W wielu spółkach prędzej czy później mają miejsce zdarzenia losowe. Spółki nie zawsze są przygotowane na owe zdarzenia z uwagi na ich rzadkość występowania. Jednym z takich zdarzeń losowych jest śmierć wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Jak powinna się zachować spółka z o.o. jako podmiot wypłacający dywidendę w momencie, gdy jeden z jej udziałowców zmarł? Czy dywidenda po zmarłym udziałowcu wchodzi w skład masy spadkowej?
Czym jest dywidenda?
Dywidenda to wypłata środków pieniężnych dla udziałowców spółki, pochodząca z wypracowanego rocznego zysku spółki. W trakcie roku udziałowcy mogą także otrzymywać zaliczkę na poczet przyszłej dywidendy.
Dywidenda może także przybrać formę innych aktywów spółki jak np. akcje, udziały. Co niezwykle ważne, dywidenda może być wypłacana z niepodzielonych zysków z lat ubiegłych, ale także kapitału zapasowego bądź rezerwowego (część utworzona tylko z zysku spółki).
Wypłatę dywidendy musi poprzedzić stosowna uchwała zwyczajnego zgromadzenia wspólników.
Warto zaznaczyć, że dywidenda jest wypłacana przez spółki kapitałowe.
Zasady wypłaty dywidendy
Analizując kwestię wypłaty dywidendy, w pierwszej kolejności należy odnieść się do treści samej umowy spółki.
W drugiej kolejności to wspólnicy ustalają niektóre zasady wypłaty dywidendy. Jeżeli tego nie dokonają, spółka posiłkuje się przepisami ustawy Kodeks spółek handlowych, np. art. 193 tejże ustawy. Niektóre zasady przedstawiono w poniższej tabeli.
Zasady ustalania uprawnień i wypłaty dywidendy – ksh | |
Lp. | Charakterystyka |
1. | Osoby uprawnione do otrzymania dywidendy za dany rok obrotowy to wspólnicy, którym udziały przysługiwały w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku. |
2. | Umowa spółki może upoważniać zgromadzenie wspólników do określenia dnia, według którego ustala się listę wspólników uprawnionych do dywidendy za dany rok obrotowy. Ten dzień jest określany jako dzień dywidendy. |
3. | Uchwała o podziale zysków musi być podjęta przez zgromadzenie wspólników w ciągu 6 miesięcy od zakończenia roku obrotowego. |
4. | Dzień dywidendy należy określić w ciągu 2 miesięcy od dnia powzięcia uchwały o podziale zysku. Gdy uchwała nie określa dnia dywidendy, wówczas tym dniem jest dzień powzięcia uchwały o podziale zysku. |
5. | Dywidenda wypłacana jest w dniu określonym w uchwale o podziale zysków. Jeżeli uchwała tego dnia nie określa, wówczas dywidenda jest wypłacana niezwłocznie po dniu dywidendy. |
6. | Dzielenie zysku wobec uprawnionych wspólników odbywa się według liczby posiadanych przez nich udziałów. |
7. | Umowa spółki może upoważniać zarząd do wypłaty wspólnikom zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy za rok obrotowy. Oczywiście spółka musi dysponować środkami na tego typu wypłatę zaliczki. |
8. | Spółka może wypłacić zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy tylko wtedy, gdy jej zatwierdzone sprawozdanie finansowe za ostatni rok obrotowy wykazuje dodatni wynik finansowy. Zaliczka nie może być większa niż połowa tego wyniku. Wynik finansowy może jeszcze być zwiększony o kapitały zapasowe, rezerwowe utworzone z zysku, którymi w celu wypłaty zaliczek może dysponować zarząd. Niemniej dodatni wynik finansowy będzie pomniejszony o niepokryte straty i udziały własne. |
9. | Ksh przewiduje opcję uprzywilejowania udziałów. Udział uprzywilejowany w zakresie dywidendy to dywidenda, która przewyższa nie więcej niż o połowę dywidendę przysługującą udziałom nieuprzywilejowanym (dywidenda uprzywilejowana). Udział uprzywilejowany w zakresie dywidendy nie korzysta z pierwszeństwa zaspokojenia przed pozostałymi udziałami, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. |
Opodatkowanie wypłaty dywidendy
Otrzymanie dywidendy po stronie wspólnika, a więc osoby fizycznej stanowi uzyskanie przychodu ze źródła przychodu z udziałów w zyskach osób prawnych.
