Zmieniający się w ogromnym tempie rynek pracy sprawia, że dziś pracownicy oczekują od pracodawcy nie tylko odpowiedniego wynagrodzenia, lecz także dodatkowych korzyści. Oferowanie kart wstępu do obiektów sportowych, ubezpieczenia na życie czy dostęp do prywatnej opieki medycznej powoli stają się już standardem. Aby przyciągnąć, a potem utrzymać dobrych pracowników, pracodawcy coraz częściej oferują imprezy, wyjazdy integracyjne lub zakładowe wycieczki. Mogą one być w całości lub w części pokryte ze środków ZFŚS lub ze środków obrotowych firmy. Czy udział pracownika w wycieczce zakładowej jest jego przychodem? Czy należy od tego zapłacić podatek dochodowy? Przeczytaj artykuł i poznaj szczegóły.
Powszechny obowiązek podatkowy a przychód pracownika ze stosunku pracy
Zgodnie z art. 9 ust. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej jako ustawa PIT) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem tych wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy PIT, takich jak między innymi:
- odszkodowania wynikające wprost z innych ustaw, np. z Kodeksu pracy – między innymi odszkodowanie za niesłuszne zwolnienie z pracy;
- odprawy pieniężne – np. z tytułu rozwiązania umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracowników;
- zapomogi z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych;
- zapomogi z innych źródeł, np. ze środków obrotowych firmy do kwoty 1000 zł rocznie;
- diety za czas podróży służbowej pracownika;
- wartość świadczeń ponoszonych przez pracodawcę z tytułu zakwaterowania – do 500 zł miesięcznie, np. za wynajem mieszkania dla pracownika.
Co jest przychodem ze stosunku pracy?
Podstawą opodatkowania osoby zatrudnionej na podstawie umowy o pracę jest jej przychód z tytułu stosunku pracy. Jak wskazuje w swoim wyroku z 24 czerwca 2009 roku Naczelny Sąd Administracyjny, II FSK 251/08: „o zakwalifikowaniu świadczenia jako przychodu ze stosunku pracy decyduje bowiem to, czy określone świadczenie może otrzymać wyłącznie pracownik, czy również inna osoba niezwiązana tego rodzaju stosunkiem prawnym. Istotne jest więc to, czy istnieje związek prawny lub faktyczny danego świadczenia z istniejącym stosunkiem pracy”.
Za przychody ze stosunku pracy uważa się zgodnie z art. 12 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, takie jak:
- wynagrodzenie zasadnicze;
- wynagrodzenie za godziny nadliczbowe;
- wszelkiego rodzaju dodatki, np. dodatek za pracę w nocy, dodatek funkcyjny;
- nagrody;
- ekwiwalent za niewykorzystany urlop;
- świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika lub w części pokrywane przez pracownika, a w części przez pracodawcę – np. wynajem mieszkania służbowego powyżej kwoty 500 zł miesięcznie należy opodatkować.
Do przychodów pracownika ze stosunku pracy zalicza się zatem zarówno otrzymane przez pracownika pieniądze, jak i świadczenia rzeczowe. Będą to też świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika w całości, jak i te, które pracodawca pokrywa jedynie w części.
Udział pracownika w wycieczce zakładowej – aspekt podatkowy
Wielu pracodawców, organizując wycieczkę zakładową dla pracowników, zastanawia się, czy w związku z wyjazdem na wycieczkę po stronie pracowników powstaje przychód i należy go opodatkować. Różne okoliczności mogą mieć bowiem rozmaity wpływ na to, czy udział pracownika w takim wyjeździe należy opodatkować, czy nie. Warto przypomnieć, że wycieczkę zakładową pracodawca może zorganizować ze środków:
- zakładowego funduszu świadczeń socjalnych – wycieczka musi mieć jednak charakter przedsięwzięcia kulturalno-sportowego, gdyż na taki cel mogą być przeznaczone środki z tego funduszu, a także musi być zachowane kryterium socjalne, gdyż to jest podstawą przyznawania środków z ZFŚS;
- ze środków obrotowych firmy – pracodawcy mają pełną dowolność w finansowaniu rodzaju imprezy, a także wysokości przyznanych środków, które przyznawane są wedle uznania pracodawcy.
