Podatnicy osiągający najniższe dochody, nieprzekraczające 30 000 zł w roku podatkowym, nie mają obowiązku zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych. Przepisy pozwalają też na niepobieranie od takich osób zaliczek tego podatku w ciągu roku. Jak złożyć wniosek o niepobieranie zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych? Wyjaśniamy w artykule.
Zaliczki na podatek dochodowy
Zakłady pracy będące osobami fizycznymi, osobami prawnymi oraz jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej są obowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, z pracy nakładczej lub ze spółdzielczego stosunku pracy, z zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłacanych przez zakłady pracy lub z tytułu udziału w nadwyżce bilansowej wypłacanej w spółdzielniach pracy.
Zaliczki za miesiące od stycznia do grudnia wynoszą:
za miesiące, w których dochód podatnika uzyskany od początku roku od danego płatnika nie przekroczył kwoty 120 000 zł – 12% dochodu uzyskanego w danym miesiącu;
za miesiąc, w którym dochód podatnika uzyskany od początku roku od danego płatnika przekroczył kwotę 120 000 zł – 12% od tej części dochodu uzyskanego w tym miesiącu, która nie przekroczyła tej kwoty, i 32% od nadwyżki ponad kwotę 120 000 zł;
za miesiące następujące po miesiącu, o którym mowa w pkt 2 – 32% dochodu uzyskanego w danym miesiącu od danego płatnika.
Za dochód uważa się uzyskane w ciągu miesiąca przychody po odliczeniu:
kosztów ich uzyskania, które w przypadku stosunku służbowego, stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy oraz pracy nakładczej wynoszą 250 zł miesięcznie, a za rok podatkowy łącznie nie więcej niż 3000 zł, albo 300 zł miesięcznie, a za rok podatkowy łącznie nie więcej niż 3600 zł – w przypadku, gdy miejsce stałego lub czasowego zamieszkania podatnika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, i podatnik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę;
potrąconych przez płatnika w danym miesiącu składek na ubezpieczenie społeczne.
Zaliczki na podatek dochodowy pobierają również m.in. rolnicze spółdzielnie produkcyjne oraz inne spółdzielnie zajmujące się produkcją rolną, a także niektóre podmioty dokonujące świadczeń z tytułu działalności wykonywanej osobiście (art. 32, art. 33 ust. 1, art. 41 ust. 1 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Niepobieranie zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych
Zgodnie z art. 31c ust. 1 i 2 ustawy o PIT płatnik nie pobiera zaliczek podatku, jeżeli podatnik złoży temu płatnikowi wniosek o niepobieranie zaliczek w danym roku podatkowym; wniosek taki może zostać złożony, jeżeli podatnik przewiduje, że uzyskane przez niego dochody w danym roku podatkowym, podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 ustawy o PIT, czyli według skali podatkowej, nie przekroczą w roku podatkowym kwoty 30 000 zł, czyli kwoty wolnej od podatku.
Wniosek o niepobieranie zaliczek płatnik uwzględnia najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym go otrzymał.
Sposób złożenia wniosku
Wniosek można złożyć na formularzu PIT-2 (9), wypełniając jego część J (Wniosek podatnika składany płatnikowi w sprawie niepobierania zaliczek w roku podatkowym), zawierającą formułę: Niniejszym wnioskuję o niepobieranie zaliczek w roku ..........., gdyż przewiduję, że uzyskane przeze mnie dochody podlegające opodatkowaniu według skali podatkowej nie przekroczą w tym roku kwoty 30 000 zł.
Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów, skorzystanie z formularza PIT-2(9) nie jest obligatoryjne. Wniosek można złożyć:
na piśmie albo
w inny sposób przyjęty u danego płatnika.
Zasady składania wniosku może określić płatnik, zarówno wskazując wyżej wspomniany formularz, jak i np. system kadrowo-płacowy funkcjonujący u płatnika, umożliwiający elektroniczne wygenerowanie wniosku.
Jeżeli podatnik jest w tej samej firmie zatrudniony na podstawie umowy o pracę oraz umowy zlecenia, wniosek w sprawie niepobierania zaliczek należy złożyć odrębnie każdemu płatnikowi, czyli odrębnie zakładowi pracy oraz odrębnie zleceniodawcy. Jednocześnie należy pamiętać, że złożenie wniosku (wniosków) jest możliwe, jeśli przewidywane roczne dochody podatnika, czyli uzyskane zarówno od pracodawcy, jak i zleceniodawcy, nie przekroczą 30 000 zł.
