Oprócz typowych przypadków w praktyce kadrowej mogą się zdarzyć również mniej konwencjonalne sytuacje. Do takich można zaliczyć zwolnienie lekarskie wystawione pracownikowi z datą wsteczną a koniec okresu jego zatrudnienia. Czy oznacza to konieczność korekty świadectwa pracy oraz należności płacowych pracownika? Więcej na ten temat w artykule.
Ochrona trwałości zatrudnienia w okresie usprawiedliwionej nieobecności pracownika – podstawowe zagadnienia
Rozpatrując kwestię konieczności dokonania ewentualnych zmian w świadectwie pracy i w zakresie płacowym w przypadku wstecznego zwolnienia lekarskiego, warto poświęcić nieco uwagi sprawie ochrony stosunku pracy w czasie usprawiedliwionej nieobecności pracownika.
Przepisy regulujące postępowanie w tym przypadku zawarto w Ustawie z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy (kp).
Przywołany przepis Kodeksu pracy dotyczy wyłącznie wypowiedzenia umowy o pracę, nie ma natomiast zastosowania do innych trybów rozwiązywania stosunku pracy.
W tym miejscu należy także odwołać się do orzecznictwa Sądu Najwyższego (SN) w przedmiotowej sprawie. Mianowicie w uchwale SN z 11 marca 1993 roku (I PZP 68/92) sędziowie uznali, że wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi, który świadczył pracę, a następnie wykazał, że w dniu wypowiedzenia był niezdolny do pracy z powodu choroby, nie narusza art. 41 kp.
Ponadto w wyroku z 17 listopada 1997 roku SN stwierdził, że ze względu na ochronę przewidzianą w art. 41 kp nie jest obojętne, czy pracownik otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę w czasie, gdy wykonywał pracę, czy też w dniu, w którym pracy nie świadczył, a jedynie przyniósł do zakładu pracy zwolnienie lekarskie (I PKN 366/97).
Zwolnienie lekarskie wystawione z datą wsteczną w świetle zasad postępowania w zakresie orzekania o niezdolności do pracy
Przy omawianiu skutków wystawienia zwolnienia lekarskiego z datą wsteczną uzasadnione będzie przywołanie przepisów, które wskazują zasady postępowania w tym zakresie przedmiotowym.
Aktem prawnym właściwym w tym przypadku jest Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 listopada 2015 roku w sprawie trybu i sposobu orzekania o czasowej niezdolności do pracy, wystawiania zaświadczenia lekarskiego oraz trybu i sposobu sprostowania błędu w zaświadczeniu lekarskim (dalej jako rozporządzenie).
Przy orzekaniu o czasowej niezdolności z powodu choroby należy brać pod uwagę wszystkie okoliczności istotne dla oceny stanu zdrowia i upośledzenia funkcji organizmu powodujące czasową niezdolność do pracy ubezpieczonego, ze szczególnym uwzględnieniem rodzaju i warunków pracy (§ 3 rozporządzenia).
Jak z kolei stanowi § 4 ust. 1 rozporządzenia, okres czasowej niezdolności do pracy jest określany liczbą dni.
Zaświadczenie lekarskie wystawia się na okres od dnia, w którym przeprowadzono badanie, lub od dnia bezpośrednio następującego po dniu badania, przy czym zaświadczenie lekarskie może być wystawione na okres rozpoczynający się po dniu badania, nie później jednak niż 4. dnia po dniu badania, jeżeli:
- bezpośrednio po dniu badania przypadają dni wolne od pracy,
- badanie jest przeprowadzane w okresie wcześniej orzeczonej czasowej niezdolności do pracy.
Ponadto okres orzeczonej czasowej niezdolności do pracy przez lekarza psychiatrę może obejmować okres wcześniejszy niż 3 dni poprzedzające dzień, w którym przeprowadzono badanie, w przypadku stwierdzenia lub podejrzenia zaburzeń psychicznych ograniczających zdolność ubezpieczonego do oceny własnego postępowania.
Oznacza to zatem, że wystawienie przez uprawnionego lekarza zwolnienia lekarskiego z datą wsteczną jest dopuszczalne w razie zaistnienia powyżej wskazanych okoliczności.
Zwolnienie lekarskie wystawione pracownikowi z datą wsteczną a korekta świadectwa pracy i wynagrodzenia
W świadectwie pracy należy wskazać m.in. liczbę dni, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie chorobowe w roku kalendarzowym ustania stosunku pracy oraz okres pobierania zasiłku chorobowego. Informacje w tym zakresie zamieszcza się odpowiednio w ust. 6 pkt 11 i ust. 6 pkt 16 świadectwa pracy według wzoru ustalonego w załączniku do Rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30 grudnia 2016 roku.
