Podatnicy dokonują różnego rodzaju czynności, których przedmiotem są środki pieniężne. Do takich sytuacji zalicza się przypadek, gdy jedna osoba przekazuje drugiej określone wartości na rachunek bankowy. Czy takie działanie to depozyt nieprawidłowy czy umowa przechowania? Sprawdźmy.
Depozyt nieprawidłowy czy umowa przechowania – różnice
Kwestie związane z tym, kiedy mamy do czynienia z umową przechowania, a kiedy z depozytem nieprawidłowym reguluje Kodeks cywilny (kc). W świetle art. 835 kc „przez umowę przechowania przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie niepogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu na przechowanie”. Ponadto w myśl art. 839 kc „przechowawcy nie wolno używać rzeczy bez zgody składającego, chyba że jest to konieczne do jej zachowania w stanie niepogorszonym”.
Natomiast depozyt nieprawidłowy został opisany w art. 845 kc, gdzie możemy przeczytać, że „jeżeli z przepisów szczególnych albo z umowy lub okoliczności wynika, że przechowawca może rozporządzać oddanymi na przechowanie pieniędzmi lub innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku, stosuje się odpowiednio przepisy o pożyczce (depozyt nieprawidłowy). Czas i miejsce zwrotu określają przepisy o przechowaniu”.
Jak wskazują przywołane wyżej przepisy, cechą wspólną obu umów jest oddanie danego składnika majątkowego (np. pieniędzy) na przechowanie drugiej osobie. Jednak podstawową różnicą pomiędzy umową przechowania a depozytem nieprawidłowym jest to, że w przypadku depozytu biorący na przechowanie może swobodnie dysponować oddanymi mu środkami. W przypadku umowy przechowania przechowawca nie ma takiego prawa.
Dokonanie prawidłowej kwalifikacji czynności prawnej jest bardzo istotne pod kątem prawa podatkowego. Warto więc zadbać, aby tego typu umowy były sporządzone w formie pisemnej. Wykluczy to ewentualne wątpliwości co do określenia, z którą formą przekazania pieniędzy mamy do czynienia.
Depozyt nieprawidłowy czy umowa przechowania - jaka jest różnica w opodatkowaniu obu umów?
Jak wynika z treści art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. j) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zakresem opodatkowania PCC jest objęta umowa depozytu nieprawidłowego. W takim przypadku obowiązek podatkowy powstaje w momencie dokonania czynności cywilnoprawnej, a więc w chwili wydania pieniędzy.
W przypadku umowy depozytu nieprawidłowego ciężar zapłaty podatku spoczywa na przechowawcy. Podstawę opodatkowania stanowi natomiast kwota depozytu. Od umowy depozytu nieprawidłowego należy odprowadzić 2% podatku. W tym celu przechowawca jest zobowiązany do złożenia w ciągu 14 dni od dnia przekazania środków w depozyt, deklaracji PCC-3 do właściwego urzędu skarbowego. W tym samym terminie należy również zapłacić należny podatek.
Należy zwrócić uwagę, że ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych wśród czynności opodatkowanych nie wymienia umowy przechowania.
Przykład 1.
Podatnik przelał na konto swojego znajomego 10 000 zł. Znajomy ma przechować te pieniądze na swoim rachunku bankowym, a po pół roku zwrócić całą kwotę. Strony ustaliły, że przez ten czas przechowawca nie może wydać ani złotówki z otrzymanej kwoty. W takim przypadku mamy do czynienia z umową przechowania, która jest wolna od podatku.
Przykład 2.
Podatnik przelał na konto swojego znajomego 10 000 zł. Znajomy ma przechować te pieniądze na swoim rachunku bankowym, a po pół roku zwrócić całą kwotę. Strony ustaliły jednak, że w tym czasie przechowawca może swobodnie dysponować pieniędzmi, pod warunkiem, że po wyznaczonym okresie zwróci całą kwotę. W tej sytuacji mamy do czynienia z umową depozytu nieprawidłowego. Przechowawca zobowiązany jest do złożenia deklaracji PCC-3 w ciągu 14 dnia od dnia otrzymania środków na konto. W tym terminie musi również uiścić podatek PCC w wysokości 200 zł.
Powyższe potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 18 grudnia 2012 roku (nr IPPB2/436-461/12-4/AF), gdzie czytamy, że „należy wskazać, iż umowa przechowywania nie została wymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Tym samym umowa ta nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych mogą natomiast podlegać czynności, na podstawie których zostanie zawarta umowa przechowywania, o ile przybiorą postać którejkolwiek z czynności wymienionej w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych”.
Jakie elementy wpływają na uznanie danej czynności za depozyt nieprawidłowy lub przechowanie?
O właściwej kwalifikacji danej czynności decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Powoduje to, że nawet jeżeli strony określą daną umowę jako przechowanie, jednak z jej charakteru będzie wynikało, że posiada cechy depozytu nieprawidłowego, to urząd skarbowy będzie miał podstawy, aby taką umowę opodatkować.
Przykład 3.
Podatnik przelał na konto swojego znajomego 10 000 zł. Znajomy ma przechować te pieniądze na swoim rachunku bankowym, a po pół roku zwrócić całą kwotę. Strony ustaliły jednak, że w tym czasie przechowawca może swobodnie dysponować pieniędzmi pod warunkiem, że po wyznaczonym okresie zwróci całą kwotę. Strony sporządziły pisemną umowę, którą nazwały umową przechowania. W takim przypadku nazwa nie jest decydująca. Z ogółu okoliczności wynika, że doszło do zawarcia umowy depozytu nieprawidłowego.
Umowa przechowania – czy podlega opodatkowaniu?
Umowa przechowania nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Co jednak z podatkiem dochodowym? Czy urząd skarbowy może określić, że po stronie przechowawcy powstał przychód podlegający opodatkowaniu?
W tym aspekcie sięgnąć należy do treści art. 11 ust. 1 ustawy PIT. Przepis ten stanowi, że „przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń”.
Trzeba jednak zauważyć, że w przypadku przechowania otrzymane wartości pieniężne nie zwiększają majątku przechowawcy i nie powiększają jego aktywów. W tym przypadku przechowawca nie otrzymuje żadnego definitywnego przychodu, który mógłby podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Przechowawca otrzymuje bowiem środki pieniężne, które jednak zobowiązany jest zwrócić. Dodatkowo w przypadku umowy przechowania nie ma prawa nimi dowolnie rozporządzać. Skoro zatem przysporzenie nie ma charakteru definitywnego, to nie wystąpi przychód podatkowy, który mógłby podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym PIT.
