Podejrzenie u pracownika choroby zawodowej nakłada na pracodawcę oraz uprawnione osoby określone obowiązki. Jeżeli wspomniana choroba została stwierdzona, należy ją w odpowiedni sposób udokumentować. Przepisy wskazują szczegółowe zasady postępowania w tym zakresie. Na czym zatem polega dokumentowanie chorób zawodowych i ich skutków — wyjaśniamy powyższe kwestie w artykule.
Zgłoszenie oraz rozpoznanie choroby zawodowej
Zgodnie z art. 235 § 1 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku — Kodeks pracy (kp) pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zgłosić właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu i właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy każdy przypadek podejrzenia choroby zawodowej. Powyższy obowiązek spoczywa także na lekarzu podmiotu właściwego do rozpoznania choroby zawodowej.
W każdym przypadku podejrzenia choroby zawodowej:
- lekarz;
- lekarz dentysta, który podczas wykonywania zawodu powziął takie podejrzenie u pacjenta
– kieruje na badania w celu wydania orzeczenia o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania.
Jak wynika z brzmienia art. 235 § 3 kp, w razie rozpoznania u pracownika choroby zawodowej pracodawca jest obowiązany:
- ustalić przyczyny powstania choroby zawodowej oraz charakter i rozmiar zagrożenia tą chorobą, działając w porozumieniu z właściwym państwowym inspektorem sanitarnym;
- przystąpić niezwłocznie do usunięcia czynników powodujących powstanie choroby zawodowej i zastosować inne niezbędne środki zapobiegawcze;
- zapewnić realizację zaleceń lekarskich.
Pracodawca jest ponadto obowiązany prowadzić rejestr obejmujący przypadki stwierdzonych chorób zawodowych i podejrzeń o takie choroby.
Pracodawca przesyła zawiadomienie o skutkach choroby zawodowej do Instytutu Medycyny Pracy im. prof. dr med. Jerzego Nofera w Łodzi po zakończeniu postępowania mającego na celu ustalenie uszczerbku na zdrowiu lub niezdolności do pracy w związku ze stwierdzoną chorobą zawodową pracownika lub byłego pracownika. Wskazane zawiadomienie przesyła się także do właściwego państwowego inspektora sanitarnego.
Za chorobę zawodową uważa się chorobę określoną w załączniku do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 roku w sprawie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana narażeniem zawodowym, czyli:
działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, albo
w związku ze sposobem wykonywania pracy.
Rozpoznanie choroby zawodowej (u pracownika lub byłego pracownika) może nastąpić w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym albo po zakończeniu pracy w takim narażeniu pod warunkiem wystąpienia udokumentowanych objawów chorobowych w okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych.
Przepisy wykonawcze dotyczące dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób
Zasady dokumentowania chorób zawodowych i ich skutków oraz sposób prowadzenia rejestrów chorób zawodowych, w tym wzory dokumentów stosowanych w postępowaniu dotyczącym tych chorób i dane objęte rejestrem, określono w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia (MZ) z dnia 1 sierpnia 2002 roku w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób, zwanym dalej „rozporządzeniem”.
Skierowanie na badania w związku z podejrzeniem choroby zawodowej oraz karta badania
Skierowanie na badania w związku z podejrzeniem choroby zawodowej wydawane przez lekarza lub lekarza dentystę zawiera:
- dane identyfikacyjne osoby badanej (imię i nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL albo datę i miejsce urodzenia, jeżeli numer PESEL nie został nadany);
- dane identyfikacyjne podmiotu kierującego na badanie (nazwę, adres);
- nazwę choroby zawodowej, której dotyczy podejrzenie, i jej numer pozycji w wykazie chorób zawodowych określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 237 § 1 pkt 3–6 i § 1(1) Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku – kp;
- podpis i pieczęć lekarza albo oznaczenie i podpis lekarza kierującego na badania w związku z podejrzeniem choroby zawodowej.
