Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej jest regulowana m.in. przez Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Konstytucję RP i ustawę Prawo przedsiębiorców. Sprawdź, co warto wiedzieć o wolności działalności gospodarczej i jej ograniczeniach w tym o zasadach przydzielania koncesji i pozwoleniu na prowadzenie działalności gospodarczej.
Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej
Podstawową zasadą wprost wyrażoną w ustawie Prawo przedsiębiorców jest zasada wolności prowadzenia działalności gospodarczej. Zgodnie z przepisami podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach.
Zgodnie z ustawą Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca może podejmować wszelkie działania, z wyjątkiem tych, których zakazują przepisy prawa. Przedsiębiorca może być obowiązany do określonego zachowania tylko na podstawie przepisów prawa.
Przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą zgodnie z zasadami:
- uczciwej konkurencji,
- poszanowania dobrych obyczajów,
- poszanowania słusznych interesów innych przedsiębiorców,
- poszanowania słusznych interesów konsumentów,
- poszanowania oraz ochrony praw i wolności człowieka.
Pro – przedsiębiorcza postawa państwa
Organy państwowe zobowiązane są kierować się w swoich działaniach zasadą zaufania do przedsiębiorcy, zakładając, że działa on:
- zgodnie z prawem,
- uczciwie,
- z poszanowaniem dobrych obyczajów.
Zasady rozstrzygania wątpliwości na korzyść przedsiębiorcy nie stosuje się, gdy:
- w postępowaniu uczestniczą podmioty o spornych interesach lub wynik postępowania ma bezpośredni wpływ na interesy osób trzecich;
- odrębne przepisy wymagają od przedsiębiorcy wykazania określonych faktów;
- wymaga tego ważny interes publiczny, w tym istotne interesy państwa, a w szczególności jego bezpieczeństwa, obronności lub porządku publicznego.
Podobnie, jeżeli przedmiotem postępowania przed organem jest nałożenie na przedsiębiorcę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie uprawnienia, a w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej, wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść przedsiębiorcy, chyba że sprzeciwiają się temu sporne interesy stron albo interesy osób trzecich, na które wynik postępowania ma bezpośredni wpływ.
Zasady rozstrzygania wątpliwości interpretacyjnych na korzyść przedsiębiorcy nie stosuje się, jeśli wymaga tego ważny interes publiczny, w tym istotne interesy państwa, a w szczególności jego bezpieczeństwa, obronności lub porządku publicznego.
Ograniczenia w wolności prowadzenia działalności
Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej jest gwarantowana konstytucyjnie i może być ograniczana wyłącznie ustawowo. Ustawa Prawo przedsiębiorców reguluje ogólne zasady, na jakich państwo może reglamentować działalność gospodarczą. Działalność gospodarcza może być ograniczana w określonych przypadkach poprzez:
- konieczność uzyskania zezwolenia,
- konieczność uzyskania koncesji,
- wpis do rejestru działalności regulowanej.
Koncesjonowanie działalności gospodarczej
Wykonywanie działalności gospodarczej w dziedzinach mających szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny wymaga uzyskania koncesji wyłącznie, gdy działalność ta nie może być wykonywana jako wolna albo po uzyskaniu wpisu do rejestru działalności regulowanej bądź zezwolenia. Koncesja jest zatem środkiem ostatecznym pośród innych ograniczających działalność.
Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana, zawieszenie i cofnięcie koncesji albo ograniczenie jej zakresu w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji następuje w drodze decyzji ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej.
Szczegółowe informacje o wszelkich warunkach uzyskania koncesji organ koncesyjny zamieszcza w Biuletynie Informacji Publicznej, na stronie podmiotowej urzędu obsługującego organ.
Organ koncesyjny może odmówić udzielenia koncesji albo ograniczyć jej zakres w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji lub odmówić zmiany koncesji:
- w przypadku niespełnienia warunków udzielenia koncesji;
- ze względu na zagrożenie obronności lub bezpieczeństwa państwa bądź obywateli;
- jeżeli w wyniku przeprowadzonej rozprawy albo przetargu udzielono koncesji innemu przedsiębiorcy lub przedsiębiorcom;
- w przypadku gdy wydano decyzję o stwierdzeniu niedopuszczalności wykonywania praw z udziałów albo akcji przedsiębiorcy, jeżeli jest to w interesie publicznym;
- w innych przypadkach określonych w przepisach.
Zezwolenie na prowadzenie działalności – co warto wiedzieć?
Uzyskania zezwolenia wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie, w jakim taki wymóg wynika z przepisów. Zezwolenia wymaga w szczególności:
- obrót hurtowy w kraju napojami alkoholowymi powyżej 18% alkoholu, obrót hurtowy w kraju napojami alkoholowymi o zawartości do 18% alkoholu, sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu lub poza miejscem sprzedaży;
- prowadzenie zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków;
- wykonywanie rybołówstwa komercyjnego;
- działalność w zakresie gier bingo pieniężnych, zakładów wzajemnych, loterii fantowych, gier bingo fantowych, loterii promocyjnych, loterii audioteksowych;
- prowadzenie apteki ogólnodostępnej, punktów aptecznych;
- prowadzenie działalności gospodarczej w specjalnej strefie ekonomicznej;
- prowadzenie działalności w zakresie pośrednictwa kredytu hipotecznego;
- wykonywanie działalności brokerskiej w zakresie ubezpieczeń albo w zakresie reasekuracji.
Swoboda przedsiębiorców a działalność regulowana
Jeżeli odrębne przepisy stanowią, że dany rodzaj działalności jest działalnością regulowaną, przedsiębiorca może wykonywać tę działalność, jeśli spełnia warunki określone tymi przepisami i po uzyskaniu wpisu do właściwego rejestru działalności regulowanej.
Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej dokonuje wpisu na wniosek przedsiębiorcy, po złożeniu przez tam przedsiębiorcę oświadczenia o spełnieniu warunków wymaganych prawem do wykonywania tej działalności. Przedsiębiorca podlegający wpisowi do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej może złożyć wniosek wraz z oświadczeniem również w urzędzie gminy, wskazując organ prowadzący rejestr działalności regulowanej.
Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej, w drodze decyzji, odmawia wpisu przedsiębiorcy do rejestru:
- jeżeli wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej objętej wpisem,
- jeżeli przedsiębiorcę wykreślono z rejestru tej działalności regulowanej w wyniku wydania przez organ prowadzący rejestr decyzji o zakazie wykonywania przez przedsiębiorcę działalności objętej wpisem w okresie 3 lat poprzedzających złożenie wniosku,
- w innych przypadkach określonych w ustawie.