Pracownikowi przysługuje prawo wystąpienia z wnioskiem do pracodawcy o sprostowanie świadectwa pracy – w ciągu 14 dni od otrzymania świadectwa pracy.
W pewnych sytuacjach pracownik będzie mógł wystąpić z wnioskiem o sprostowanie świadectwa pracy w przypadku przekazania zwolnienia lekarskiego po zakończeniu pracy.
Przykład 1.
Pracownik był zatrudniony do 31 marca 2025 roku. W tym dniu pracodawca sporządził świadectwo pracy i przesłał zatrudnionemu. Jednak 3 kwietnia pracownik przekazał zwolnienie lekarskie obejmujące okres od 31 marca. W tym dniu pracownik był niezdolny do pracy i pobrał z tego tytułu świadczenie chorobowe. W takich okolicznościach pracodawca powinien dokonać korekty świadectwa pracy, uwzględniając zmiany, które wyniknęły z choroby pracownika.
W określonych przypadkach, pomimo dostarczenia zwolnienia lekarskiego z datą wsteczną obejmującą okres zatrudnienia, pracodawca nie będzie miał obowiązku dokonania korekty świadectwa pracy.
Przykład 2.
Pracownica 7 marca 2025 roku wykonywała pracę w przedsiębiorstwie. W tym dniu otrzymała jednocześnie oświadczenie o rozwiązaniu stosunku pracy oraz wręczono jej świadectwo pracy. Następnie – 12 marca – pracownica dostarczyła zwolnienie lekarskie obejmujące ostatni dzień zatrudnienia, czyli 7 marca. Nie spowoduje to jednak konieczności korekty świadectwa pracy, ponieważ w dniu objętym zwolnieniem lekarskim pracownica realizowała swoje obowiązki służbowe, a więc była zdolna do pracy i z tego tytułu przysługuje jej normalne wynagrodzenie.
W odniesieniu do kwestii związanych z korektą wynagrodzenia w razie wystawienia zwolnienia lekarskiego z datą wsteczną mamy w zasadzie do czynienia z analogiczną sytuacją jak w przypadku konieczności zmian w świadectwie pracy.
Przykład 3.
Pracownik był zatrudniony na podstawie umowy terminowej do 31 marca 2025 roku. Wykonywał swoje obowiązki do ostatniego dnia zatrudnienia, czyli do 31 marca. Nie nawiązano z nim kolejnego stosunku pracy. 1 kwietnia pracodawcy przekazano zwolnienie lekarskie wystawione we wskazanym dniu. Jednocześnie w zwolnieniu stwierdzono, że pracownik był niezdolny do pracy od 31 marca 2025 roku. Czy należy w związku z tym skorygować wynagrodzenie pracownika?
W powyższym przykładzie pracownik uzyskał zwolnienie lekarskie z datą wsteczną (co jak już wcześniej wyjaśnialiśmy – jest dopuszczalne) obejmujące ostatni dzień zatrudnienia. W tym dniu świadczył pracę i z tego tytułu przysługuje mu normalne wynagrodzenie. Czy wobec tego pracodawca powinien dokonać zmian w zakresie płacowym?
W tym przypadku nie ma konieczności wykonania korekty wynagrodzenia, a wynika to z przepisów Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (ustawa zasiłkowa).
Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy, w których ubezpieczony na podstawie przepisów o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Również w tym przypadku nie wchodzi w rachubę wypłata wynagrodzenia chorobowego, zgodnie bowiem z art. 92 § 3 pkt 2 kp wynagrodzenie chorobowe nie przysługuje w przypadkach, w których pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego.
Pracownik miał wprawdzie orzeczoną niezdolność do pracy na dany dzień, ale pracował w tym dniu i otrzymał wynagrodzenie na ogólnych zasadach. Nie ma zatem prawa do wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku chorobowego.
Sytuacja uległaby zmianie, gdyby pracownik nie świadczył pracy w dniu orzeczonej wstecznie niezdolności do pracy, wówczas należałoby dokonać korekty wynagrodzenia w związku z jego prawem do świadczenia chorobowego.
Zwolnienie lekarskie wystawione pracownikowi z datą wsteczną a koniec okresu jego zatrudnienia (czy korygować wynagrodzenie, świadectwo pracy). Podsumowanie
Uprawniony lekarz może orzec czasową niezdolność pracownika do pracy na okres nie dłuższy niż 3 dni poprzedzające dzień, w którym przeprowadzono badanie, jeżeli jego wyniki wykazują, że ubezpieczony w tym okresie niewątpliwie był niezdolny do pracy. Jeżeli doszło do zakończenia zatrudnienia, takie zwolnienie spowoduje konieczność korekty świadectwa pracy i wynagrodzenia pracowniczego w konkretnych okolicznościach. W innych przypadkach nie powstanie natomiast potrzeba zmian w tym zakresie.
