W wyniku dokonanej nowelizacji ustawy o podatku od towarów i usług, od początku 2017 r. wprowadzono do systemu podatkowego dodatkową sankcję za nierzetelne rozliczanie podatku, skutkującą zaniżeniem zobowiązania podatkowego lub zawyżeniem nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do zwrotu lub do rozliczenia w następnych okresach rozliczeniowych lub zwrotu podatku. Sankcja ta jest ustalana w określonej wysokości i w przypadkach wymienionych w przepisie. W dzisiejszym artykule przybliżymy okoliczności, w których urząd skarbowy może wymierzyć dodatkowe zobowiązanie podatkowe w VAT.
Kiedy wystąpi dodatkowe zobowiązanie podatkowe?
Sankcje VAT są nakładane w dwóch podstawowych przypadkach. Chodzi mianowicie o sytuacje, gdy złożono nierzetelną deklarację podatkową, w rezultacie czego doszło do zaniżenia zobowiązania podatkowego albo zawyżenia kwoty nadwyżki podatku naliczonego nad należnym, lub gdy w ogóle nie złożono deklaracji VAT i nie wpłacono podatku. Jeżeli powyższe okoliczności zostaną wykryte i udowodnione przez urząd skarbowy, organ określa wysokość nieprawidłowo zadeklarowanych kwot w prawidłowej wysokości, a następnie ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% kwoty zaniżenia zobowiązania podatkowego albo kwoty zawyżenia zwrotu różnicy podatku, zwrotu podatku naliczonego lub różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe.
Z powyższej zasady wynika również wniosek, iż organ w pierwszej kolejności zobligowany jest do ustalenia prawidłowej wysokości zobowiązania podatkowego za dany okres rozliczeniowy. Dopiero od tak określonej podstawy obliczane i wymierzane jest dodatkowe zobowiązanie podatkowe.
Przykład 1.
Podatnik nie złożył za wrzesień deklaracji VAT-7. Urząd skarbowy określił wysokość podatku należnego podlegającego wpłacie do urzędu w kwocie 9000 zł. Dodatkowe zobowiązanie pieniężne wyniesienie 3000 zł.
Przykład 2.
Podatnik w złożonej deklaracji VAT-7 za sierpień wykazał nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym w kwocie 18 000 zł. W wyniku czynności przeprowadzonych przez urząd skarbowy określono, że nadwyżka podatku wynosi jedynie 6000 zł. W konsekwencji kwota zawyżenia nadwyżki to 12 000 zł. Dodatkowe zobowiązanie pieniężne wyniesie 4000 zł.
Prezentowane regulacje opisują również obniżoną, 20-procentową stawkę sanacyjną, która ma zastosowanie w przypadku, gdy po zakończeniu kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej podatnik złoży korektę deklaracji uwzględniającą stwierdzone nieprawidłowości i wpłaci kwotę zobowiązania podatkowego lub zwróci nienależną kwotę zwrotu bądź też złoży deklarację podatkową i wpłacił kwotę zobowiązania podatkowego
Na zakończenie analizy różnorodnych stawek dodatkowego zobowiązania podatkowego należy wskazać, że w wyniku nowelizacji wprowadzono także do przepisów sanacyjną stawkę w wysokości aż 100% kwoty podatku naliczonego. Taka restrykcyjna sankcja znajdzie zastosowanie w zakresie, w jakim nierzetelne kwoty wynikają z faktur, które:
-
zostały wystawione przez podmiot nieistniejący,
-
stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane,
-
podają kwoty niezgodne z rzeczywistością,
-
potwierdzają czynności, nieważne bezwzględnie lub dokonane dla pozoru.
Przykład 3.
Podatnik wykazał w deklaracji VAT-7 za wrzesień nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym w wysokości 35 000 zł. Organ podatkowy ustalił, że część faktur zakupowych była nierzetelna i stwierdzała czynności, które nie zostały dokonane. Wartość podatku naliczonego z tych faktur to 5000 zł. Podatnik będzie zatem zobowiązany do wykazania nadwyżki podatku naliczonego nad należnym w wysokości 30 000 zł oraz do zapłaty dodatkowego zobowiązania podatkowego w wysokości 5000 zł.
Sytuacje, gdy dodatkowe zobowiązanie podatkowe nie wystąpi
Poza wymienieniem okoliczności powodujących nałożenie dodatkowego zobowiązania podatkowego, nowe przepisy przewidują również przypadki, gdy taka sankcja nie będzie mogła być nałożona.
Pierwszym z takich przypadków jest sytuacja, gdy podatnik jeszcze przed wszczęciem kontroli przez organy podatkowe dokona korekty deklaracji podatkowej lub złoży zaległą deklarację podatkową i wpłaci kwotę wynikającą z miesięcznego rozliczenia wraz z należnymi odsetkami za zwłokę.
Dodatkowe zobowiązanie podatkowe nie powstanie również w przypadku, gdy zaniżenie kwoty zobowiązania podatkowego lub zawyżenie kwoty nadwyżki podatku naliczonego nad należnym powstało w wyniku popełnionych w deklaracji błędów rachunkowych oraz oczywistych pomyłek lub też nieujęcie kwoty podatku należnego albo naliczonego nastąpiło w poprzednich lub następnych okresach rozliczeniowych w stosunku do właściwych. Można powiedzieć, że okoliczności te opierają się na popełnionych przez podatnika błędach w rozliczeniu podatku.
Ostatnią sytuacją wyłączającą ustalenie dodatkowego zobowiązania podatkowego jest przypadek, gdy osoba fizyczna ponosi odpowiedzialność na gruncie Kodeksu karnego skarbowego za zaniżenie kwoty podatku należnego lub zawyżenie podatku naliczonego. W warunku tym wyrażono ogólną zasadę, aby nie karać osoby dwa razy za ten sam czyn. W rezultacie, jeżeli zostanie wymierzona kara za wykroczenie lub przestępstwo skarbowe, ustalenie dodatkowego zobowiązania podatkowego jest niemożliwe.
