Przejęcie majątku w postaci nieruchomości po zakończeniu działalności podmiotu to dopiero początek drogi dla udziałowca. Kluczowe pytania o podatki, zwłaszcza VAT, pojawiają się w momencie, gdy planowana jest sprzedaż nieruchomości po likwidacji spółki z o.o. W artykule szczegółowo analizujemy obowiązki podatkowe udziałowca w takiej sytuacji, wyjaśniając, kiedy transakcja będzie neutralna na gruncie podatku od towarów i usług.
Likwidacja spółki z o.o. a remanent likwidacyjny
Zagadnienie likwidacji działalności gospodarczej kojarzy się z obowiązkiem sporządzenia remanentu likwidacyjnego. Wynika to z treści art. 14 ust. 1 ustawy VAT, gdzie możemy przeczytać, że opodatkowaniu podatkiem podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, w przypadku:
- rozwiązania spółki cywilnej lub handlowej niemającej osobowości prawnej;
- zaprzestania przez podatnika, o którym mowa w art. 15, będącego osobą fizyczną albo przedsiębiorstwem w spadku wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, obowiązanego, na podstawie art. 96 ust. 6, do zgłoszenia zaprzestania działalności naczelnikowi urzędu skarbowego;
- wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego albo uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego.
Podatnicy są obowiązani sporządzić spis z natury towarów na dzień rozwiązania spółki, a także złożyć informację o dokonanym spisie z natury, o ustalonej na jego podstawie wartości towarów i o kwocie podatku należnego, nie później niż w dniu złożenia deklaracji podatkowej składanej za okres obejmujący dzień rozwiązania spółki. Obowiązek opodatkowania stosuje się do towarów, w stosunku do których przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Obowiązek podatkowy powstaje w dniu rozwiązania spółki.
Należy jednak zwrócić uwagę, że ww. przepis obejmuje przypadek likwidacji spółek handlowych niemających osobowości prawnej (np. spółki jawnej), ale nie dotyczy tych spółek handlowych, które osobowość prawną mają – co obejmuje właśnie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Przekazanie nieruchomości likwidowanej spółki z o.o. a podatek VAT
Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem w przypadku przekazania nieruchomości likwidowanej spółki na rzecz udziałowca zastosowanie znajdzie art. 7 ust. 2 ustawy VAT. Zgodnie z tym przepisem przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
- przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
- wszelkie inne darowizny
– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Zatem opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega na ogół każde nieodpłatne przekazanie towaru należącego do przedsiębiorstwa, z którym wiąże się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, o ile podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów, ich imporcie lub wytworzeniu tych towarów bądź ich części składowych. Natomiast zużycie towarów podlega opodatkowaniu tylko wówczas, gdy dokonywane jest na rzecz podmiotów i na cele wymienione w art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy, pod warunkiem że przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego.
Jak wynika z treści ww. przepisu, aby doszło do opodatkowania nieodpłatnego przekazania towarów, muszą być spełnione łącznie następujące warunki:
- dokonującym nieodpłatnego przekazania jest podatnik podatku od towarów i usług;
- przekazane przez podatnika towary należą do jego przedsiębiorstwa;
- przekazanie lub użycie towaru następuje na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia lub wszelkie inne darowizny;
- przedmiotem nieodpłatnego przekazania jest towar, w stosunku do którego podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy jego nabyciu, imporcie lub wytworzeniu.
Podkreślić ponownie należy, że przesłanka do opodatkowania nieodpłatnego przekazania nieruchomości wystąpi nie tylko w sytuacji, gdy przy jej nabyciu przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego, lecz także wówczas, gdy prawo takie przysługuje w związku z nabyciem lub wytworzeniem części składowych tej nieruchomości (również w przypadku, gdy zostaną poniesione nakłady na nieruchomość, od których przysługuje prawo do odliczenia).
Takie stanowisko znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądowym. Jak wskazuje wyrok NSA z 20 marca 2014 roku (sygn. akt I FSK 930/13) przekazanie wspólnikom towarów w wyniku likwidacji spółki kapitałowej podlega opodatkowaniu na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy VAT jako czynione w celach innych niż prowadzona przez spółkę działalność – jeżeli w stosunku do tych towarów przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Natomiast Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w wyroku z 6 lipca 2016 roku (sygn. akt I SA/Lu 150/16) stwierdził również, że przekazanie wspólnikom towarów w wyniku likwidacji spółki kapitałowej podlega opodatkowaniu na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy VAT jako czynione w celach innych niż prowadzona przez spółkę działalność – jeżeli w stosunku do tych towarów przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Sprzedaż nieruchomości po likwidacji spółki z o.o. otrzymanej w drodze likwidacji spółki
Przyjmując, że po stronie likwidowanej spółki z o.o. wystąpi podatek VAT na mocy art. 7 ust. 2 ustawy VAT, należy się zastanowić, czy również dalsza sprzedaż dokonana przez udziałowca będzie podlegać opodatkowaniu na mocy tej samej ustawy.
W celu odpowiedzi na tak postawione pytanie należy wskazać, że nie każda czynność stanowiąca dostawę w rozumieniu art. 5 ustawy podlega jednak opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Aby tak się stało, musi być ona wykonana przez podatnika, czyli przez osobę, która prowadzi działalność gospodarczą.
Tymczasem sprzedaż przez osobę fizyczną nieruchomości w ramach zwykłego zarządu majątkiem prywatnym nie stanowi przejawu wykonywania działalności gospodarczej.
Przykład 1.
Spółka z o.o. będąca czynnym podatnikiem podatku VAT w 2024 roku wybudowała budynek użytkowy. W tym samym roku uległa likwidacji, a jedyny udziałowiec otrzymał nieruchomość, którą w 2025 roku sprzedał. Jakie skutki wywoła powyższa sytuacja na gruncie podatku VAT?
Z tytułu nieodpłatnego przekazania spółki z o.o. będzie musiała odprowadzić podatek VAT, ponieważ miała prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu wybudowania budynku. Jednocześnie sprzedaż nieruchomości dokonana przez osobę fizyczną nie będzie podlegać VAT, gdyż w takim przypadku działa ona jako osoba prywatna, a nie jako podmiot prowadzący działalność gospodarczą.
W konsekwencji należy stwierdzić, że jeżeli udziałowiec otrzyma w ramach likwidacji spółki z o.o. nieruchomość, którą następnie postanowi sprzedać, to takie odpłatne zbycie będzie czynnością neutralną na gruncie podatku VAT.