Warto przy tej okazji wspomnieć, że wolne od podatku dochodowego są wszelkie świadczenia wypłacane ze środków ZFŚS do kwoty 1000 zł rocznie – do końca 2017 roku było to tylko 380 zł.
Niezależnie od tego, z jakich środków pracodawca sfinansuje wycieczkę dla pracowników, kluczową sprawą w kwestii obowiązku opodatkowania jest cel wycieczki. Jeżeli oprócz walorów krajoznawczych, kulturalnych czy sportowych celem wycieczki jest integracja zespołu pracowników, po stronie pracownika nie można wówczas mówić o powstaniu przychodu. Wcześniejsze decyzje organów podatkowych wskazywały jednak, że udział pracownika w wycieczce zakładowej stanowi jego przychód, gdyż nie ma charakteru rzeczowego i nie może korzystać ze zwolnienia podatkowego, jak chociażby bony towarowe.
Udział pracownika w wycieczce zakładowej w świetle interpretacji podatkowych Ministerstwa Finansów
Jedną z takich interpretacji, która wskazuje, że udział pracowników w wycieczce zakładowej należy opodatkować, jest pismo Izby Skarbowej w Katowicach z 5 sierpnia 2008 roku, IBPB2/415/08/hk (KAN – 4612/05/08). W analizowanym przypadku pracodawca zorganizował kilkudniową wycieczkę dla pracowników i byłych pracowników – rencistów i emerytów – z noclegiem i wyżywieniem, finansowaną z ZFŚS. Zdaniem pracodawcy nie można było podać wartości świadczenia dla pojedynczego uczestnika, gdyż wycieczka była wykupiona w biurze podróży jako całość, a posiłki zostały zamówione w formie „szwedzkiego stołu”. W ocenie pracodawcy udział pracownika w wycieczce zakładowej nie może być jego przychodem, gdyż nie można określić wartości tego świadczenia ani przypisać go poszczególnemu pracownikowi, gdyż świadczenie to nie jest adresowane do podatnika imiennie. W odpowiedzi organ podatkowy uznał takie postępowanie za niewłaściwe i wskazał, że w tym przypadku udział pracownika w wycieczce zakładowej jest przychodem i należy go opodatkować. W uzasadnieniu Izby Skarbowej czytamy:
„[…] nie można uznać, iż wartość wycieczki finansowanej przez zakład pracy z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych jest świadczeniem rzeczowym, bowiem uczestnicy wycieczki nie otrzymują świadczenia o charakterze materialnym, tj. rzeczowym. Przedmiotem świadczenia jest usługa turystyczna, a nie rzecz. Pracownicy mają prawo do skorzystania z usługi turystycznej zakupionej przez pracodawcę. Wartość takiego świadczenia stanowi jednak przychód pracownika podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych z tytułu przychodów ze stosunku pracy”.
W przywołanym przypadku nie zostało wykazane, że wycieczka posiada charakter integracyjny, a zdaniem organów podatkowych tylko takie przeznaczenie wycieczki może spowodować, że udział w niej pracownika nie będzie stanowił przychodu do opodatkowania.
W kolejnej interpretacji, z 7 czerwca 2017 roku, 0115-KDIT2-.4011.51.2017.1.IL, Dyrektor Krajowej Informacji Podatkowej uznał za prawidłowe postępowanie pracodawcy w kwestii braku opodatkowania podatkiem dochodowym pracowników biorących udział w wycieczce zakładowej dofinansowanej ze środków ZFŚS. Powołał się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2014 roku, K 7/13, który uznał, że za przychód pracownika mogą zostać uznane świadczenia, które:
- zostały spełnione za zgodą pracownika (skorzystał z nich w pełni dobrowolnie);
- zostały spełnione w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść;
- korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego wystąpienie po stronie pracownika korzyści majątkowej nie ma miejsca w sytuacji udziału w organizowanej przez pracodawcę wycieczce czy imprezie integracyjnej, gdyż po stronie pracownika nie pojawia się żadna korzyść. Ta występuje po stronie pracodawcy, gdyż zintegrowany podczas wycieczki zespół pracowników będzie lepiej i wydajniej pracował, czym przysporzy wymiernych korzyści zakładowi pracy.
Potwierdza to pismo Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 5 lipca 2019 roku, 0113-KDIPT3.4011.288.2019.1.PP, w którym czytamy, że „w przypadku zorganizowania wycieczki pracowniczej o charakterze integracyjnym dla pracowników na zasadzie powszechnej dostępności, skierowanej do wszystkich pracowników, nie można mówić o przychodzie uzyskanym z tytułu nieodpłatnego świadczenia. Nie będzie bowiem spełnione kryterium wystąpienia po stronie pracownika przysporzenia majątkowego (korzyści). Skoro wyjazd będzie miał charakter ogólnodostępny dla wszystkich pracowników, to mimo że udział w wycieczce będzie dobrowolny, po stronie pracowników nie wystąpi korzyść w postaci zaoszczędzenia wydatku. Nie sposób bowiem zakładać, że gdyby nie wyjazd organizowany i finansowany częściowo przez pracodawcę, pracownik wydałby pieniądze na uczestnictwo w takim przedsięwzięciu”.
Gdyby wycieczka nie odbywała się w celach integracyjnych, a jedynie w celach wypoczynkowych i byłaby przeznaczona nie tylko dla mającego się integrować zespołu pracowników, lecz także dla członków ich rodzin lub emerytów i rencistów, którzy nie pracują już w zakładzie pracy, zdaniem organów podatkowych można wówczas mówić o przychodzie pracownika, który należy opodatkować. Jeżeli np. wycieczka byłaby organizowana nie przez pracodawcę, ale przez związek zawodowy działający w zakładzie pracy, a pracownicy podczas wycieczki korzystaliby z urlopu wypoczynkowego, wówczas należałoby udział w wycieczce uznać za przychód pracownika. W tej sprawie została wydana interpretacja indywidualna z 26 lutego 2018 roku, 0111-KDIB2-3.4011.312.2017.2.LG, w której czytamy, że „skoro uczestnictwo pracowników i ich rodzin w wycieczce nie miało charakteru integracyjnego (nie zostało spełnione w interesie pracodawcy), uczestnicy z wycieczki skorzystali w pełni dobrowolnie i uzyskali wymierną korzyść o indywidualnym charakterze (przypisaną danemu pracownikowi), należy stwierdzić, że w sprawie zostały spełnione wszystkie trzy przesłanki do wystąpienia u pracowników przychodu z tytułu nieodpłatnych (częściowo odpłatnych) świadczeń”.
Podsumowując, aby stwierdzić, czy udział pracownika w wycieczce zakładowej stanowi jego przychód , należy ocenić, czy wyjazd ma na celu integrację zespołu pracowników i – co z tym związane – będzie w przyszłości służył interesom pracodawcy. To z jego inicjatywy taka wycieczka powinna mieć miejsce i należałoby się spodziewać, że po takim wyjeździe to pracodawca odniesie realną korzyść materialną w postaci bardziej efektywnej pracy swoich podwładnych. Jeżeli wycieczka miałaby za cel jedynie wyjazd w celach rekreacyjnych, a braliby w niej udział nie tylko pracownicy, lecz np. członkowie ich rodzin czy pracownicy, którzy odeszli na emeryturę lub rentę, trudno mówić o realnych korzyściach pracodawcy. W takim wypadku udział w wycieczce stanowi korzyść pracownika i powinno się wartość takiej wycieczki doliczyć do przychodu ze stosunku pracy i opodatkować.
