Utrata stawki 0% przy WDT vs. swoboda decyzyjności Naczelnika Urzędu Skarbowego

Wewnątrzwspólnotowa Dostawa Towaru (WDT) stanowi formę eksportu na terenie Wspólnoty UE i może być do niej zastosowania stawka 0% przy spełnieniu konkretnych przesłanek. Jednakże brak spełnienia któregokolwiek z warunków, może spowodować utratę wobec podatnika możliwości zastosowania stawki 0% w odniesieniu do wszystkich dostaw wewnątrzwspólnotowych. Obecnie decyzja w tym zakresie należy do Naczelnika Urzędu Skarbowego.

Dla uznania danej transakcji za Wewnątrzwspólnotową Dostawę Towarów, konieczne jest łączne spełnienie dwóch przesłanek - wynikającej z art. 42 u.p.t.u. (należycie udokumentowany wywóz towarów z terytorium kraju) i art. 13 u.p.t.u. (zarówno dostawca, jak i nabywca są podatnikami zidentyfikowanymi dla transakcji wewnątrzwspólnotowych dla potrzeb tego podatku).

Pierwszym elementem, który musi wystąpić, aby uznać daną czynność za Wewnątrzwspólnotową Dostawę Towarów jest wywóz towaru z terytorium kraju na terytorium innego państwa członkowskiego w wyniku dokonania czynności dostawy, przy czym dostawca winien nadto ustalić, że towar ten fizycznie opuścił terytorium państwa członkowskiego dostawy. 

Drugi warunek odnosi się do stron transakcji, które winny być zidentyfikowane poprzez dokonanie rejestracji VAT UE, a tym pojęciu a priori mieści się, że powinny być zidentyfikowane w ogóle tj. co do ich tożsamości.

Warunki do zastosowania stawki 0%

Jak podkreśla się na poziomie UE, z uwagi na fakt, że transgraniczne oszustwa związane z VAT wynikają przede wszystkim ze zwolnienia z tytułu dostaw wewnątrzwspólnotowych, dostrzeżono potrzebę doprecyzowania pewnych okoliczności, w których uznaje się, że towary zostały wysłane lub przetransportowane z terytorium państwa członkowskiego do innego państwa członkowskiego.

Chodzi tutaj między o wykaz dokumentów, których posiadanie przez podatnika stanowi podstawę do skorzystania przez podatnika ze wzruszalnego domniemania, że towary będące przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy zostały wysłane lub przetransportowane z państwa członkowskiego do miejsca przeznaczenia znajdującego się poza jego terytorium, ale na terytorium Unii Europejskiej.

Wobec powyższego, przepisy obowiązujące w Polsce stanowią, że wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów podlega opodatkowaniu według stawki podatku 0%, pod warunkiem że:

1. podatnik dokonał dostawy na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych, nadany przez państwo członkowskie właściwe dla nabywcy, zawierający dwuliterowy kod stosowany dla podatku od wartości dodanej, który nabywca podał podatnikowi;

2. podatnik przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy, posiada w swojej dokumentacji dowody, że towary będące przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju;

3. podatnik składając deklarację podatkową, w której wykazuje tę dostawę towarów, jest zarejestrowany jako podatnik VAT UE.

Ponadto art. 100 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT wskazuje na obowiązek złożenia przez podatnika zbiorczej informacji (VAT-UE) o dokonanych wewnątrzwspólnotowych dostawach towarów na rzecz podatników podatku od wartości dodanej lub osób prawnych niebędących takimi podatnikami, zidentyfikowanych na potrzeby podatku od wartości dodanej, natomiast art. 100 ust. 3 pkt 1 tej ustawy określa termin złożenia tej informacji podsumowującej – do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu dokonania transakcji wewnątrzwspólnotowych.

Jak wynika z powyższych przepisów do zastosowania stawki 0%, poza obostrzeniami między innymi posiadania dowodów konieczne jest także złożenie VAT-UE do organu podatkowe, co więcej musi on zostać złożony w określonym terminie wskazanym w art. 100 ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT.

