0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Wynajem współwłasności po śmierci małżonka a podatki

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

W przypadku najmu prywatnego nieruchomości objętej wspólnością małżeńską możliwe jest przyjęcie rozwiązania, zgodnie z którym całość przychodu z tego tytułu rozlicza wyłącznie jeden z małżonków. Pojawia się pytanie, czy takie zasady mogą zostać utrzymane po śmierci współmałżonka. Jak dokładnie, od strony podatkowej wygląda wynajem współwłasności po śmierci małżonka? Omawiamy!

Najem prywatny wspólnej nieruchomości

Zgodnie z art. 9a ust. 6 ustawy PIT przychody z tytułu tzw. najmu prywatnego są obligatoryjnie opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Jeżeli przedmiot najmu stanowi współwłasność małżeńską, to małżonkowie mogą złożyć na piśmie oświadczenie o opodatkowaniu całości przychodu przez jednego z nich.

Oświadczenie składa się właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymany został pierwszy przychód z tego tytułu w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód osiągnięty został w grudniu roku podatkowego.

Wybór zasady opodatkowania całości przychodu przez jednego z małżonków obowiązuje przy dokonywaniu wpłat na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych za cały dany rok podatkowy, chyba że w wyniku rozwodu albo orzeczenia przez sąd separacji nastąpił podział majątku wspólnego małżonków i przedmiot umowy przypadł temu z małżonków, na którym nie ciążył obowiązek dokonywania wpłat na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

Złożone oświadczenie dotyczy również lat następnych, chyba że oświadczenie zostanie odwołane.

W przypadku przychodów z wynajmu nieruchomości stanowiącej składnik majątku wspólnego małżonków możliwe jest rozwiązanie, w którym podatek od przychodu ewidencjonowanego jest rozliczany wyłącznie przez jednego z małżonków.

Wynajem współwłasności po śmierci małżonka a podatki

W związku z tak ukształtowanymi przepisami pojawia się pytanie, co w przypadku śmierci jednego z małżonków. Czy drugi z nich może nadal samodzielnie rozliczać przychody z najmu nieruchomości?

W tym zakresie w pierwszej kolejności trzeba sięgnąć do regulacji Kodeksu cywilnego (kc). Otóż w myśl art. 924 ww. ustawy spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast stosownie do przepisu art. 925 spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku. Sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę (art. 1025 § 1 kc). Zatem spadkobierca nabywa spadek z chwilą śmierci spadkodawcy. 

Podkreślenia przy tym wymaga, że stwierdzenie nabycia spadku przez sąd bądź notariusza ma charakter jedynie potwierdzający dziedziczenie, a nie je konstytuujący. Jak bowiem wskazaliśmy, do nabycia prawa własności masy spadkowej dochodzi w dniu otwarcia spadku.

Podkreślić należy, że prawa i obowiązki wynikające z przepisów prawa podatkowego nie należą do spadku. Ich sukcesja jest możliwa jedynie na podstawie i w granicach przepisów Ordynacji podatkowej.

Kwestię sukcesji podatkowej reguluje przede wszystkim art. 97 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa, zgodnie z którym spadkobiercy podatnika, z zastrzeżeniem § 2, przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. 

W myśl art. 97 § 2 ww. ustawy, jeżeli na podstawie przepisów prawa podatkowego spadkodawcy przysługiwały prawa o charakterze niemajątkowym związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, uprawnienia te przechodzą na spadkobierców pod warunkiem dalszego prowadzenia tej działalności na ich rachunek. 

Z powyższego wynika zatem, że:

  • wszelkie zarówno prawa, jak i obowiązki majątkowe spadkodawcy spadkobiercy podatnika przejmują zawsze i bezwarunkowo;
  • prawa o charakterze niemajątkowym przechodzą na spadkobierców pod warunkiem dalszego prowadzenia tej działalności na ich rachunek (przy czym dotyczy to tylko uprawnień związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą).

Typowym przypadkiem jest sytuacja, w której spadkobiercą jest nie tylko małżonek, lecz także zstępni, np. dzieci spadkodawcy.

W związku z tym wskażmy, że jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, zastosowanie mają postanowienia art. 8 ust. 1 ustawy PIT. W myśl tego przepisu przychody ze wspólnej własności u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku (udziału).

