Polskie prawo pracy w sposób szczególny chroni kobietę w ciąży. Część uprawnień kobieta nabywa, będąc już w ciąży, inne przysługują jej dopiero po urodzeniu dziecka. Zawsze jednak mają one charakter bezwzględnie obowiązujący, a to znaczy, że naruszenie ich przez pracodawcę jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika i zagrożone karą grzywny. Aby korzystać z pełni praw przysługujących kobiecie, ciąża powinna zostać potwierdzona zaświadczeniem lekarskim. Sprawdź, jakie są uprawnienia kobiet w ciąży!
Ochrona zatrudnienia a uprawnienia kobiet w ciąży
Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy. Tą ochroną nie są objęte pracownice w okresie próbnym nieprzekraczającym jednego miesiąca. W przypadku gdy pracownica zatrudniona jest na podstawie umowy o pracę na czas określony lub na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, umowa taka ulega przedłużeniu do dnia porodu. Zasady nie stosuje się do umowy o pracę na czas określony zawartej w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Umowa taka rozwiąże się wraz z upływem terminu, na jaki została zawarta, nawet wówczas, gdy w trakcie jej trwania pracownica zatrudniona na zastępstwo zajdzie w ciążę.
Wyjątkowa sytuacja ma miejsce jedynie, gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownicy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę. Również rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego może nastąpić jedynie w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.
Również jeżeli pracownica złoży wypowiedzenie umowy o pracę, a następnie okaże się że jest w ciąży i zwróci się do swojego pracodawcy z wnioskiem o wycofanie złożonego wypowiedzenia, ten nie musi się przychylić do jej prośby.
Nie ma przeszkód, aby rozwiązać umowę o pracę w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego w wyniku wypowiedzenia dokonanego przez pracownicę lub w drodze porozumienia stron.
Uprawnienia kobiet w ciąży a praca ponadwymiarowa
Pracownicy w ciąży nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Uprawnienia kobiet w ciąży obejmują kwestie również związane z zakazem delegacji takiej osoby poza stałe miejsce pracy bez jej zgody. Pracodawca nie ma prawa, bez zgody ciężarnej, zatrudniać ją w przerywanym systemie czasu pracy. Pracodawca zatrudniający pracownicę w porze nocnej jest obowiązany na okres jej ciąży zmienić rozkład czasu pracy w sposób umożliwiający wykonywanie pracy poza porą nocną, a jeżeli jest to niemożliwe, przenieść pracownicę do innej pracy, której wykonywanie nie wymaga pracy w takich godzinach. W razie braku takich możliwości, pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownicę z obowiązku świadczenia pracy na czas niezbędny.
Obowiązkiem pracodawcy w stosunku do ciężarnej pracownicy jest także udzielenie jej zwolnienia od pracy na zlecone przez lekarza badania przeprowadzane w związku z ciążą, jeżeli badania te nie mogą być przeprowadzone poza godzinami pracy. Za czas nieobecności w pracy z powodu konieczności przeprowadzenia takich badań pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia. Powoduje to, że pracownica w ciąży ma prawo do dodatkowych badań lekarskich wykonywanych w płatnym czasie pracy. O rodzaju i częstotliwości badań decyduje lekarz, a pracodawca ma obowiązek dostosować się do jego zaleceń.
Przepisy Kodeksu pracy odnoszą się do ochrony kobiet zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Z omawianej ochrony nie mogą skorzystać kobiety świadczące pracę na podstawie innego tytułu prawnego, jak np.: umowy zlecenia, umowy o dzieło czy innej umowy cywilnoprawnej. W tym wypadku uprawnienia kobiet w ciąży nie mają zastosowania. Obowiązkiem pracodawcy jest przestrzeganie powyższych warunków, a jeśli nie jest w stanie ich spełnić, wówczas musi zmienić godziny pracy kobiety w ciąży lub przenieść ją na inne stanowisko pracy spełniające wymagania prawne przysługujące ciężarnym pracownicom.
