Darowizna udziałów w spółce z o.o. - czy należy zapłacić PCC?

Darowizna udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością to nieodpłatne przeniesienie udziałów w spółce. Trzeba jednak mieć na uwadze, że przed dokonaniem jakichkolwiek czynności w spółce należy zweryfikować postanowienia umowy oraz ewentualne inne dokumenty regulujące stosunki w spółce (w szczególności porozumienia wspólników). Kodeks spółek handlowych przewiduje bowiem możliwość wprowadzenia w ramach uzgodnień wspólników ograniczeń dotyczących rozporządzania udziałami, np. konieczności uzyskania zgody spółki na zbycie udziałów. Jeżeli w ramach uzgodnień wspólników ustanowiono wymóg uzyskania zgody spółki na zbycie udziałów, darczyńca przed zawarciem umowy darowizny powinien wówczas uzyskać zgodę na darowiznę udziałów. Umowa darowizny udziałów powinna zostać sporządzona w formie aktu notarialnego lub w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.

Przedmiot opodatkowania PCC

Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) dotyczy określonych czynności wskazanych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych. Przepis art. 1 ust. 1 tej ustawy zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych;
• umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku;
• umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy;
• umowy dożywocia;
• umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat;
• ustanowienie hipoteki;
• ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności;
• umowy depozytu nieprawidłowego; 
• umowy spółki.

PCC podlegają także zmiany tych umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione powyżej.

Czy darowizna udziałów w spółce z o.o. podlega opodatkowaniu PCC? 

Zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu PCC oznacza, że czynności niewyszczególnione w przepisie art. 1 ust. 1 tej ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych są wyłączone z opodatkowania PCC. Trzeba jednak mieć na uwadze, że o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu podatkiem PCC decyduje jej treść, czyli elementy przedmiotowo istotne, a nie sama nazwa tej czynności. Oznacza to, że przy ocenie, czy dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, należy zweryfikować rzeczywiste prawa i obowiązki stron zawierających daną umowę pozwalające na ich kwalifikację pod względem prawnym.

Definicja umowy darowizny nie została określona w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych, dlatego należy odnieść się do definicji zawartej w Kodeksie cywilnym.

Wśród czynności wymienionych w zamkniętym katalogu czynności podlegających podatkowi od czynności cywilnoprawnych wymienione zostały „umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy”. Oznacza to, że umowa darowizny stanowi czynność opodatkowaną podatkiem od czynności cywilnoprawnych w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych przy umowie darowizny podstawę opodatkowania stanowi wartość długów i ciężarów albo zobowiązań przejętych przez obdarowanego, a na mocy art. 4 pkt 3 tej ustawy obowiązek podatkowy ciąży wówczas na obdarowanym. W przypadku umowy darowizny obdarowany jest więc podatnikiem podatku od czynności cywilnoprawnych, a obowiązek podatkowy powstaje wówczas z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej (art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy).

Jeżeli natomiast umowa darowizny nie wiąże się z przejęciem przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy, to taka umowa nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Przykład 1.

Pan Jacek zawarł umowę darowizny udziałów w spółce z o.o., w ramach której udziały zostały przekazane nieodpłatnie na rzecz jego córki. Zawarta umowa darowizny nie wiąże się z przejęciem przez nią długów i ciężarów ani zobowiązań darczyńcy. Czy umowa darowizny podlega opodatkowaniu PCC?

Opodatkowaniu PCC podlegają umowy darowizny, ale tylko w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy. Jeżeli zatem zawarta umowa darowizny udziałów w spółce z o.o. nie wiąże się z przejęciem przez córkę pana Jacka długów i ciężarów ani zobowiązań darczyńcy, to umowa ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

PCC przy darowiźnie udziałów w sp. z o.o. w interpretacji indywidualnej

Brak opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych umowy darowizny w sytuacji, gdy umowa ta nie wiąże się z przejęciem przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy potwierdził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej (sygn. 0111-KDIB2-2.4014.313.2022.2.MZ) z 7 lutego 2023 roku. Wnioskodawca jest udziałowcem spółki z o.o., a drugim udziałowcem jest jego małżonka. 27 listopada 2022 roku na podstawie umowy darowizny zawartej pomiędzy wnioskodawcą i jego małżonką została przekazana wnioskodawcy część udziałów. W momencie zawarcia umowy darowizny wnioskodawca miał z żoną rozdzielność majątkową. Przedmiotowa darowizna nie wiązała się z przejęciem przez niego długów i ciężarów ani zobowiązań darczyńcy. Wnioskodawca zadał pytanie, czy od nabytych udziałów w formie darowizny należy zapłacić podatek PCC. Jeśli tak, to jaką wartość trzeba opodatkować – wartość nominalną czy wartość rynkową?

W ocenie wnioskodawcy powinien on zapłacić podatek PCC od nabytych udziałów w formie darowizny i jako podstawę przyjąć wartość rynkową.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał stanowisko wnioskodawcy za nieprawidłowe, wyjaśniając, że skoro opisana umowa darowizny nie wiązała się z przejęciem przez niego długów, ciężarów i zobowiązań darczyńcy, umowa ta nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. A zatem z tytułu zawarcia opisanej we wniosku umowy darowizny udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością na wnioskodawcy jako obdarowanym nie ciąży obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

Darowizna udziałów w spółce z o.o. na gruncie podatku od spadków i darowizn

Darowizna udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością może wiązać się z koniecznością zapłaty podatku od spadków i darowizn. Na mocy art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem darowizny, polecenia darczyńcy. Obowiązek podatkowy ciąży wówczas na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Opodatkowanie darowizny udziałów w spółce z o.o. podatkiem od spadków i darowizn uzależnione jest zatem od osobistego stosunku obdarowanego do darczyńcy, co z kolei ma wpływ na kwalifikację do odpowiedniej grupy podatkowej. 

Dla zerowej grupy podatkowej, czyli w przypadku darowizny na rzecz:

• małżonka, 
• zstępnych, 
• wstępnych, 
• pasierba, 
• rodzeństwa, 
• ojczyma i macochy

– przewidziane jest zwolnienie z opodatkowania.

Korzystając ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn darowizny udziałów w spółce z o.o. dla zerowej grupy podatkowej, należy pamiętać, że warunkiem zastosowania zwolnienia jest zgłoszenie nabycia tych udziałów właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego.