA wystarczy już 1 złotówka, aby opłacić kapitał akcyjny.
Przewaga PSA jest również widoczna w zasadach pokrycia kapitału. W przypadku spółki z o.o. kapitał zakładowy może zostać pokryty wkładem pieniężnym lub niepieniężnym, przy czym nie mogą być to prawa niezbywalne czy świadczenie pracy lub usług. Przepisy Kodeksu spółek handlowych wymagają, aby wkład sp. z o.o. miał zdolność bilansową, co przekłada się na wymóg możliwości wykazania jego wartości w pieniądzu.
Prosta spółka akcyjna pozwala natomiast na pokrycie kapitału akcyjnego każdym wkładem mającym wartość majątkową, w tym także wkład w postaci świadczenia pracy lub usług oraz w postaci prawa niezbywalnego. Należy również zauważyć, że w przeciwieństwie do kapitału zakładowego kapitał akcyjny nie stanowi konkretnej wartości mającej przełożenie na liczbę udziałów lub akcji. Ma on charakter zmienny. Nie zostaje określony w umowie spółki, a jego zmiany nie wymagają rejestracji w KRS.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością a prosta spółka akcyjna – jak się nimi zarządza?
W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wspólnicy tworzą zgromadzenie wspólników. W prostej spółce akcyjnej jest to natomiast walne zgromadzenie. Oba te organy są najważniejsze w przedsiębiorstwach, jednak nie mają one znaczącego wpływu na codzienne funkcjonowanie spółek. Ich głównym zadaniem jest bowiem wybór członków pozostałych organów firmy, określenie sposobu reprezentacji czy udzielenia absolutorium członkom tych innych organów. Ponadto podejmują uchwały w sprawie modyfikacji w umowie spółki, jak dla przykładu w przedmiocie zmiany kierunku działalności przedsiębiorstwa. Zgromadzenie wspólników oraz walne zgromadzenie ma decydujący głos także w kwestii rozwiązania. To, co jednak różni sp. z o.o. i PSA, to fakt, że w tym drugim wypadku możliwe jest głosowanie nad uchwałami organu za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
W spółce z o.o. oprócz zgromadzenia wspólników obowiązkowo muszą działać zarząd – pełniący funkcję reprezentacyjną – oraz, gdy kapitał zakładowy przewyższa kwotę 500.000 złotych, a wspólników jest więcej niż dwudziestu pięciu - rada nadzorcza – będąca organem kontrolnym. Zarząd reprezentujący spółkę na zewnątrz może być jedno- lub wieloosobowy. Sposób reprezentacji spółki reguluje jej umowa. Jeżeli jednak umowa ta nie zawiera żadnych postanowień w tym zakresie, do składania oświadczeń za spółkę wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo też jednego członka zarządu łącznie z prokurentem.
Inaczej sprawa wygląda w PSA. Tutaj walne zgromadzenie ma do wyboru model monistyczny prowadzenia firmy lub model dualistyczny. Model dualistyczny wskazuje na powołanie zarządu (funkcja zarządcza i reprezentacyjna) i rady nadzorczej (funkcja kontrolna). Organy te funkcjonują analogicznie jak w spółce z o.o. i spółce akcyjnej. Z kolei model monistyczny stanowi o powołaniu rady dyrektorów. Skupia ona w sobie kompetencje zarządcze i nadzorcze. Podobnie jak przy zarządzie, rada dyrektorów może składać się z jednego albo większej liczby członków. W przypadku powołania tylko jednego dyrektora będzie ona tożsama z jednoosobowym zarządem spółki, przy czym członek ten prócz obowiązków prowadzenia spółki będzie miał również prawo do kontrolowania jej działalności. Prawo wyboru modelu rządzenia spółką nie jest w żaden sposób ograniczone przez ustawodawcę. Można go zmieniać także w czasie prowadzenia spółki.
Sprzedaż udziałów a obrót akcjami
Ważnym elementem spółek kapitałowych są jej udziały lub akcje. W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością funkcjonują udziały. Stanowi one część (ułamek) kapitału zakładowego. Są obejmowane przez wspólników za wnoszone przez nich wkłady do spółki. Suma wszystkich udziałów musi równać się kapitałowi zakładowemu.
Sprzedaż udziałów wymaga formy pisemnej z notarialnie poświadczonymi podpisami. Zmiany w strukturze własnościowej muszą być każdorazowo rejestrowane w KRS. Takiego wpisu wymaga również podniesienie kapitału zakładowego, który musi mieć postać aktu notarialnego.
W przypadku PSA kapitał akcyjny jest kapitałem podstawowym spółki. Odzwierciedla on wkłady wniesione przez akcjonariuszy w zamian za obejmowane akcje. Jest to jednak kapitał iluzoryczny, gdyż może wynosić 1 zł. Jego wysokość przy tym nie musi być określana w umowie spółki. Ponadto zwiększenie lub zmniejszenie jego wysokości nie wymaga zmiany umowy. W odróżnieniu od spółki z o.o. kapitał PSA nie jest stały, lecz zmienny. Jest on całkowicie zależny od wartości udziałów wniesionych do spółki w danym momencie. Bardzo istotne jest również to, że kapitał akcyjny nie dzieli się na akcje i nie stanowią one jego części.
Ułatwiona została również sprzedaż akcji. Nie wymaga ona tutaj ingerencji notariusza. Umowa sprzedaży musi mieć jedynie formę dokumentową. Oznacza to, że do zbycia akcji może dojść, jeśli możliwe jest zapoznanie się z treścią złożonych oświadczeń. Umowa może zatem mieć formę pisemną, ale równie dobrze można ją zawrzeć mailowo czy nawet wiadomością tekstową przesłaną za pomocą telefonu komórkowego.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością a prosta spółka akcyjna – rozwiązanie spółki
Rozwiązanie spółek kapitałowych nie należy do prostych, tanich i szybkich. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie jest tutaj wyjątkiem. W przeważającej części wymagana jest bowiem długotrwała likwidacja, przy której konieczna jest wizyta w kancelarii notarialnej. W niektórych wypadkach jednak możliwa jest likwidacja spółki online. Jest to trochę tańsza opcja. Więcej o tym pisaliśmy w artykule Likwidacja spółki z o.o. w systemie s24.
Likwidacja prostej spółki akcyjnej jest nieco krótsza. Wymaga jedynie jednokrotnego ogłoszenia o likwidacji z wezwaniem wierzycieli do zgłaszania wierzytelności w terminie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia. Jednak prawdziwą „rewolucją” w rozwiązywaniu spółek jest tzw. uproszczona likwidacja. Polega ona na przejęciu całego majątku spółki przez jednego z akcjonariuszy, który bierze na siebie obowiązek zaspokojenia pozostałych akcjonariuszy oraz wierzycieli. W takim wypadku nie przeprowadza się w ogóle postępowania likwidacyjnego.
