Znaki towarowe w firmie rodzinnej jako wartość niematerialna i prawna stanowią istotny element majątku firm. W toku przekształceń w związku z rozwojem rodzinnego biznesu może się okazać, że niezbędne będzie zabezpieczenie tego elementu majątku. Czym jest znak towarowy, na jakich zasadach podlega ochronie i jak zabezpieczyć ten składnik majątku w toku restrukturyzacji rodzinnej firmy? Dowiesz się z poniższego artykułu!
Znaki towarowe w firmie rodzinnej – czym są znaki towarowe?
Znakiem towarowym może być każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa oraz możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony.
Znakiem towarowym może być w szczególności:
- wyraz, włącznie z nazwiskiem;
- rysunek;
- litera;
- cyfra;
- kolor;
- forma przestrzenna, w tym kształt towaru lub opakowania;
- dźwięk.
Nie udziela się prawa ochronnego na oznaczenie, które:
- nie może być znakiem towarowym;
- nie nadaje się do odróżniania w obrocie towarów, dla których zostało zgłoszone;
- składa się wyłącznie z elementów mogących służyć w obrocie do wskazania, w szczególności rodzaju towaru, jego pochodzenia, jakości, ilości, wartości, przeznaczenia, sposobu wytwarzania, składu, funkcji lub przydatności;
- składa się wyłącznie z elementów, które weszły do języka potocznego lub są zwyczajowo używane w uczciwych i utrwalonych praktykach handlowych;
- składa się wyłącznie z kształtu lub innej właściwości towaru wynikającej z charakteru samego towaru, niezbędnej do uzyskania efektu technicznego lub zwiększającej znacznie wartość towaru;
- zostało zgłoszone w złej wierze;
- jest sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami;
- zawiera element o wysokiej wartości symbolicznej, w szczególności o charakterze religijnym, patriotycznym lub kulturowym, którego używanie obrażałoby uczucia religijne, patriotyczne lub tradycję narodową;
- zawiera symbol Rzeczypospolitej Polskiej (godło, barwy lub hymn), znak sił zbrojnych, organizacji paramilitarnej lub sił porządkowych, reprodukcję polskiego orderu, odznaczenia lub odznaki honorowej, odznaki lub oznaki wojskowej bądź innego oficjalnego lub powszechnie używanego odznaczenia i odznaki, w szczególności administracji rządowej lub samorządu terytorialnego albo organizacji społecznej działającej w ważnym interesie publicznym, gdy obszar działania tej organizacji obejmuje cały kraj lub znaczną jego część, jeżeli zgłaszający nie wykaże się uprawnieniem, w szczególności zezwoleniem właściwego organu Państwa albo organu samorządu terytorialnego, albo zgodą organizacji, na używanie oznaczenia w obrocie;
- zawiera symbol (herb, flagę, godło) obcego państwa, nazwę, skrót nazwy, bądź symbol (herb, flagę, godło) organizacji międzynarodowej lub przyjęte w obcym państwie urzędowe oznaczenie, stempel kontrolny lub gwarancyjny, jeżeli zakaz taki wynika z umów międzynarodowych, chyba że zgłaszający wykaże się zezwoleniem właściwego organu, które uprawnia go do używania takiego oznaczenia w obrocie;
- zawiera urzędowo uznane oznaczenie przyjęte do stosowania w obrocie, w szczególności znak bezpieczeństwa, znak jakości lub cechę legalizacji, w zakresie, w jakim mogłoby to wprowadzić odbiorców w błąd co do charakteru takiego oznaczenia, o ile zgłaszający nie wykaże, że jest uprawniony do jego używania;
- ze swojej istoty może wprowadzać odbiorców w błąd, w szczególności co do charakteru, jakości lub pochodzenia geograficznego towaru;
- stanowi lub odtwarza w swoich zasadniczych elementach nazwę odmiany roślin zarejestrowaną z wcześniejszym pierwszeństwem w Rzeczypospolitej Polskiej lub na podstawie przepisów prawa Unii Europejskiej albo wiążącej Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowej, przewidujących ochronę praw do odmiany roślin, i odnosi się do odmian roślin tego samego gatunku lub gatunków ściśle spokrewnionych.
W odniesieniu do wyrobów alkoholowych znak towarowy zawierający element geograficzny niezgodny z pochodzeniem wyrobu uważa się za znak wprowadzający odbiorców w błąd.
