Dysponowanie przez nabywcę fakturą wystawioną przez zbywcę stanowi jedynie formalny warunek skorzystania z możliwości odliczenia. Aby można było pozbawić podatnika prawa do odliczenia VAT, wady faktury muszą być na tyle poważne, by wykluczały możliwość traktowania tego dokumentu jako faktury.
Sposób dokumentowania wykonywanych czynności w VAT został w dużym stopniu sformalizowany. Formalizm w tym zakresie dotyczy zarówno informacji, jakie musi zawierać każda faktura VAT, jak i terminu, w jakim należy ją wystawić. Nie jest możliwe dokonywanie odstępstw od zasad określonych przepisami.
Z punktu widzenia rozliczeń VAT sprzedawcy i nabywcy faktura jest jednym z najistotniejszych dokumentów. Obowiązek dokumentowania obrotu dla potrzeb podatku VAT fakturami VAT przez podatników tego podatku określony został w art. 106b ust. 1 ustawy o VAT. W myśl tego przepisu podatnicy są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą dokonanie sprzedaży.
Prawidłowo wystawiona faktura uprawnia do odliczenia podatku VAT w niej zawartego. Czasami zdarzają się błędy w fakturach wystawionych, o ile są one istotne, wykluczają możliwość odliczenia podatku VAT z faktur.
Poniżej prezentujemy najczęściej występujące błędy, które pojawiają się na fakturach.
Błąd w wyliczeniu podatku VAT
Nawet jeśli podatek VAT wykazany na fakturze został błędnie obliczony, nie pozbawia to podatnika prawa do jego odliczenia. Stanowisko takie potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 8 listopada 2011 r., sygn. IPPP1-443-1228/11-2/BS, gdzie możemy przeczytać:
(…) Wnioskodawca ma prawo do odliczenia podatku VAT w takiej wysokości, w jakiej został on wykazany na fakturze przez wystawcę faktury, pomimo tego, że jest on w ocenie Wnioskodawcy wykazany w błędnej wysokości.
W szczególności w tych przypadkach nie będą miały zastosowania przepisy art. 88 ust. 3a pkt 4 lit, a) i b) ustawy o VAT.
Podsumowując, pomimo stwierdzenia ww. błędów, Wnioskodawcy przysługuje prawo do odliczenia VAT wykazanego na otrzymanych fakturach. (…)
Również otrzymanie faktury z zawyżoną kwotą VAT nie pozbawia nabywcy prawa do odliczenia całej kwoty podatku. Stanowisko to potwierdzają organy podatkowe, czego przykładem jest pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 18 stycznia 2016 r., sygn. ILPP1/4512-1-814/15-2/MK, gdzie możemy przeczytać:
(…) Spółka zidentyfikowała przypadki, w których Dostawcy zastosowali do opodatkowania VAT usług budowlanych, remontowych lub montażowych w obrębie bryły budynków, świadczonych na rzecz Spółki 23% stawkę VAT (podczas gdy, zdaniem Spółki do opodatkowania VAT tych usług powinna mieć zastosowanie obniżona 8% stawka VAT) i w związku z tym wystawili na jej rzecz faktury VAT wskazując zawyżoną kwotę podatku.
(…) W takiej sytuacji, ze względu na przedstawiony opis sprawy oraz powołane przepisy prawa stwierdzić należy, że Wnioskodawcy przysługuje prawo do odliczenia kwoty podatku naliczonego, wynikającego z faktur dokumentujących świadczone na rzecz Wnioskodawcy usługi, wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Zastosowanie błędnej stawki podatku przez wystawcę faktur nie pozbawia Wnioskodawcy prawa do odliczenia podatku naliczonego, gdyż nie stanowi to negatywnej przesłanki, uniemożliwiającej odliczenie tego podatku, wymienionej w art. 88 ustawy (…).
Podatek VAT w sytuacji gdy czynność nie podlega opodatkowaniu lub jest zwolniona
Stosownie do art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku, gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.
Dlatego też w sytuacji gdy czynność nie podlega opodatkowaniu lub jest zwolniona, a został od niej naliczony podatek VAT, odliczenie z takiej faktury nie przysługuje.
Stanowisko takie potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w piśmie z 2 czerwca 2014 r., sygn. IPPP1/443-410/14-2/Igo, gdzie możemy przeczytać:
(…) otrzymywane przez kontrahentów premie pieniężne nie są w żaden sposób związane z uzyskaniem przez Wnioskodawcę świadczenia wzajemnego, gdyż za takie świadczenie nie można uznać dokonywania przez kontrahentów zakupów o określonym wolumenie w ciągu ustalonych okresów rozliczeniowych (miesięcy, kwartałów). Co więcej, niezrealizowanie przez nabywcę określonego pułapu zakupów nie jest obwarowane żadną sankcją, czy jakąkolwiek odpowiedzialnością. W sytuacji przedstawionej we wniosku uznać zatem należy, że otrzymujący premie nie świadczy na rzecz Spółki usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, a zatem czynność ta nie podlega u niego opodatkowaniu i nie powinna być dokumentowana fakturą VAT.
W konsekwencji, jeżeli kontrahenci nie świadczyli usług na rzecz Spółki, to wystawione przez nich faktury, zgodnie z art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT, nie stanowią dla Wnioskodawcy podstawy do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w nich wykazanego (…).
Przykład 1.
Podatnik wynajął dla swoich pracowników apartament na cele mieszkaniowe. Wynajmujący wystawił mu fakturę z 23% podatkiem VAT. Z takiej faktury nie przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT, wynajem lokalu na cele mieszkaniowe podlega bowiem zwolnieniu.
Faktury, które stwierdzają czynności fikcyjne
Z art. 88 ust. 3a pkt 4 ustawy o VAT wynika, że nie stanowią podstawy do odliczenia podatku naliczonego wystawione faktury lub faktury korygujące, które:
-
stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane – w części dotyczącej tych czynności,
-
podają kwoty niezgodne z rzeczywistością – w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością,
-
potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego – w części dotyczącej tych czynności.
Art. 58 kc wskazuje, że czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest również czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.
Z kolei art. 83 kc stanowi o nieważności oświadczenia woli złożonego drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.
