Niezliczona ilość towarów i usług na rynku nie tylko daje możliwość wyboru, lecz także zwiększa konkurencyjność między przedsiębiorcami. Skutkiem takiego zjawiska jest wprowadzanie w błąd potencjalnych konsumentów poprzez używanie podobnych oznaczeń produktów czy usług stosowanych na tym samym rynku. Jaki znak towarowy może wprowadzać konsumenta w błąd i jaka przysługuje ochrona w związku z takimi naruszeniami?
Co składa się na wprowadzający w błąd znak towarowy?
Na rynku istnieje wiele firm produkujących produkty tego samego typu, jednak konieczne jest, aby produkty pochodzące od konkretnego podmiotu znacznie się od siebie różniły, dzięki temu konsument będzie miał prawo wyboru co do marki oraz właściwości produktu, które chciał nabyć od konkretnego przedsiębiorcy.
Według ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oznaczenie, które może wprowadzać w błąd bądź jego brak, będzie dotyczyło pochodzenia, ilości, jakości, składników, przydatności itp. (art. 10 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji).
Oznaczeniem towaru jest znak towarowy umożliwiający odróżnienie towarów jednego przedsiębiorcy od innego (art. 120 ustawy o prawie własności przemysłowej). Znakiem towarowym może być wyraz, rysunek, litera, forma przestrzenna czy kolor.
Znakiem towarowym może być kolor per se oraz kombinacja kolorów.
Nie można uznać ceny jako oznaczenia danego towaru i tym samym to, że jest ona podobna do ceny produktu tego samego typu – jako wprowadzające w błąd.
Wprowadzanie do obrotu produktów, których element dominujący w oznaczeniu produktu jest bardzo zbliżony do znaku towarowego innego przedsiębiorcy, rodzi ryzyko wprowadzenia w błąd co do pochodzenia produktu (wyrok Sądu Najwyższego z 15 stycznia 2014 roku, I CSK 184/13).
Przykład 1.
Przedsiębiorstwo produkujące sos pieczarkowy na opakowaniu swojego produktu używa oznaczenia w postaci połączenia dwóch kolorów – czerwonego i zielonego w poziomie, gdzie kolor czerwony jest na górze, a zielony na dole. Inny przedsiębiorca, chcąc uzyskać lepszy wynik sprzedaży, użył w swoim znaku również tych dwóch kolorów, jednak odwrócił ich kolejność. W takiej sytuacji dochodzi do naruszenia znaku towarowego i pierwszy przedsiębiorca może żądać zaniechania korzystania z połączenia takich kolorów na swoim produkcie.
Prawa ochronne znaku towarowego
Każdy przedsiębiorca kreuje dla swojego produktu znak towarowy, który ma go wyróżniać na tle pozostałych produktów pochodzących od innych firm. Może on być używany przez:
-
umieszczanie znaku na towarach objętych prawem ochronnym lub ich opakowaniach;
-
umieszczanie znaku na dokumentach związanych z wprowadzaniem towarów do obrotu lub związanych ze świadczeniem usług;
-
posługiwanie się nim w celu reklamy (art. 154 ustawy o prawie własności przemysłowej).
Aby była możliwość wyłącznego używania znaku towarowego na terenie RP, przedsiębiorca zobowiązany jest jednak do złożenia wniosku o dokonanie wpisu do rejestru znaków towarowych przez Urząd Patentowy. W związku z uzyskaniem prawa ochronnego dostaje prawo do zarobkowego lub zawodowego używaniu znaku na terenie całej Rzeczypospolitej Polskiej. Czas trwania ochrony wynosi 10 lat i może zostać przedłużony o kolejne 10 lat, jeżeli zostanie uiszczona odpowiednia opłata za ochronę znaku. Przedłużenie prawa ochronnego również będzie wymagało wpisu do rejestru znaków towarowych (art. 154 ustawy o prawie własności przemysłowej).
Aby uzyskać ochronę, opakowanie musi być w całości wyróżniające, czyli mieć zdolność indywidualizowania produktu i wskazania w ten sposób na jego pochodzenie od określonego przedsiębiorcy. Ochronie podlegać mogą również opakowania proste w swojej formie, jeżeli tylko mają siłę wyróżniania towaru.
Znak towarowy - roszczenia w przypadku naruszeń
Prawo do znaku towarowego nie oznacza, że zostaną one naruszone przez innych przedsiębiorców w związku z używaniem podobnego, wprowadzającego w błąd znaku. W takim wypadku przedsiębiorca ma dwie drogi prawne, w których ramach może żądać zaprzestania naruszeń i naprawienia wyrządzonej szkody.
Na podstawie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji przedsiębiorcy przysługuje szeroka ochrona jego praw. W razie naruszeń bądź zagrożenia pokrzywdzony ma prawo do wystosowania następujących roszczeń:
-
zaniechania niedozwolonych działań;
-
usunięcia skutków niedozwolonych działań;
-
złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
-
naprawienia wyrządzonej szkody;
-
wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści;
-
zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony (art. 18 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji).
W przypadku oznaczeń umieszczanych na towarach albo ich opakowaniach lub wypowiedzi zawartych w reklamie ciężar dowodu spoczywa na osobie, której zarzuca się czyn nieuczciwej konkurencji związany z wprowadzeniem w błąd (art. 18a ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji).
Kolejna możliwość ochrony będzie przysługiwała na podstawie ustawy o prawie własności przemysłowej, która zapewnia szereg roszczeń dla przedsiębiorcy, którego prawa do znaku prawnie ochronionego zostały naruszone. W ramach roszczeń osoba, której prawa do znaku towarowego zostały naruszone, może żądać:
-
zaniechania naruszeń;
-
wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści;
-
w razie zawinionego naruszenia naprawienia szkody na zasadach ogólnych lub poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości opłaty licencyjnej albo innego stosownego wynagrodzenia.
Uprawniony z prawa ochronnego lub osoba, której ustawa na to zezwala, może żądać również zaniechania:
-
umieszczania oznaczenia identycznego ze znakiem towarowym lub do niego podobnego na opakowaniach etc.;
-
oferowania, wprowadzania do obrotu, importu lub eksportu bądź składowania w celu oferowania lub wprowadzania do obrotu, opakowań etc. (art. 296 ustawy o własności przemysłowej).
Dla stwierdzenia podobieństwa oznaczeń, jako przesłanki naruszenia prawa ochronnego na renomowany znak towarowy wystarczający jest taki stopień podobieństwa, który prowadzi do kojarzenia (łączenia) znaków przez potencjalnych odbiorców.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 roku o prawie własności przemysłowej