Z kolei karta badania w związku z chorobą zawodową zawiera:
- dane identyfikacyjne jednostki orzeczniczej (nazwa, adres, numer identyfikacyjny REGON);
- dane identyfikacyjne osoby badanej (imię i nazwisko, data urodzenia, adres zamieszkania, numer ewidencyjny PESEL);
- dane identyfikacyjne podmiotu kierującego na badanie (nazwa, adres);
- dane o zatrudnieniu osoby badanej (nazwa pracodawcy, adres, numer identyfikacyjny REGON) lub informacje o pobieraniu emerytury lub renty albo pozostawaniu bez pracy;
- dane dotyczące zatrudnienia, z którym wiąże się podejrzenie powstania choroby zawodowej (nazwa pracodawcy, adres, numer identyfikacyjny REGON), oraz informacje o narażeniu zawodowym w okresie tego zatrudnienia;
- dane z wywiadu lekarskiego i badania przedmiotowego;
- wyniki konsultacji i badań diagnostycznych;
- treść orzeczenia lekarskiego, w tym orzeczenie o rozpoznaniu choroby zawodowej lub o braku podstaw do jej rozpoznania;
- podpis lekarza wykonującego badanie i pieczęć dokumentującą posiadanie specjalizacji lekarskiej niezbędnej do wykonywania orzecznictwa w zakresie chorób zawodowych, określonej w odrębnych przepisach, albo informację wskazującą na posiadanie tej specjalizacji.
Prowadzenie, przechowywanie i udostępnianie kart badań w związku z chorobą zawodową
Prowadzenie, przechowywanie i udostępnianie kart badań w związku z chorobą zawodową określają przepisy wydane na podstawie art. 30 ust. 1 Ustawy z dnia 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, czyli Rozporządzenie MZ z dnia 6 kwietnia 2020 roku w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania.
Dane umieszczane w księdze podejrzeń oraz rozpoznań chorób zawodowych oraz sposób jej prowadzenia i przechowywania określają przepisy w sprawie rodzajów dokumentacji medycznej służby medycyny pracy oraz sposobu jej prowadzenia i przechowywania.
Gromadzenie informacji na kartach stwierdzenia choroby zawodowej oraz rejestry chorób zawodowych
Zgodnie z § 4 ust. 1 rozporządzenia informacje gromadzone na kartach stwierdzenia choroby zawodowej oraz w zawiadomieniach o skutkach choroby zawodowej są przechowywane w formie rejestrów chorób zawodowych i rejestrów skutków chorób zawodowych.
Rejestr chorób zawodowych i rejestr skutków tych chorób, prowadzone przez państwowych inspektorów sanitarnych, zawierają dane o pracownikach lub byłych pracownikach zatrudnionych przez pracodawców prowadzących działalność na obszarze objętym zakresem ich działania.
Rejestr chorób zawodowych i rejestr skutków tych chorób, prowadzone przez Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera w Łodzi, zawierają dane o pracownikach lub byłych pracownikach, u których stwierdzono chorobę zawodową.
Wzory formularzy stosowanych w postępowaniu dotyczącym chorób zawodowych
W treści omawianego rozporządzenia określono także wzory formularzy stosowanych w postępowaniu dotyczącym zgłaszania, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz zawiadamiania o skutkach choroby zawodowej — do wspomnianych dokumentów należą:
- wzór zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej, stanowiący załącznik nr 1 do rozporządzenia;
- wzór skierowania na badania w związku z podejrzeniem choroby zawodowej, stosowany w przypadku skierowania wydawanego przez państwowego inspektora sanitarnego, stanowiący załącznik nr 3 do rozporządzenia;
- wzór karty oceny narażenia zawodowego w związku z podejrzeniem choroby zawodowej, stanowiący załącznik nr 4 do rozporządzenia;
- wzór orzeczenia lekarskiego o rozpoznaniu choroby zawodowej, stanowiący załącznik nr 5 do rozporządzenia;
- wzór orzeczenia lekarskiego o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej, stanowiący załącznik nr 6 do rozporządzenia;
- wzór decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej, stanowiący załącznik nr 7 do rozporządzenia;
- wzór decyzji o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej, stanowiący załącznik nr 8 do rozporządzenia;
- wzór karty stwierdzenia choroby zawodowej, stanowiący załącznik nr 9 do rozporządzenia;
- wzór zawiadomienia o skutkach choroby zawodowej, stanowiący załącznik nr 10 do rozporządzenia.
Dokumentowanie chorób zawodowych i ich skutków — podsumowanie
Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zgłosić państwowemu inspektorowi sanitarnemu i okręgowemu inspektorowi pracy każdy przypadek podejrzenia choroby zawodowej, przy czym obowiązek ten spoczywa także na lekarzu podmiotu właściwego do rozpoznania choroby zawodowej. Zasady dokumentowania chorób zawodowych i ich skutków oraz sposób prowadzenia rejestrów chorób zawodowych określają przepisy wykonawcze wydane na podstawie kp. Informacje gromadzone na kartach stwierdzenia choroby zawodowej oraz w zawiadomieniach o skutkach choroby zawodowej są przechowywane w formie rejestrów chorób zawodowych i rejestrów skutków chorób zawodowych.