Nie udziela się prawa ochronnego na znak towarowy zawierający element geograficzny prawdziwy w sensie dosłownym co do terytorium, regionu lub miejsca, z którego towar pochodzi, który mógłby wprowadzić odbiorców w błąd, że towar pochodzi z innego, słynącego z danych wyrobów terenu. W przypadku homonimicznych oznaczeń geograficznych dla wina i piwa ochrona może być przyznana, z tym że Urząd Patentowy wezwie osobę, która dokonała zgłoszenia później, do dokonania w znaku odpowiednich zmian pozwalających na odróżnienie go od znaku wcześniejszego.
Po bezskutecznym upływie terminu na złożenie sprzeciwu Urząd Patentowy wydaje decyzję o udzieleniu prawa ochronnego na znak towarowy, chyba że powziął, po ogłoszeniu o zgłoszeniu znaku towarowego, informację o okolicznościach uzasadniających decyzję odmowną.
Przykład 1.
Czy udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy jest odpłatne?
Udzielenie prawa ochronnego następuje pod warunkiem uiszczenia opłaty za 10-letni okres ochrony. W razie nieuiszczenia opłaty w wyznaczonym terminie Urząd Patentowy stwierdza wygaśnięcie decyzji o udzieleniu prawa ochronnego.
Znaki towarowe w firmie rodzinnej a ochrona znaku towarowego
Przez uzyskanie prawa ochronnego nabywa się prawo wyłącznego używania znaku towarowego w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Udzielone prawa ochronne na znaki towarowe podlegają wpisowi do rejestru znaków towarowych.
Czas trwania prawa ochronnego na znak towarowy wynosi 10 lat od daty zgłoszenia znaku towarowego w Urzędzie Patentowym. Prawo ochronne na znak towarowy przedłuża się o dalsze 10 lat ochrony, o ile uiszczona zostanie opłata za dalszy okres ochrony.
Znaki towarowe w firmie rodzinnej jako część majątku firmy
Na pewnym poziomie rozwoju w firmie rodzinnej występuje zwykle potrzeba restrukturyzacji przedsiębiorstwa celem zabezpieczenia majątku spółki, tak aby pozostał w zarządzaniu rodziny niezależnie od dalszego kierunku rozwoju samej spółki, a także celem ograniczenia odpowiedzialności wspólników za działalność takiej firmy.
Zwykle do wdrożenia tego rodzaju zmian wykorzystuje się takie instytucje prawne jak przekształcenie firmy rodzinnej w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością bądź utworzenie nowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i wniesienie do niej majątku dotychczasowej rodzinnej firmy.
Oprócz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością rozważyć w takim wypadku warto także przekształcenie lub założenie nowej spółki komandytowej, w tym takiej, w której jedynym komandytariuszem jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
Jeżeli firma rodzinna planuje dynamiczny rozwój, nierzadko rozważa również wykorzystanie różnych instytucji prawnych, by zabezpieczyć kluczowe elementy majątku spółki przed ewentualnym przejęciem.
W tym celu firmy rodzinne mogą np. przenieść do majątku wspólników te cenne składniki majątku.
Znaki towarowe stanowią wartość niematerialną i prawną, mogą zostać wycenione i wniesione do nowej lub przekształcanej spółki. Mogą być także przeniesione do majątku wspólników, a następnie udostępniane do korzystania spółce operacyjnej, np. na podstawie umowy licencji.
Umowa licencyjna wymaga, pod rygorem nieważności, zachowania formy pisemnej. W umowie licencyjnej można ograniczyć korzystanie ze znaku towarowego. Warto mieć na uwadze, że jeżeli nie ograniczono w niej zakresu korzystania z wynalazku, licencjobiorca ma prawo korzystania z wynalazku w takim samym zakresie jak licencjodawca.
Licencja wygasa najpóźniej z chwilą wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy. Strony mogą przewidzieć dłuższy okres obowiązywania umowy w zakresie postanowień innych niż licencja, obejmujących w szczególności odpłatne świadczenia konieczne do korzystania ze znaku towarowego. Jeżeli umowa licencyjna nie zastrzega wyłączności korzystania ze znaku towarowego w określony sposób, udzielenie licencji jednej osobie nie wyklucza możliwości udzielenia licencji innym osobom.
Licencjobiorca może udzielić sublicencji na używanie znaku towarowego w zakresie udzielonego mu upoważnienia. Licencjobiorca może wskazać, że korzysta z licencji na używanie znaku towarowego poprzez umieszczenie oznaczenia „lic.” w sąsiedztwie znaku towarowego. W przypadku korzystania z licencji na używanie znaku towarowego licencjobiorca jest obowiązany, na żądanie licencjodawcy, wskazać na używanie znaku na podstawie licencji przez umieszczenie oznaczenia.