Na powyższą problematykę zwrócił uwagę Dyrektor IS w Poznaniu w interpretacji z 5 listopada 2013 roku (nr ILPB1/415-937/13-2/AG), wskazując, że przychody z najmu po śmierci spadkodawcy każdy ze spadkobierców rozlicza proporcjonalnie do prawa udziału w spadku zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy PIT. To oznacza zatem, że każdy ze spadkobierców powinien rozliczać kwoty przychodów z najmu proporcjonalnie do przysługującego udziału spadkowego.

Przykład 1.

Małżonkowie wynajmowali nieruchomość objętą wspólnością małżeńską. Złożyli oświadczenie o opodatkowaniu przychodów z najmu wyłącznie przez żonę. 1 lipca żona zmarła, a jako spadkobiercy zostali powołani córka oraz mąż.

W jaki sposób powinni oni rozliczyć najem po śmierci jednego z małżonków?

W tym przypadku od dnia śmierci przychody z najmu powinny być rozliczane proporcjonalnie do nabytego udziału w spadku, czyli mąż powinien rozliczać 75% przychodu, natomiast córka – 25%.

W powyższym przykładzie nie jest zatem możliwe, aby mąż złożył po śmierci żony oświadczenie o opodatkowaniu przychodu z najmu wyłącznie przez niego. Po śmierci ustaje wspólność małżeńska, zatem nie jest możliwe złożenie takiego oświadczenia.

Po śmierci małżonka mamy do czynienia ze współwłasnością ułamkową.

Przychody z wynajmu współwłasności po śmierci małżonka powinny być rozliczane przez spadkobierców proporcjonalnie do udziału w nieruchomości nabytego w spadku zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy PIT.

Możliwość pobierania pożytków wyłącznie przez jednego współwłaściciela

Trzeba również wskazać, że warunkiem powstania obowiązku podatkowego w przypadku każdego współwłaściciela nie jest posiadanie udziału we własności lokalu, lecz prawo do pobierania pożytków z udziału w nieruchomości. Na skutek opisanego powyżej ukształtowania stosunków między współwłaścicielami lokalu mieszkalnego obowiązek podatkowy powstanie wyłącznie u wnioskodawcy jako u współwłaściciela uprawnionego do pobierania pożytków z jego wynajmu. 

Umowa zawarta przez współwłaścicieli nie znosi współwłasności, powoduje jednak, że wnioskodawca ma pełny udział w przychodach, jakie rzecz przynosi, oraz w pełnym stopniu obciążają go koszty związane z jej utrzymaniem. 

W konsekwencji możliwe i prawnie dopuszczalne jest, aby spadkobiercy zawarli wewnętrzną umowę organizacyjną, na mocy której pożytki będzie pobierał wyłącznie jeden ze współwłaścicieli ułamkowych. W takim wypadku tylko on będzie zobligowany do rozliczenia podatku, ponieważ będzie wyłącznym beneficjentem uzyskanego przychodu.

Zasadą jest zatem, że przychód podatnika będącego współwłaścicielem rzeczy określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku. Jeżeli jednak współwłaściciele zawarli umowę o pobieranie pożytków, to tylko ten współwłaściciel, który na mocy takiej umowy uprawniony jest do korzystania z rzeczy wspólnej, uzyskuje przychód z wynajęcia tego lokalu. Pozostali współwłaściciele niebędący stroną stosunku najmu nie uzyskują z tego tytułu żadnego przychodu.

W konsekwencji po śmierci małżonka spadkobiercy mogą zdecydować, że przychód z najmu będzie pobierać wyłącznie małżonek zmarłego. W takim przypadku małżonek ten będzie rozliczał całość uzyskanego przychodu, przy czym podkreślmy, że w tym zakresie nie jest składane żadne oświadczenie do US o zawarciu takiej wewnętrznej umowy pomiędzy spadkobiercami.

Tylko ten współwłaściciel (spadkobierca), który uzyskuje przychód z wynajmowanej nieruchomości, obowiązany jest do uiszczenia ryczałtu od przychodu ewidencjonowanego.

W przypadku kontynuowania wynajmu po śmierci współmałżonka należy mieć na uwadze, że współwłasność łączna małżonków ustaje i przekształca się we współwłasność ułamkową spadkobierców. To z kolei determinuje konieczność rozliczenia przychodu z wynajmu proporcjonalnie do udziału w nieruchomości wspólnej.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów