Zwolnienie z pracy może nastąpić z bardzo wielu powodów - najczęściej dotyczą one aspektów związanych z efektywnością (a raczej jej brakiem), kwestiami kadrowymi (np. redukcja etatów) oraz bardziej psychologiczno-społecznych, jak komunikacja, dopasowanie do kultury organizacyjnej etc. Zdarza się również że zwolnienie z pracy wynika z dużo bardziej absurdalnych przyczyn, jak np. zamieszczenie przez pracownika na portalu społecznościowym zdjęcia z dobrze zakrapianej imprezy. Bez względu na powód zwolnienia, pracodawca powinien zawsze mieć na względzie przepisy Kodeksu pracy oraz zasady biurowego savoir vivre.
Zwolnienie z pracy wynikające z Kodeksu pracy
Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy (dalej: k.p.) rozwiązanie stosunku pracy może nastąpić na kilka sposobów:
- po upływie okresu, na jaki została zawarta umowa,
- po wykonaniu pracy, na czas wykonywania, której została zawarta umowa,
- za porozumieniem stron,
- przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia,
- przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia.
Przyczynami rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia zgodnie z art. 52 k.p. mogą być:
- ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych (jak np. stawianie się do pracy pod wpływem alkoholu, spożywanie alkoholu w miejscu pracy, wykonywanie bez zgody innych czynności przeznaczonych na pracę),
- popełnienie przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo to jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem (np. kradzież lub przywłaszczenie mienia pracodawcy),
- zawiniona przez pracownika utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku (np. kiedy zawodowy kierowca traci prawo jazdy przez prowadzenie samochodu w stanie nietrzeźwym),
- bardzo długa niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby (tj. trwająca dłużej niż 3 miesiące, gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy lub trwająca dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące; gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową - art. 53 § 1 k.p.).
Co więcej, wypowiedzenie umowy o pracę może być zasadne również w innych wypadkach, jak np.:
- uchybienia pracownika w pracy wynikające z jego niedbalstwa,
- podejmowanie przez pracownika szkodliwych dla pracodawcy działań,
- likwidacja stanowiska pracy i brak możliwości zatrudnienia pracownika,
- brak dyspozycyjności pracownika związana z jego licznymi nieobecnościami w pracy.
Należy przy tym pamiętać, iż wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony oraz rozwiązanie umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia każdorazowo wymagają podania przez pracodawcę przyczyny zwolnienia.
Najczęstsze przyczyny utraty pracy
Jak zostało już wspomniane wcześniej, zwolnienie z pracy może być spowodowane różnymi rzeczami. Nikogo nie powinno dziwić zwolnienie pracownika, który naruszył podstawowe obowiązki pracownicze bądź nie przestrzega przepisów Kodeksu pracy. Do najczęstszych przyczyn utraty stanowiska należą:
- Słabe wyniki w pracy - to jeden z najczęstszych powodów przez który następuje zwolnienie z pracy. Każdy pracownik to inwestycja, która docelowo ma się zwrócić. Dlatego wymaga się od niego osiągania określonych celów, z których jest rozliczany i na podstawie których oceniana jest jego praca. Jeżeli wyniki są niezadowalające, pracodawca może podziękować za współpracę i poszukać kogoś bardziej efektywnego.
- Brak komunikacji z przełożonym - na różnych stanowiskach wymagane są oczywiście różne kompetencje. Tam, gdzie ważny jest kontakt ze współpracownikami oraz przełożonymi, wysoko rozwinięte umiejętności interpersonalne są niezwykle ważne. Pracodawcy często mówią, że do danej osoby “nie dało się dotrzeć”. Nie pomagały prośby ani wskazówki. W sytuacji, gdy przełożony nie wie, co się dzieje - jakie są efekty, czy problemy w realizacji danego projektu - nie jest w stanie na bieżąco reagować. To z kolei może doprowadzić do niepowodzenia danego przedsięwzięcia.
- Brak współpracy z zespołem - komunikacja jest ważna również na linii pracownik-pracownik. Nawet w k.p. znajduje się zapis, iż osoba, która nie współpracuje z kolegami z pracy, może zostać z niej zwolniona (art. 100 par. 2 pkt 6). Co więcej, naruszenie zasad współżycia społecznego także może być powodem rozwiązania umowy o pracę bez okresu wypowiedzenia. Tym bardziej, gdy zachowanie danej osoby wpływa negatywnie na innych pracowników.
- Bierna postawa - takie nastawienie zdecydowanie nie jest pożądane przez pracodawcę i w konsekwencji może spowodować zwolnienie z pracy. Pracownik, który nie uczy się i nie robi postępów, może zostać zwolniony z pracy. Cechą mile widzianą u wszystkich kandydatów na większość stanowisk jest umiejętność szybkiego przyswajania wiedzy - każdy pracodawca liczy na to, że nowy pracownik bez problemu wdroży się w swoje obowiązki. Jeżeli trwa to za długo i nie widać żadnych postępów, pojawia się podejrzenie, że osoba ta nie pasuje do firmy, czy na dane stanowisko.
- Notoryczne spóźnienia i nieprzychodzenie do pracy - takie niespodziewane zmiany w organizacji obowiązków uniemożliwiają przełożonym efektywne planowanie i koordynowanie prac. To może z kolei prowadzić do częstych błędów czy spóźnień w wykonywaniu projektów, a to - jak powszechnie wiadomo - nie jest mile widziane w żadnej firmie.
- Korzystanie z zasobów firmy do własnego użytku - używanie różnego rodzaju sprzętu, materiałów niezgodnie z ich przeznaczeniem jest kradzieżą. Zasada ta dotyczy również zajmowania się prywatnymi sprawami w czasie pracy, za który pracownik jest wynagradzany. Wszelkie niezwiązane z obowiązkami służbowymi kwestie powinny być załatwiane bez angażowania zasobów pracodawcy.
- Niewywiązywanie się z obowiązków - jeżeli pracownik nie wywiązuje się z obowiązków pracowniczych bądź nie przykłada się należycie do ich wykonania trudno oczekiwać, że pracodawca będzie zadowolony. Może to dotyczyć rozmaitych sytuacji, np. niewykonywanie poleceń pracodawcy, niedotrzymywanie terminów czy uchybianie się od wykonywania pracy.
Aby pracodawca był zadowolony, nie wystarczy przychodzić do pracy i przesiedzieć w niej osiem godzin. Należy wykazać się zaangażowaniem i z entuzjazmem podchodzić do swoich zadań. Taka postawa z pewnością zostanie zauważona i doceniona. Jeżeli natomiast zadania, które są nam przydzielone, nie sprawiają nam satysfakcji i z trudnością przychodzi nam znalezienie motywacji do ich wykonania, może należy się zastanowić, czy aby na pewno ta praca jest dla nas. Należy również pamiętać, że zwolnienie z pracy to nie koniec świata, a może być dobrą lekcją na przyszłość, jakich błędów należy unikać.