Powrót do pobierania zaliczek
W przypadku uzyskania przez podatnika, który złożył wniosek o niepobieranie zaliczek, dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 ustawy o PIT (według skali podatkowej) przekraczających u tego płatnika w roku podatkowym kwotę 30 000 zł, płatnik oblicza zaliczki bez pomniejszania, o którym mowa w art. 31b ustawy o PIT (art. 31c ust. 3 ustawy o PIT). Przy obliczaniu zaliczek nie pomniejsza się ich więc o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (300 zł).
Przykład 1.
Zgodnie z wnioskiem złożonym w styczniu przez pracownika zatrudnionego w wymiarze 1/3 etatu, pracodawca nie pobierał zaliczek na podatek dochodowy tego pracownika od lutego. We wrześniu dochód pracownika liczony od początku roku kalendarzowego (podatkowego) wyniósł 29 000 zł. Zatem za wrzesień pracodawca mógł nie pobrać zaliczki podatku. Natomiast w październiku dochód pracownika liczony od początku roku kalendarzowego wyniósł 31 500 zł. W związku z tym za październik pracodawca był zobowiązany pobrać zaliczkę podatku obliczonego od kwoty przekraczającej 30 000 zł, tj. od kwoty 1500 zł.
Przykład 2.
Pracownik złożył wniosek o niepobieranie zaliczek podatku po tym, jak w danym roku podatkowym jego dochód wyniósł 5000 zł. W tych okolicznościach płatnik nie pobiera zaliczek podatku do osiągnięcia przez pracownika dochodu wynoszącego 30 000 zł, wliczając w to wspomniane 5000 zł. Innymi słowy, płatnik nie liczy dochodu od nowa do kwoty 30 000 zł, lecz uwzględnia wcześniejszy dochód w wysokości 5000 zł, czyli wniosek o niepobieranie zaliczek stosuje tylko w odniesieniu do pozostałych 25 000 zł. Uwzględnia się zatem dochody uzyskane od początku roku, a nie tylko dochody uzyskane od dnia złożenia wniosku przez podatnika.
Również, gdy pracownik złożył wniosek o niepobieranie zaliczek, a w kolejnych miesiącach takie oświadczenie wycofał, płatnik zaczyna je pobierać.
Decyzja organu podatkowego
Zaniechanie pobierania zaliczek podatku może być nie tylko następstwem wniosku pracownika skierowanego do płatnika, lecz także wynikać z decyzji organu podatkowego wydanej na wniosek podatnika. Na podstawie art. 22 § 2 Ordynacji podatkowej organ podatkowy, na wniosek podatnika, może zwolnić płatnika z obowiązku pobrania podatku, jeżeli:
pobranie podatku zagraża ważnym interesom podatnika, a w szczególności jego egzystencji, lub
podatnik uprawdopodobni, że pobrany podatek byłby niewspółmiernie wysoki w stosunku do podatku należnego za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy.
Pojęcia ważnego interesu podatnika nie można ograniczać tylko i wyłącznie do sytuacji nadzwyczajnych czy też zdarzeń losowych uniemożliwiających uregulowanie zaległości podatkowych, albowiem pojęcie to funkcjonuje w zdecydowanie szerszym znaczeniu, uwzględniającym nie tylko sytuacje nadzwyczajne, ale również normalną sytuację ekonomiczną podatnika, wysokość uzyskiwanych przez niego dochodów oraz wydatków, a w tym względzie również wydatków ponoszonych w związku z ochroną zdrowia własnego lub członków najbliższej rodziny (koszty leczenia). W związku z tym w postępowaniu podatkowym wszczętym wnioskiem podatnika o przyznanie ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych szczególny nacisk winien być położony na analizę sytuacji rodzinnej podatnika.
Natomiast na podstawie art. 22 § 2a Ordynacji podatkowej organ podatkowy, na wniosek podatnika, ogranicza pobór zaliczek na podatek, jeżeli podatnik uprawdopodobni, że zaliczki obliczone według zasad określonych w ustawach podatkowych byłyby niewspółmiernie wysokie w stosunku do podatku należnego od dochodu lub zysku przewidywanego na dany rok podatkowy.
Wnioski, o których mowa w przywołanych przepisach Ordynacji podatkowej, podatnik składa bezpośrednio organowi podatkowemu; płatnik nie pośredniczy w ich przekazaniu.
Podsumowując, opisane wyżej rozwiązania prawne umożliwiające niepobieranie zaliczek podatku dochodowego od osób fizycznych w ciągu roku podatkowego służą zapobieżeniu sytuacji, w której do osób o niskich dochodach stosuje się obciążenia fiskalne, choć finalnie, z rozliczenia po zakończeniu roku wynika, że ich dochód nie przekroczył kwoty wolnej od podatku (30 000 zł). Złagodzenie wspomnianych obciążeń może też wynikać z decyzji organu podatkowego biorącego pod uwagę szczególne okoliczności, w tym ważne interesy podatnika.