Utrata stawki 0%

Analizując powołane przepisy należy zauważyć, brak złożenia informacji podsumowującej VAT-UE, albo złożenie tej informacji z uchybieniem terminu, tj. po 25 dniu miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu WDT może spowodować odebranie podatnikowi przez organy podatkowe prawa do zastosowania stawki 0% w odniesieniu do wszystkich dostaw wewnątrzwspólnotowych ujętych w informacji VAT-UE złożonej po terminie albo wszystkich dostaw wewnątrzwspólnotowych, które miały być ujęte w informacji VAT-UE, która nie została przez podatnik złożona za określony miesiąc.

Złożenie należytych wyjaśnień do Naczelnika Urzędu Skarbowego

Możliwość złożenia należytych wyjaśnień do NUS, które mogłoby doprowadzić do poprawy sytuacji podatnika, w znaczeniu braku utraty stawki 0% przy WDT, zostało wprowadzone do regulacji prawnych w Polsce z dniem 1 lipca 2020 r. 

Ustawodawca jednak w żaden sposób nie wyjaśnił, co należy rozumieć pod pojęciem „należytego złożenia wyjaśnień”, tak aby podatnik nie mógłby narazić się na zarzut złożenia w sposób nienależyty. Jedyne wskazówki jakie, pomagają zinterpretować wolę ustawodawcy, można znaleźć w uzasadnieniu do projektu ustawy. 

„Dane zawarte w informacji podsumowującej VAT-UE dostawcy odgrywają zasadniczą rolę w walce z oszustwami podatkowymi na terenie Unii Europejskiej, gdyż dają możliwość porównania ich z danymi zadeklarowanymi przez nabywcę. Dlatego też zadeklarowanie prawidłowych danych jest szczególnie istotne. Warunek ten może być w pewnych okolicznościach uchylony, jeśli dostawca należycie wyjaśni naczelnikowi urzędu skarbowemu, w formie pisemnej, swoje uchybienie, np. w sytuacji, gdy niezłożenie informacji podsumowującej lub złożenie jej po terminie czy też podanie w niej nieprawidłowych informacji było wynikiem pomyłki, a nie przykładowo udziału w przestępstwie”.

Swoboda decyzyjności Naczelnika US

Brak konkretnych – ustawowych wytycznych dla samego Naczelnika US w zakresie uznania wyjaśnień podatnika za należyte i uprawniające do zachowania stawki 0% przy WDT, może rodzić pewne wątpliwości chociażby, co do prawidłowości rozpatrywania takich wyjaśnień i uznania ich za wiarygodne bądź nie. Bez wątpienia jednak organy podatkowe w celu kontroli realizacji obowiązku wynikającego z dodanego w art. 42 ust. 1a ustawy o VAT muszą działać w oparciu o przepisy Ordynacji podatkowej. Zatem można domniemać, że organ podatkowy uzna wyjaśniania za należyte, jeżeli uchybienia nie stanowią elementu oszustwa podatkowego i w tym zakresie organy będą działały w granicach prawa. 

Powołując się na zapisy uzasadnienia projektu ustawy nowelizując VAT, za jeden z przykładów, w którym to organy podatkowe uznałyby, że dostawca należycie uzasadnił swoje uchybienie, można wskazać sytuację w której dostawca wykazał wewnątrzwspólnotową dostawę towarów w informacji podsumowującej w błędnym okresie, czy sytuację w której dostawca przez pomyłkę podał stary numer identyfikacji podatkowej nabywcy, który uległ zmianie w wyniku - przykładowo – restrukturyzacji.

Pozostając zatem w zaufaniu do fundamentalnych zasad prawa, należałoby uznać, że organ, choć mając sporę swobodę w decyzyjności- będzie kierował się wytycznymi jakie przyświecały wprowadzeniu omawianych zmian, co da pewne poczucie bezpieczeństwa podatnikowi. Z pewnością na przestrzeni niedługiego czasu wykształci się też pewna praktyka, która ukaże dodatkowe rozwiązania i przykłady formułowania w sposób należyty wyjaśnień. 

Podstawa prawna

• Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, Dz.U.2021.685 t.j.

• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, Dz.U.2020.1325 t.j.

Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.

Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.