Zgodnie z tym, co mówi art. 30a ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (zwanej dalej ustawą o PIT), dochód z uzyskanych z dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych podlega opodatkowaniu stawką 19% podatku dochodowego PIT.
Opodatkowanie dywidendy następuje w momencie jej otrzymania (wypłaty). Jednakże zobowiązanym do odprowadzenia podatku dochodowego nie jest wspólnik (udziałowiec), a spółka wypłacająca dywidendę. Tak więc spółka będąca płatnikiem podatku dochodowego potrąca 19% z wartości przyznanej dywidendy, a wspólnikom przekazuje dywidendę już pomniejszoną o potrącony podatek dochodowy.
Przykład 1.
Zwyczajne Zgromadzenie Wspólników spółki z o.o. zwołane 15 marca 2023 roku podjęło uchwałę o podziale i wypłacie zysku za ostatni, zamknięty rok obrotowy – 2022. Zgodnie z posiadanymi udziałami na każdego wspólnika przypadała kwota dywidendy maksymalnie 25% z wypracowanego przez spółkę z o.o. zysku. Data wypłaty dywidendy została określona na 31 marca 2023 roku. Spółka z o.o. jako płatnik podatku dochodowego przed wypłatą dywidendy ma obowiązek potrącić 19% zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych od kwoty dywidendy przypadającej na każdego udziałowca proporcjonalnie do posiadanych przez niego udziałów. Potrącenia dokonuje, zanim dokona wypłaty dywidendy, natomiast po potrąceniu przelewa kwotę dywidendy pomniejszoną o 19% zryczałtowany podatek dochodowy. Podatek ten odprowadza do urzędu skarbowego do 20. dnia miesiąca następnego po wypłacie dywidendy.
Przykład 2.
Zwyczajne Zgromadzenie Wspólników spółki z o.o. zwołane 15 kwietnia 2023 roku podjęło uchwałę o podziale i wypłacie zysku za ostatni, zamknięty rok obrotowy – 2022. Zgodnie z posiadanymi udziałami na każdego wspólnika przypadała kwota dywidendy maksymalnie 33% z wypracowanego przez spółkę z o.o. zysku. Data wypłaty dywidendy została określona na 30 kwietnia 2023 roku. Jeszcze przed podjęciem uchwały o podziale zysków jeden z udziałowców zmarł. Wobec chęci jego syna wejścia w prawa zmarłego ojca zgromadzenie wspólników powołało go jako nowego udziałowca. Następnie dokonało zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego i uchwaliło podział należnego zysku według aktualnego składu udziałowców.
Dywidenda po zmarłym udziałowcu spółki z o.o.
Niekiedy występuje sytuacja, w której nastąpił zgon jednego z udziałowców spółki z o.o. Zwyczajne Zgromadzenie Wspólników podejmuje uchwałę o podziale zysków na poszczególnych udziałowców zgodnie z wielkością posiadanych przez nich udziałów. Uchwała zostaje przyjęta. Udziałowcy posiadający uprawnienia do otrzymania dywidendy nabywają roszczenie do jej otrzymania.
Nagle przed otrzymaniem dywidendy okazuje się, że jeden z udziałowców zmarł.
W tym miejscu powstaje pytanie, komu przysługuje dywidenda po zmarłym udziałowcu. W jaki sposób będzie ona opodatkowana u osoby uprawnionej?
Pomimo że ww. przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych regulują moment i stawkę podatku dla opodatkowania wypłaconej dywidendy, to nie znajdą one w tej sytuacji zastosowania. Udziałowiec zmarł, a więc nie będzie już podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych, co oznacza, że po jego stronie nie powstanie żaden obowiązek podatkowy.
W takim wypadku roszczenie o dywidendę nabywają spadkobiercy zmarłego udziałowca. Tak więc dywidenda po zmarłym udziałowcu wejdzie w skład masy spadkowej zmarłego. Stąd w tych okolicznościach znajdzie zastosowanie wyłączenie z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na mocy art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Jako że roszczenie z tytułu wypłaty dywidendy wejdzie do spadku po zmarłym udziałowcu, będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.
Tak więc roszczenie o wypłatę dywidendy występuje tu jako prawo majątkowe przysługujące spadkobiercom na skutek dziedziczenia zgodnie z art. 1 ust 1. pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Zanim spółka dokona wypłaty dywidendy, będzie po prostu czekać, aż w stosunku do roszczenia o jej wypłatę zgłoszą się spadkobiercy zmarłego udziałowca.
Gdy już sąd wyda orzeczenie co do podziału spadku, to albo na jego podstawie, albo na podstawie aktu notarialnego poświadczenia dziedziczenia spółka wypłaci dywidendy spadkobiercom. Natomiast oni dokonają już samodzielnego opodatkowania uzyskanego spadku w postaci otrzymanej dywidendy.
Wobec powyższego warto dodać, że również spółka wypłacająca dywidendę nie będzie zobligowana do pobrania 19% zryczałtowanego podatku dochodowego przed dokonaniem wypłaty dywidendy spadkobiercom.
Potwierdza to m.in. wyrok NSA z 29 kwietnia 2022 roku (sygn. akt III FSK 4565/21) czy wyrok wydany przez WSA w Gdańsku z 2 czerwca 2020 roku (sygn. akt I SA/Gd 54/20).
Opodatkowanie podatkiem od spadków i darowizn a otrzymana dywidenda po zmarłym udziałowcu
Otrzymane na drodze dziedziczenia prawa majątkowe (dywidenda) wykonywane na terytorium RP wchodzące w skład masy spadkowej zmarłego podlegają opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.
Jak wiadomo, wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca spadku.
Jednakże spadkobiercy mogą skorzystać także ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn.
Zwalnia się z podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli dokonają oni zgłoszenia (na druku SD-Z2) tego nabycia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.
Należy podkreślić, że owe 6 miesięcy trzeba liczyć od:
- dnia zgłoszenia poświadczenia aktu dziedziczenia, albo
- dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.
W przeciwnym razie wysokość podatku należy ustalić w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca spadku.
Dla przypomnienia stawki podatkowe zaprezentowano w niniejszej tabeli.
Kwota nadwyżki w zł | Podatek wynosi | |
ponad | do | |
– od nabywców spadku z I grupy podatkowej | ||
11 128 | 3% | |
11 128 | 22 256 | 333 zł 90 gr i 5% od nadwyżki ponad 11 128 zł |
22 256 | 890 zł 30 gr i 7% od nadwyżki ponad 22 256 zł | |
– od nabywców spadku z II grupy podatkowej | ||
11 128 | 7% | |
11 128 | 22 256 | 779 zł i 9% od nadwyżki ponad 11 128 zł |
22 256 | 1780 zł 60 gr i 12% od nadwyżki ponad 22 256 zł | |
– od nabywców spadku z III grupy podatkowej | ||
11 128 | 12% | |
11 128 | 22 256 | 1335 zł 40 gr i 16% od nadwyżki ponad 11 128 zł |
22 256 | 3115 zł 90 gr i 20% od nadwyżki ponad 22 256 zł | |
Powyżej wymienione grupy podatkowe dzielą się na:
- I grupę podatkową, do której należą osoby o charakterze – małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synowej, rodzeństwa, ojczyma, macochy i teściów;
- II grupę podatkową, do której należą osoby o charakterze – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwa rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwa małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
- III grupę podatkową, do której należą pozostali, niewymienieni wyżej nabywcy.
Natomiast podstawa opodatkowania nabytych praw majątkowych to wartość ustalona według stanu praw majątkowych w dniu ich nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego po potrąceniu ewentualnych długów i ciężarów.
