W naszym kraju powstaje coraz więcej spółek. W większości są to spółki z o.o., rzadziej akcyjne. Osoby zawiązujące spółki i inwestujące w nie liczą na to, że uzyskają z tego tytułu wymierne korzyści finansowe. Najczęściej zyskiem w takim przypadku jest wypłata dywidend. W tym artykule skupiamy się na temacie jakim jest sprzedaż rzeczy nabytej w ramach dywidendy rzeczowej i koszt z tego tytułu.
Prawo do dywidendy
W naszym artykule opiszemy prawo do dywidendy w spółce z o.o. Przypomnijmy, że wypłata dywidendy przez taką spółkę uregulowana została w art. 191–198 ustawy Kodeks spółek handlowych (ksh).
Dywidenda jest formą partycypowania przez wspólnika w zysku netto spółki, czyli w zysku po opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
Wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą Zgromadzenia Wspólników (patrz art. 191 ksh).
Prawo do wypłaty dywidendy stanowi więc jedno z podstawowych praw majątkowych wspólnika w spółce z o.o., które konkretyzuje się wraz z uchwałą o wypłacie dywidendy. Spółka natomiast, z tytułu wypłaty dywidendy, nie ma względem wspólnika żadnych roszczeń. Wypłata dywidendy stanowi zatem jednostronne świadczenie spółki na rzecz wspólnika.
Kodeks spółek handlowych dopuszcza wypłatę dywidendy w formie niepieniężnej, np. w formie dywidendy rzeczowej lub dywidendy w naturze. Co istotne, wypłata dywidendy w formie rzeczowej, choć nie zostało to wyrażone wprost żadnymi przepisami wspomnianego kodeksu, reguluje ogólnie zasady wypłaty udziału w zysku spółki, nie wyróżniając przy tym jej form.
Jednak Kodeks spółek handlowych nie preferuje żadnej z form wypłaty dywidendy, w szczególności nie ustanawia pierwszeństwa formy pieniężnej nad niepieniężną, ani nie wprowadza zakazu dywidendy niepieniężnej. Zarówno więc dywidendy w pieniądzu, jak i niepieniężnych są równe.
Podsumowując, forma wypłaty dywidendy uzależniona jest od treści uchwały postanawiającej o jej wypłacie. W przypadku podjęcia uchwały o wypłacie dywidendy w gotówce, zobowiązanie spółki ma od początku charakter pieniężny, natomiast jeżeli podjęta jest uchwała o wypłacie w postaci niepieniężnej, zobowiązanie ma od początku charakter niepieniężny.
Dywidenda jest więc formą partycypowania przez udziałowca w zysku rocznym spółki. Uprawnionymi do dywidendy za dany rok obrotowy są udziałowcy, którym przysługiwały udziały w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku.
Moment powstania obowiązku podatkowego w przypadku dywidendy
Przychodem z udziału w zyskach osób prawnych są kwoty faktycznie otrzymane. Tym samym obowiązek podatkowy powstaje dopiero w momencie otrzymania dywidendy. Jeżeli więc ta przypadająca za dany rok podatkowy nie została udziałowcom wypłacona, nie powstanie obowiązek podatkowy. W przypadku także, gdy zysk wypracowany za dany rok podatkowy zatrzymano w spółce, przeznaczając go na kapitał rezerwowy, również nie nastąpi opodatkowanie.
Opodatkowanie dywidendy
Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT dywidenda otrzymana przez wspólnika będącego osobą fizyczną stanowi przychód z kapitałów pieniężnych.
W przypadku dywidendy przychód ten powstaje w dacie jej otrzymania przez wspólnika lub postawienia do jego dyspozycji.
Przykład 1.
Spółka z o.o. mająca dwóch wspólników (osoby fizyczne) w 2019 roku osiągnęła 1 000 000 zł zysku. Postawiono, że wypłaci udziałowcom dywidendę w wysokości 200 000 zł. Jak ją opodatkować?
W tym przypadku spółka wypłacająca dywidendę jako płatnik pobiera od tego przychodu zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 19% bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania (patrz art. 30a ust. 1 pkt 4 i ust. 6 ustawy o PIT).
Spółka pobiera więc zryczałtowany podatek. Ma obowiązek wpłacić go do organu podatkowego do 20. dnia miesiąca następującego po dniu wypłaty dywidendy. Wspólnicy otrzymają więc dywidendę netto (czyli po potrąceniu podatku).
Spółka wypłacająca dywidendę jest także zobowiązana do przesłania do właściwego urzędu skarbowego deklaracji rocznej o zryczałtowanym podatku dochodowym PIT-8AR w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym wypłaty dywidendy.
Sprzedaż rzeczy nabytej w ramach dywidendy rzeczowej – koszty
Przypomnijmy, że zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o PIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w 23 ustawy o PIT.
Ustawa o PIT nie zawiera więc zamkniętego katalogu czy też listy wydatków stanowiących koszty uzyskania przychodów. Zamiast tego ustawodawca położył nacisk na cel ponoszonych wydatków oraz ich związek i wpływ na generowanie w ramach działalności gospodarczej przychodów. W konsekwencji zgodnie z brzmieniem cytowanego wyżej przepisu za koszty uzyskania przychodów uznaje się wszelkie racjonalnie uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, jeżeli celem ich poniesienia jest osiągnięcie, zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów w taki sposób, aby to źródło przynosiło przychody także w przyszłych okresach.
Przykład 2.
Podatnik w 2021 roku otrzymał dywidendę w formie rzeczowej. Spółka przekazała mu (udziałowcowi) samochód osobowy marki BMW. Wartość dywidendy wynosiła 200 000 zł. Podatnik postanowił nie zatrzymywać otrzymanego samochodu i sprzedał go za kwotę 210 000 zł. Jak powinien rozliczyć taką sprzedaż?
W tym przypadku kosztem nabycia pojazdu będzie wartość dywidendy. Tym samym podatnik uzyska dochód ze sprzedaży samochodu w wysokości 10 000 zł.
Podatnik winien powyższą sprzedaż oczywiście opodatkować jako dochód ze sprzedaży rzeczy.
Tym samym w przypadku otrzymania dywidendy w postaci niepieniężnej, np. ruchomości czy nieruchomości, można ją sprzedać. Jest to oczywiście opodatkowane, jednak podatnik może rozpoznać koszty uzyskania przychodów.
