Jako pracownik jestem odpowiedzialny w firmie za kwestie przygotowania wycen za wykonanie instalacji dla naszych klientów. Jestem jedyną osobą odpowiedzialną za ten obszar w biurze, nikt nie jest w stanie mnie zastąpić. Z powodu przemęczenia wynikającego z nadmiaru pracy oraz jej złych warunków rozchorowałem się i zostałem skierowany przez lekarza na zwolnienie. Mój szef zagroził mi, że mnie zwolni, jeśli nie wykonam swoich obowiązków. Czy ma do tego prawo? Czy brak zastępstwa za pracownika przebywającego na zwolnieniu lekarskim oznacza, że chory nadal zobligowany jest do wykonywania swoich zadań?
Bogdan, Nowa Sól
Zgodnie z przepisami nawiązanie stosunku pracy rodzi – zarówno po stronie pracodawcy, jak i pracownika – pewne prawa i obowiązki. W ramach stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju, a pracodawca za tę pracę zobowiązany jest wypłacić godziwe wynagrodzenie.
Co natomiast dzieje się w przypadku, gdy pracownik nie może świadczyć pracy ze względu na swą nieobecność? Zgodnie z zapisami Kodeksu pracy podczas nieobecności usprawiedliwionej, w tym zwolnienia lekarskiego pracownika, co do zasady wręczenie wypowiedzenia jest czynnością nieskuteczną.
„Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia”.
Konsekwencje próby zwolnienia pracownika na zwolnieniu chorobowym
Pracodawca, który niezgodnie z przepisami Kodeksu pracy podejmie się czynności zwolnienia z pracy pracownika przebywającego na zwolnieniu lekarskim, naraża się na karę:
- wypłaty odszkodowania,
- wypłaty zadośćuczynienia (wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy).
Granice kwot odszkodowania zostały określone w art. 471 Kodeksu pracy. Ostateczną decyzję o wysokości odszkodowania podejmuje sąd; może być ona równa wynagrodzeniu za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, jednak nie mniejsza niż wynagrodzenie za okres wypowiedzenia.
Jednakże należy pamiętać, że pracodawca ma prawo zwolnić pracownika po stawieniu się zatrudnionego do pracy. W przypadku gdy pracownik zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę na czas określony, pracodawca ma prawo zwolnić go bez konieczności podania przyczyny.
Sprawa ma się natomiast inaczej, w sytuacji gdy pracownik świadczy pracę w ramach umowy o pracę na czas nieokreślony – wtedy pracodawca zobowiązany jest uwzględnić w wypowiedzeniu przyczynę zwolnienia. Co istotne, jeżeli będzie ona niewystarczająca bądź niepoprawna, pracownik będzie miał prawo do odwołania się od takiego wypowiedzenia umowy w sądzie w ciągu 21 dni od momentu otrzymania wypowiedzenia, o czym mówi art. 264 § 1 Kodeksu pracy.
„Pracownik może wnieść odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę do sądu pracy, o którym mowa w dziale dwunastym”.
Brak zastępstwa za pracownika na zwolnieniu lekarskim
Brak zastępstwa za pracownika będącego nieobecnym w pracy z usprawiedliwionych przyczyn nie może być podstawą do zrzucania na niego winy za niewykonaną pracę. To po stronie pracodawcy leży obowiązek zapewnienia płynności pracy w firmie.
W przypadku gdy w zakładzie na stałe nie są zatrudniane dodatkowo osoby o wymiennych zdolnościach i doświadczeniu, pracodawca może na czas nieobecności danego pracownika postawić na skorzystanie z usług firm zewnętrznych bądź na nawiązanie współpracy ze specjalistą na podstawie np. umowy zlecenia w celu uzupełnienia braków w personelu.
Brak zastępstwa za pracownika nie może być powodem do świadczenia pracy przez osobę nieobecną np. w formie zdalnej.
ZUS jest w stanie zweryfikować, czy dana osoba świadczy pracę w okresie usprawiedliwionej nieobecności. Potwierdzeniem świadczenia pracy przez nieobecnego pracownika mogą być:
- wykonane połączenia telefoniczne;
- wysłane służbowe maile;
- podpisane dokumenty firmowe;
- obecność w zakładzie pracy itp.
Brak zastępstwa za pracownika – podsumowanie
Pracownik nieobecny w pracy z usprawiedliwionych powodów jest objęty ochroną. W tym czasie pracodawca nie ma prawa go zwolnić, nie może mu również nakazać świadczenia pracy np. w formie zdalnej, ponieważ takie zachowanie może skutkować utratą przez pracownika prawa do wypłaty zasiłku chorobowego. Pracownik przebywający na zwolnieniu chorobowym – jak w omawianym przypadku – zobowiązany jest jedynie do przekazania odpowiednich kodów i haseł pracodawcy do systemów potrzebnych do wykonania jego obowiązków. Brak zastępstwa za pracownika nie jest winą samego nieobecnego pracownika – to pracodawca powinien zorganizować wsparcie, które pozwoli na płynne funkcjonowanie firmy.
