Upadłość firmy - jak i kiedy to ogłosić?

Każda firma funkcjonująca na rynku obarczona jest ryzykiem upadłości. Okresowa niewypłacalność może przytrafić się każdemu. Może ona jednak przybrać bardzo niebezpieczną formę i wówczas przedsiębiorca powinien wiedzieć, jak postępować i kiedy ogłosić upadłość.

Jaka jest podstawa prawna ogłoszenia upadłości?

Podstawą prawną określającą zagadnienia związane m.in. z bankructwem firm jest Ustawa z dnia 28.02.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (dalej: ustawa). Przepisy wspomnianego aktu prawnego określą m.in. co stanowi podstawę upadłości, jak wygląda proces postępowania upadłościowego oraz jakie będą jego skutki.

Kto ma prawo do ogłoszenia upadłości?

Wbrew powszechnym mniemaniom upadłość ogłosić mogą zarówno duże firmy, jak i małe jednoosobowe działalności gospodarcze.

Kodeks cywilny natomiast za przedsiębiorcę uznaje osobę fizyczną, osobę prawną i jednostkę organizacyjną (art. 431 § 1 k.c.), prowadzącą we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. A zatem definicja ta obejmuje również osoby fizyczne prowadzące jednoosobowe działalności gospodarcze.

Kiedy ogłosić upadłość?

Głównym bodźcem do ogłoszenia upadłości firmy jest jej niewypłacalność. Nie zawsze jednak brak zapłaty w wymagalnym terminie będzie skutkował przesłanką do ogłoszenia upadłości. Wiele w tej kwestii zależy od charakteru prowadzonej działalności oraz od tego, z czego niewypłacalność wynika. Zdarzają się bowiem sytuacje, w których przedsiębiorcy mają do czynienia z tzw. niewypłacalnością bieżącą, która może wystąpić w przypadku opóźnienia w terminie otrzymania zapłaty nawet jednego klienta danej firmy, co powoduje brak środków na opłacenie zobowiązań tej firmy wobec jej dostawców.

Istotne jest zatem uchwycenie momentu, w którym niewypłacalność przybiera już charakter niewypłacalności długoterminowej, trwałej, która może mieć już dużo większe negatywne skutki dla firmy.

Upadłość likwidacyjna czy układ naprawczy?

Podczas ogłoszenia upadłości można zaproponować rozwiązanie postępowania w drodze układu. Przesłanką do zaakceptowania układu naprawczego przez sąd będzie przede wszystkim wykazanie prawdopodobieństwa, że kontynuacja działania przedsiębiorstwa pozwoli na zaspokojenie wierzycieli w wyższym wymiarze niż jego likwidacja. Układ może zostać zaproponowany zarówno przez dłużnika, jak i przez wierzyciela w zależności od tego, który z nich występuje do sądu z wnioskiem o ogłoszenie upadłości.

W przypadku zgody na układ naprawczy zarządzanie majątkiem pozostaje w rękach dłużnika, którego jednak poczynania kontrolowane są przez nadzorcę sądowego. Jeżeli natomiast dochodzi do upadłości likwidacyjnej dłużnik traci prawo do gospodarowania swoim majątkiem na rzecz syndyka.

Jak i gdzie złożyć wniosek o upadłość?

Ogłoszenie upadłości zgłasza się składając wniosek w wydziale gospodarczym sądu rejonowego właściwego dla miejsca prowadzenia działalności. Formularz może złożyć zarówno sam dłużnik, jak i każdy z jego wierzycieli, o czym stanowi ustawa. Ze złożeniem wniosku o upadłość nie należy zbyt długo zwlekać, bowiem jak mówi ustawa:

Przepisy regulują również, jakie informacje obligatoryjnie powinny znaleźć się we wniosku o ogłoszenie upadłości. Tak też zgłoszenie powinno zawierać:

• podstawowe informacje o dłużniku: imię i nazwisko, jego nazwę albo firmę, miejsce zamieszkania albo siedzibę, a gdy dłużnikiem jest spółka osobowa lub osoba prawna - reprezentantów spółki lub osoby prawnej i likwidatorów, jeżeli są ustanowieni, a ponadto w przypadku spółki imiona i nazwiska oraz miejsce zamieszkania wspólników odpowiadających za zobowiązania spółki bez ograniczenia;

