Kwestia odliczania podatku VAT z tytułu umowy leasingu samochodu osobowego z homologacją była swego czasu bardzo głośnym i burzliwym tematem podatkowym. Chociaż obecnie mamy już w tym zakresie jednolite przepisy, to jednak warto wrócić do tego zagadnienia i przypomnieć, czy umowa leasingu z homologacją stanowi podstawę do odliczenia podatku VAT.
Umowa leasingu z homologacją w poprzednim stanie prawnym
W przepisach obowiązujących przed 1 kwietnia 2014 r. duże znaczenie miała homologacja N1 w kontekście możliwości odliczenia podatku VAT. Otóż samochody ciężarowe w karoserii samochodów osobowych z homologacją N1 dawały podatnikom prawo do odliczenia 100% podatku naliczonego z tytułu umowy leasingu.
W poprzednim stanie prawnym uzyskana homologacja miała zatem kluczowe znaczenie, ponieważ samochody osobowe były traktowane jako samochody ciężarowe, co pozwalało podatnikom odliczyć pełną kwotę podatku VAT z tytułu ponoszonych wydatków.
Homologacja w aktualnym stanie prawnym
Głównym założeniem nowych zasad jest ustanowienie reguły, zgodnie z którą w przypadku wydatków związanych z pojazdami samochodowymi kwotę podatku naliczonego do odliczenia stanowi 50% kwoty podatku wynikającej z faktury otrzymanej przez podatnika. W kategorii wydatków mieszczą się nie tylko wydatki na nabycie samochodu, lecz także koszty związane z używaniem samochodów na podstawie umowy leasingu.
Zwróćmy uwagę, że nowe zasady rozliczenia dotyczą pojazdów samochodowych. Co ciekawe, w ustawie VAT odnajdziemy definicję tego pojęcia. Jak możemy przeczytać w art. 2 pkt 34: „Ilekroć w ustawie jest mowa o pojazdach samochodowych – rozumie się przez to pojazdy samochodowe w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony”.
Suma powyższych przepisów prowadzi zatem do wniosku, że 50-procentowe ograniczenie w możliwości odliczania podatku VAT nie dotyczy samochodów o masie przekraczającej 3,5 tony. Art. 86a ustawy VAT znajdzie zatem zastosowanie wyłącznie do pojazdów poniżej tej masy.
Omówienie zasad rozliczania VAT od leasingowanych samochodów osobowych
Wiemy już, że obecnie funkcjonujące ograniczenia dotyczą samochodów o dopuszczalnej masie całkowitej poniżej 3,5 tony. Potocznie mówi się, że art. 86a ustawy VAT dotyczy samochodów osobowych, choć posługując się tą definicją, trzeba pamiętać o treści cytowanego art. 2 pkt 34 ustawy VAT.
Zasada stanowiąca, że wydatki związane z samochodem osobowym dają prawo wyłącznie do 50% odliczenia, nie ma charakteru bezwzględnie obowiązującego. Są bowiem w przepisach przewidziane wyjątki obwarowane pewnymi warunkami, których spełnienie powoduje, że podatnik mimo wszystko może odliczyć 100% wydatku.
Ograniczenie w odliczaniu podatku VAT nie ma zastosowania w przypadku, gdy pojazdy samochodowe są wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika. Zgodnie z art. 86a ust. 4 ustawy VAT: „Pojazdy samochodowe są uznawane za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, jeżeli:
-
sposób wykorzystywania tych pojazdów przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach ich używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu, wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub
-
konstrukcja tych pojazdów wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne”.
Jeżeli samochód osobowy spełnia choćby jeden z powyższych warunków, to podatnik ma prawo do pełnego odliczenia podatku naliczonego. Identycznie będzie w przypadku pojazdów leasingowanych. Jeżeli sposób ich wykorzystywania lub konstrukcja wyklucza ich użycie do celów innych niż działalność gospodarcza, to cały podatek naliczony wynikający z umowy leasingu będzie podlegał odliczeniu.
Kwestia konstrukcji pojazdu w kontekście pełnego odliczenia
Okoliczność wykorzystywania pojazdu samochodowego wyłącznie do celów niezwiązanych z potrzebami prywatnymi musi być w odpowiedni sposób potwierdzona. Po pierwsze może się to odbywać poprzez prowadzenie przez podatnika odpowiedniej ewidencji przebiegu pojazdu.
Po drugie na taką kwalifikację może wpływać konstrukcja pojazdu. Jak czytamy w art. 86a ust. 9 ustawy VAT, do pojazdów samochodowych, które ze względu na konstrukcję dają prawo do pełnego odliczenia, należą przykładowo:
-
pojazdy samochodowe inne niż samochody osobowe, mające jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą:
-
pojazdy samochodowe inne niż samochody osobowe, które posiadają kabinę kierowcy z jednym rzędem siedzeń i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu;
-
pojazdy specjalne, które spełniają również warunki zawarte w odrębnych przepisach, określone dla następujących przeznaczeń (np. koparka).
Co istotne, spełnienie powyższych warunków musi zostać potwierdzone na podstawie dodatkowego badania technicznego przeprowadzonego przez okręgową stację kontroli pojazdów, potwierdzonego zaświadczeniem wydanym przez tę stację, oraz dowodu rejestracyjnego pojazdu zawierającego odpowiednią adnotację o spełnieniu tych wymagań, a w przypadku takich pojazdów jak koparka na podstawie odpowiednich dokumentów wydanych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym.
Przykład 1.
Podatnik podpisał umowę leasingu samochodu dostawczego o masie 2 ton, mającego jeden rząd siedzeń. Jeżeli podatnik posiada dodatkowe badanie techniczne pojazdu przeprowadzone przez okręgową stację kontroli pojazdów potwierdzone zaświadczeniem wydanym przez tę stację oraz posiada dowód rejestracyjny pojazdu zawierający odpowiednią adnotację w tym zakresie, to ma prawo do odliczenia 100% podatku naliczonego wynikającego z umowy leasingu.
Przechodząc do podsumowania, możemy wskazać, że obecnie obowiązujące regulacje w inny sposób kwalifikują przypadek samochodu ciężarowego w karoserii samochodu osobowego z homologacją N1. Pamiętajmy, że od 1 kwietnia 2014 r. mamy w ustawie VAT przepisy w odmienny sposób podchodzące do relacji odliczania podatku VAT od pojazdów samochodowych.
