Wojna w Ukrainie oraz skutki pandemii COVID-19 spowodowały powstanie wysokiej inflacji w zasadzie w każdym zakątku świata. Przekłada się to na wzrost cen za większość usług oraz sprzedawanych produktów. Rząd, chcąc zniwelować negatywne skutki inflacji, postanowił wprowadzić m.in. dopłaty do prądu. Czy małe firmy także mogą skorzystać z takiego rozwiązania?
Dopłaty do prądu – ogólne założenie
Celem dopłat do prądu jest oczywiście zmniejszenie wysokości rachunków Polaków za zużycie energii elektrycznej już od początku 2023 roku. Zgodnie z informacjami podawanymi przez największych dostawców energii elektrycznej w Polsce w ciągu kilku najbliższych miesięcy stawki opłat za prąd wzrosną dosyć drastycznie. Wojna i skutki pandemii to tylko jedne z przyczyn tego stanu rzeczy, równie istotne są wzrosty opłat klimatycznych związanych z emisją CO2, które ustalane są na szczeblu unijnym oraz ogólnoświatowym.
Dofinansowanie do prądu przybrało 2 podstawowe formy:
- jednorazowego świadczenia w wysokości 1000 zł lub 1500 zł w przypadku osób, które ogrzewają swój dom prądem elektrycznym,
- wprowadzenia maksymalnych cen energii dla małych, średnich przedsiębiorstw, samorządów i tzw. odbiorców wrażliwych.
Rządowy program dopłat do prądu ma charakter ogólnokrajowy oraz ograniczony w czasie. Zgodnie z pierwszymi założeniami pierwsze wsparcie zaczęło obowiązywać już od grudnia 2022 roku i potrwa przynajmniej przez cały pierwszy kwartał 2023 roku.
Dopłaty do prądu – małe firmy
Małe firmy są szczególnie narażone na negatywne konsekwencje wzrostu stawek cen dostarczania energii elektrycznej. Na czele wysuwają się tutaj jednoosobowe działalności gospodarcze oraz działalności nierejestrowane. Wzrost cen prądu w ich przypadku przełoży się na podwyższenie cen oferowanych usług i sprzedawanych produktów. Przedsiębiorca, który będzie chciał pozostać na rynku i jednocześnie dalej zarabiać, będzie zmuszony do zmiany swojego cennika. Przy założeniu podwyżki cen energii o kilkaset procent będzie to powodowało powstanie bardzo wysokiego ryzyka upadłości małych firm, szczególnie tych, które nie posiadają środków finansowych na tzw. czarną godzinę i tych, które nie odbudowały się jeszcze po pandemii koronawirusa.
Małe firmy mogą skorzystać z tzw. cen regulowanych, rząd wprowadza wobec nich stawkę ceny za energię elektryczną nie wyższą niż 785 zł/MWh. Na wprowadzonych rozwiązaniach mają skorzystać przede wszystkim placówki opieki zdrowotnej, szkoły, uczelnie, podmioty prowadzące żłobki i kluby dziecięce, domy pomocy społecznej, noclegownie, kościoły lub inne związki wyznaniowe, ochotnicze straże pożarne, placówki kulturalne, organizacje pozarządowe, związki zawodowe, baseny i aquaparki. Dostawca prądu nie może stosować wyższych stawek wobec takich przedsiębiorców, a jeśli to zrobi, sprawę będzie można skierować do UOKiK celem wszczęcia odpowiedniego postępowania kontrolnego, a nawet złożyć pozew odszkodowawczy do właściwego sądu. Mali przedsiębiorcy muszą pamiętać o regularnym sprawdzaniu otrzymywanych faktur za zużycie prądu, ponieważ stawka rządowa nie będzie wymagała od nich składania żadnych wniosków w tym zakresie. Innymi słowy, dostawca prądu musi sam zmienić swój cennik, tak aby był on zgodny z ogólnokrajowymi przepisami. W przypadku otrzymania zawyżonej faktury przedsiębiorca powinien w pierwszej kolejności zgłosić sprawę do dostawcy energii elektrycznej i zawnioskować o korektę tego dokumentu. Dopiero gdy spotka się z wyraźną odmową, będzie mógł skierować sprawę do odpowiednich urzędów lub sądów.
Dopłaty do prądu na wniosek przedsiębiorstwa
Wprowadzenie maksymalnej ceny za prąd to tylko jedno z rozwiązań proponowanych przez rząd. Innymi będą specjalne programy pomocowe wydawane w formie uchwał w ciągu całego roku w zależności od kształtowania się okoliczności w Polsce i na świecie. Tego rodzaju wsparcie będzie najprawdopodobniej skupiało się przede wszystkim na wypłacaniu konkretnych kwot pieniężnych dla wybranych przedsiębiorców. To z kolei oznaczać będzie obowiązek składania wniosków do właściwych urzędów (wzorem wniosków o wypłacenie zapomóg, które oferowane są osobom fizycznym).
O dodatkowe wsparcie będą mogły ubiegać się przede wszystkim tzw. firmy energochłonne, a więc takie, których koszty nabycia energii elektrycznej lub gazu wynoszą co najmniej 3% wartości swojej produkcji oraz te firmy, które działają w tzw. sektorze szczególnie odczuwającym skutki kryzysu (m.in. przedsiębiorstwa produkujące wyroby hutnicze, ceramiczne kafle i płytki, nawozy i związki azotowe, szkło płaskie i gospodarcze). W przypadku firm, które nie spełnią jednego z ww. warunków, uzyskanie tego rodzaju pomocy nie będzie możliwe.
Odszkodowania dla dostawców energii
Wprowadzenie środków ochronnych dla małych firm może niestety oznaczać straty dla dostawców energii elektrycznej. Niektórzy prawnicy podkreślają, że może się to wiązać z pozwami odszkodowawczymi składanymi przeciwko Skarbowi Państwa. Jeśli dostawca prądu i gazu będzie w stanie wykazać, że jego dochody spadły wskutek działania rządu (np. poprzez wprowadzenie sztywnej maksymalnej ceny za prąd dla większości odbiorców), to wówczas szanse na wygranie odszkodowania będą dosyć wysokie. W takim przypadku mówimy oczywiście o kwotach rzędu milionów złotych.
Przypomnijmy, że Skarb Państwa nie może upaść i jest finansowany tak naprawdę przez wszystkich obywateli. Jeśli firmy energetyczne i dostawcy gazu wywalczą dla siebie jakiekolwiek odszkodowanie za wprowadzenie wadliwych rozwiązań prawnych (a takie są teoretycznie możliwe, patrząc np. na rozwiązania legislacyjne stosowne przy COVID-19), to koszty działań rządowych poniesiemy wszyscy w bliższej lub dalszej przyszłości. Do gry może wejść dodatkowo Komisja Europejska, która może, choć nie musi zaakceptować polskich rozwiązań w zakresie dopłat do prądu dla małych firm.
Podsumowanie
Dopłaty do prądu dla małych firm przybiorą postać dofinansowania oraz zamrożenia cen dostawy energii elektrycznej i gazu. W tym pierwszym przypadku niezbędne stanie się złożenie wniosku o zapłatę określonej kwoty wsparcia, przy czym firma będzie mogła skorzystać z tego rozwiązania, gdy spełni określone kryteria. Wprowadzenie cen regulowanych stawek energii elektrycznej ma mieć już charakter ogólnokrajowy, stąd żadne wnioski w tym zakresie nie będą konieczne.