• oznaczenie miejsca, w którym znajduje się przedsiębiorstwo lub inny majątek dłużnika;

• wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie;

• informację, czy dłużnik jest uczestnikiem podlegającego prawu polskiemu lub prawu innego państwa członkowskiego systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych w rozumieniu ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami (Dz. U. z 2010 r. nr 112, poz. 743, z późn. zm.) lub niebędącym uczestnikiem podmiotem prowadzącym system interoperacyjny w rozumieniu tej ustawy;

• informację, czy dłużnik jest spółką publiczną w rozumieniu przepisów Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2009 r. nr 185, poz. 1439, z 2010 r. nr 167, poz. 1129 oraz z 2012 r. poz. 836).

Dodatkowe zalecenia, o których mówi ustawa stanowią, iż jeżeli wniosek o upadłość składa dłużnik, powinien on dodatkowo określić czy wnosi o upadłość z możliwością zawarcia układu naprawczego, czy też o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację jego majątku. Ponadto do wniosku powinien załączyć:

Polecamy

Zadowoleni klienci to sukces firmy - sprawdź, jak ich zdobyć i zatrzymać

• aktualny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników;

• bilans sporządzony dla celów tego postępowania, na dzień nie późniejszy niż trzydzieści dni przed dniem złożenia wniosku;

• spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty, a także listę zabezpieczeń dokonanych przez wierzycieli na jego majątku wraz z datami ich ustanowienia;

• oświadczenie o spłatach wierzytelności lub innych długów dokonanych w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku;

• spis podmiotów zobowiązanych majątkowo wobec dłużnika wraz z adresami, z określeniem wierzytelności, daty ich powstania i terminów zapłaty;

• wykaz tytułów egzekucyjnych oraz tytułów wykonawczych przeciwko dłużnikowi;

  Porady online

  Prowadzisz firmę i masz pytania?

  Skorzystaj z porad ekspertów Poradnika Przedsiębiorcy

  Porady online dla firm

• informację o postępowaniach dotyczących ustanowienia na majątku dłużnika hipotek, zastawów, zastawów rejestrowych i zastawów skarbowych oraz innych obciążeń podlegających wpisowi w księdze wieczystej lub w rejestrach, jak również o prowadzonych innych postępowaniach sądowych lub administracyjnych dotyczących majątku dłużnika;

• informację o miejscu zamieszkania reprezentantów spółki lub osoby prawnej i likwidatorów, jeżeli są ustanowieni;

• propozycje układowe wraz z propozycjami finansowania wykonania układu (jeżeli dłużnik przewiduje możliwość zawarcia układu);

• rachunek przepływów pieniężnych za ostatnie dwanaście miesięcy, jeżeli obowiązany był do prowadzenia dokumentacji umożliwiającej sporządzenie takiego rachunku (jeżeli dłużnik przewiduje możliwość zawarcia układu).

Jeżeli natomiast wniosek o ogłoszenie upadłości zgłasza wierzyciel, powinien on uprawdopodobnić swoją wierzytelność, a dodatkowo, jeżeli wnosi o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu, powinien dołączyć wstępne propozycje układowe.

Jakie są konsekwencje ogłoszenia upadłości?

Samo złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości jest początkiem zwykle długiej drogi opartej głównie na wszczętym wobec dłużnika postępowaniu sądowym. Podczas trwania postępowania co do zasady dłużnik ma prawo kontynuowania prowadzenia działalności, jak i powinien wywiązywać się z obowiązków mających charakter publicznoprawny, czyli w szczególności związanych z odprowadzaniem podatków oraz składek ZUS. Należy jednak zauważyć, że prawo do kontynuowania działalności może zostać dłużnikowi mocno ograniczone za sprawą zabezpieczenia jego majątku. Ma to oczywiście na celu ochronę możliwości spłaty ewentualnych należności wobec wierzycieli.  

Na koniec należy wspomnieć, iż w praktyce nie każdy przedsiębiorca może ogłosić upadłość. O tym bowiem decyduje sąd, a ten odrzuci wniosek, jeżeli majątek dłużnika jest zbyt mały, by mógł zaspokoić koszty postępowania sądowego. Celem ogłoszenia upadłości jest bowiem przede wszystkim zaspokojenie wierzycieli, a fakt posiadania nikłego majątku z góry przesądza o braku takiej możliwości.